Egzema – przyczyny, objawy, rodzaje

Najważniejsze informacje:

• Egzema, inaczej wyprysk lub atopowy wyprysk skóry, to schorzenie dermatologiczne, które przebiega ze stanem zapalnym skóry i wypryskiem skórnym.
• Przyczyny egzemy nie są do końca znane. Duże znaczenie mają tu czynniki genetyczne, środowiskowe i immunologiczne.
• W medycynie rozróżnia się wiele rodzajów egzemy, w tym egzogenną i endogenną.
• Najczęściej egzema obejmuje skórę głowy, dłonie, stopy, tułów oraz zgięcia kolan i rąk.

Egzema, inaczej wyprysk skórny lub wyprysk kontaktowy alergiczny, to szerokie pojęcie, które odnosi się do różnych chorób przebiegających wraz ze stanem zapalnym powierzchownych warstw skóry. Wyprysk atopowy może mieć różne źródła, jednak objawy egzemy są przeważnie podobne. Dowiedz się, czym jest egzema, jakie są jej przyczyny i objawy.

Egzema – co to?

Egzema, inaczej wyprysk, to zespół schorzeń dermatologicznych, które manifestują się poprzez stan zapalny w obrębie naskórka oraz warstwy brodawkowatej skóry właściwej. Do rozwoju egzemy często dochodzi w przebiegu innych najczęstszych chorób alergicznych skóry, zróżnicowanych ze względu na etiologię, przebieg oraz objawy.

Egzema ma charakter przewlekły i nawracający, a jej przebieg może ulegać zaostrzeniom oraz okresom remisji. W przypadku egzemy dochodzi do naruszenia naturalnej bariery ochronnej skóry, co prowadzi do zwiększonej przepuszczalności i podatności na czynniki drażniące. Duże znaczenie dla tej dermatozy ma też wzmożona utrata wody i nadmierna suchość naskórka, co może dodatkowo osłabiać odporność skóry na czynniki zewnętrzne. Egzema skóry to problem, z którym zmagają się zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci oraz niemowlęta. W przypadku najmłodszych wyprysk atopowy często występuje jako atopowe zapalenie skóry.

Przyczyny egzemy

Dokładne przyczyny nie są do końca wyjaśnione. Uważa się jednak, że za jej występowanie odpowiadają czynniki genetyczne, środowiskowe oraz związane z działaniem układu immunologicznego. Osoby, które mają w rodzinie przypadki egzemy lub innych chorób alergicznych, takich jak astma czy alergiczny nieżyt nosa, są bardziej narażone na rozwój tego schorzenia.

Objawy egzemy mogą wywoływać lub nasilać różnego rodzaju substancje, takie jak mydła, detergenty, kosmetyki, a także pot, kurz, sierść zwierząt czy niektóre tkaniny. Zaostrzeniu stanu skóry sprzyja także niska wilgotność powietrza oraz niskie temperatury. Kolejnym objawem, który może wpływać na nasilenie objawów, choć nie stanowi bezpośredniej przyczyny egzemy, jest stres. Alergeny takie jak pokarmy, pyłki, roztocza, pleśnie czy zwierzęta, również mogą wyzwalać reakcje alergiczne. Warto zwrócić uwagę, że skóra dotknięta egzemą jest bardziej podatna na infekcje bakteryjne, grzybicze lub wirusowe, co może dodatkowo pogorszyć stan skóry.

Warto jednak pamiętać, że każdy przypadek egzemy jest inny i wymaga indywidualnego podejścia do określania przyczyn oraz objawów towarzyszących.

Czy egzema jest zaraźliwa?

Egzema to schorzenie, które nie przenosi się między ludźmi. Jej występowanie jest związane z czynnikami genetycznymi oraz wpływem środowiska, co oznacza brak ryzyka zarażenia się od osoby cierpiącej na tę dolegliwość. Mimo że egzema nie jest chorobą zakaźną, zaleca się, aby osoby dotknięte tym schorzeniem stosowały indywidualne środki higieniczne. Dotyczy to m.in. specjalistycznych detergentów oraz płynów do kąpieli, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów.

Rodzaje egzemy

Podział egzemy może być dokonywany na podstawie różnych kryteriów. Podstawowe rozróżnienie obejmuje egzemę ostrą i egzemę przewlekłą, a także takie przypadłości jak:

• egzema egzogenna (kontaktowa) – rozwija się wskutek kontaktu z zewnętrznym czynnikiem drażniącym, takim jak składnik pokarmowy, kosmetyk, biżuteria lub odzież;
• egzema endogenna – ma podłoże genetyczne i może być związana np. z zaburzeniami hormonalnymi.

Oprócz tego mówi się o takich rodzajach egzemy jak:

• atopowe zapalenie skóry – należy do najczęstszych chorób alergicznych skóry i ma charakter przewlekły, prowadząc tym samym do długotrwałych zmian zapalnych na skórze. U osób z atopowym zapaleniem skóry pojawia się intensywny świąd oraz lichenizacja, czyli pogrubienie zewnętrznych warstw skóry, będące efektem przewlekłego stanu zapalnego. Zmiany skórne najczęściej lokalizują się w okolicach zgięć łokci i kolan, a także na twarzy i szyi, jednak mogą występować na całym ciele. Atopowe zapalenie skóry często towarzyszy innym rodzajom alergii, takim jak alergie wziewne czy pokarmowe;
• wyprysk kontaktowy alergiczny (egzema kontaktowa) – wynika z bezpośredniego narażenia skóry na działanie alergenu, co prowadzi do aktywacji układu odpornościowego osoby dotkniętej tym schorzeniem. W efekcie w miejscu kontaktu dochodzi do pojawienia się lokalnej reakcji zapalnej;
• wyprysk kontaktowy niealergiczny – charakteryzuje się tym, że substancje prowokujące reakcję skórną nie działają jako alergeny. Wśród czynników, które mogą wywołać reakcję alergiczną, znajdują się różnorodne środki chemiczne, w tym te używane podczas prania, a także substancje o właściwościach kwasowych lub zasadowych;
• wyprysk łojotokowy (łojotokowe zapalenie skóry) – charakterystyczne dla tej choroby jest pojawianie się zmian na skórze, które najczęściej lokalizują się na twarzy, skórze głowy, za uszami, a także na tułowiu. Przyczyną tych zmian jest nieprawidłowa praca gruczołów łojowych, które produkują zbyt dużo sebum. Problem pogłębia obecność grzybów z rodzaju Malassezia w miejscach zmian, co prowadzi do nasilenia stanu zapalnego;
• wyprysk zastoinowy – jedna z manifestacji żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, często spotykanej u osób w podeszłym wieku. Problemy te wynikają z nieefektywnego odpływu krwi z dolnych partii ciała, co prowadzi do jej zastoju i uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych. W konsekwencji dochodzi do rozwoju stanu zapalnego w obrębie kończyn, co ma bezpośredni wpływ na uszkodzenie skóry;
• wyprysk potnicowy – manifestuje się poprzez zmiany skórne, które pojawiają się na bocznych częściach palców oraz na podeszwach stóp. Charakterystycznym objawem towarzyszącym tym zmianom jest silne swędzenie.

Objawy egzemy

Objawy egzemy, a także ich nasilenie, czas trwania i możliwe powikłania mogą wyglądać inaczej u różnych osób. Najczęściej wyróżnia się:

• egzemę skóry głowy;
• egzemy na dłoniach, np. na palcach;
• egzemę na nogach i stopach;
• egzemę wokół ust;
• egzemy na tułowiu;
• egzemę w zgięciach kolan i rąk.

Różne formy tej choroby mogą mieć tendencję do pojawiania się na określonych obszarach ciała, w tym na skórze głowy, palcach, nogach, stopach, wokół ust, na tułowiu, a także w zgięciach kolan i rąk.

Jak wygląda egzema?

W przebiegu egzemy, niezależnie od jej typu, mogą pojawić się takie objawy jak zaczerwienienie skóry, uporczywy świąd, miejscowy obrzęk, nadmierna suchość skóry, a także uszkodzenia skóry, takie jak niewielkie rany. W niektórych przypadkach może również dojść do pojawienia się patologicznego wysięku, często ropnego. Początkowe zmiany skórne przyjmują formę grudek, które z czasem mogą przekształcić się w pęcherzyki. Ich pęknięcie prowadzi do powstania nadżerek, które następnie pokrywają się strupami. W sytuacjach, gdy reakcje są nasilone, może dojść do pozostawienia blizn lub przebarwień, chociaż często zmiany te znikają bez śladu. W przypadku dużej liczby zmian mogą one zlewać się, tworząc większe ogniska chorobowe, wokół których pojawia się rumień i obrzęk.Faza ostra egzemy, często związana z chorobą o podłożu alergicznym, charakteryzuje się wymienionymi wyżej objawami. Natomiast w fazie przewlekłej dominują objawy takie jak intensywny świąd, pogrubienie naskórka, jego przesuszenie i złuszczanie. W takich przypadkach zaleca się unikanie drapania zmienionych chorobowo miejsc, aby nie zwiększać ryzyka nadkażenia przez bakterie lub grzyby, co może prowadzić do powstania przeczosów i lokalnych infekcji. Towarzyszyć temu mogą ból, zwiększona ciepłota dotkniętego obszaru oraz ropna wydzielina.