Egzema skóry głowy i na szyi – jak rozpoznać, jak leczyć 

Najważniejsze informacje:

• Egzema skóry głowy i szyi to przewlekła, zapalna choroba skóry, która charakteryzuje się nadmierną reakcją immunologiczną organizmu na różne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. 
• W jej wyniku dochodzi do uszkodzenia bariery skórnej, co prowadzi do stanu zapalnego i nadmiernej suchości skóry w tych obszarach. Typowy jest też silny świąd skóry głowy.
• Schorzenie w postaci egzemy na głowie może być wywołane przez czynniki genetyczne, alergeny, substancje drażniące, a także stres. 
• Leczenie egzemy obejmuje miejscowe i ogólnoustrojowe terapie mające na celu złagodzenie stanu zapalnego i odbudowę bariery ochronnej skóry.
• Zastosowanie znajdują zwłaszcza glikokortykosteroidy (kremy, maści i płyny), leki immunomodulujące i antybiotyki przy nadkażeniach bakteryjnych. 

Egzema na głowie może być bardzo dokuczliwa – zmiany skórne na owłosionych partiach są mocno widoczne. Choroba wywołuje swędzenie i zaczerwienienie skóry głowy i szyi, a do tego często negatywnie odbija się na kondycji włosów i przyczynia się do łysienia. Jak wygląda egzema na skórze głowy i szyi? Jakie są jej przyczyny i jakie inne choroby może przypominać? I najważniejsze – jak leczyć egzemę na głowie i właściwie pielęgnować wymagającą skórę, aby poprawić jej stan? Przedstawiamy najważniejsze informacje związane z atopowym zapaleniem skóry głowy.

Egzema skóry głowy – atopowe zapalenie skóry głowy

Atopowe zapalenie skóry głowy, które najczęściej wywołuje egzemę na głowie (wyprysk atopowy), jest schorzeniem alergicznym, które manifestuje się przez charakterystyczne zmiany skórne. Najczęściej występują one w miejscach takich jak zgięcia łokci i kolan oraz na tułowiu, chociaż diagnozuje się je również na skórze głowy pokrytej włosami i na szyi. W większości przypadków skóra chorego staje się nadmiernie sucha, swędząca i pokryta łuskami, co jest charakterystyczne dla tego typu zapalenia.

W zależności od wieku pacjenta, miejsce występowania wyprysków może się różnić. Jeśli zmiany skórne lokalizują się na głowie i szyi, mówimy wówczas o atopowym zapaleniu skóry głowy (skalpu). Zazwyczaj jednak zmiany te nie ograniczają się do jednego miejsca, a osoby cierpiące na AZS często doświadczają nadmiernej suchości skóry w różnych jej partiach. 

Egzema na skórze głowy u dzieci i dorosłych

Atopowe zapalenie skóry głowy dotyka przede wszystkim małe dzieci, w tym niemowlęta, chociaż może również występować u nastolatków i dorosłych. Pierwsze symptomy zazwyczaj pojawiają się przed piątym rokiem życia i mogą mieć różnorodny charakter oraz stopień nasilenia, w zależności od indywidualnych cech pacjenta. W niektórych przypadkach AZS ujawnia się dopiero w dorosłości, a nawet u osób w podeszłym wieku.

U dzieci atopowe zapalenie skóry głowy zwykle obejmuje także obszary policzków, tułowia i pleców. Z kolei u dorosłych zmienione chorobowo rejony ciała to najczęściej zgięcia łokci oraz kolan. 

W odróżnieniu od innych rodzajów atopii, atopowe zapalenie skóry głowy jest wyjątkowo problematyczne do leczenia miejscowego, co wynika z obecności włosów.

Przyczyny egzemy na głowie i na szyi

Przyczyny egzemy na skórze głowy (atopowe zapalenie skóry głowy) są złożone i wynikają z interakcji czynników genetycznych i środowiskowych. Często obserwuje się, że atopowe zapalenie skóry głowy występuje w rodzinach, gdzie AZS było już wcześniej diagnozowane.

Atopowe zapalenie skóry głowy to nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego alergeny, które dla osób zdrowych są nieszkodliwe. Zmiany skórne wywołane są nadmierną reakcją typu Th2 (pomocniczych limfocytów T typu 2), co prowadzi do zwiększonej produkcji przeciwciał klasy IgE i związanej z nimi reakcji alergicznej.

U osób z tym schorzeniem dochodzi do zaburzeń w strukturze naskórka, co prowadzi do osłabienia jego funkcji ochronnej i zwiększonej przepuszczalności (a to oznacza łatwiejsze przenikanie alergenów i substancji drażniących).

Wśród czynników wywołujących reakcję alergiczną znajdują się alergeny pokarmowe i wziewne, takie jak roztocza czy pyłki. Również styl życia, w tym ograniczony kontakt z alergenami w młodości, nadmierna higiena, nieodpowiednia dieta oraz stres, mogą przyczyniać się do nasilenia objawów AZS.

Egzema na skórze głowy – objawy na owłosionej skórze i na szyi

Atopowe zapalenie skóry głowy ma charakter przewlekły i może przebiegać z okresami remisji. Objawy mogą nasilać się w zależności od ekspozycji na alergeny, zwłaszcza w okresach wzmożonego pylenia. Skóra głowy może być czerwona, swędząca, pokryta krostkami, które po zdrapaniu mogą przekształcić się w strupki. Zmiany skórne mogą być suche lub mokre i często tworzą zlewające się ze sobą obszary rumienia.

AZS na skórze głowy nie tylko wpływa na wygląd chorego, ale również powoduje duży dyskomfort. Świąd związany z AZS zwykle nasila się w nocy, co może skutkować bezsennością i rozdrażnieniem. Uporczywy świąd skłania do drapania, co zwiększa ryzyko infekcji. Może to też prowadzić do powikłań, takich jak grzybica czy infekcje bakteryjne. 

Schorzenie wpływa negatywnie na kondycję włosów, prowadząc do ich nadmiernej utraty i łysienia.

Podobne do egzemy na głowie objawy mogą inne rodzaje chorób skóry – częsta jest ich obecność w związku z łojotokowym zapaleniem skóry czy zapaleniem łuszczycowym. Dlatego ważne jest, aby w przypadku wystąpienia podejrzanych zmian skórnych, skonsultować się ze specjalistą w celu postawienia właściwej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Leczenie egzemy skóry głowy i szyi 

Leczenie atopowego zapalenia skóry głowy obejmuje zarówno pielęgnację, jak i terapię farmakologiczną, zwłaszcza w przypadku zaostrzeń. Jak leczyć egzemę na głowie i szyi? Do leków stosowanych miejscowo należą glikokortykosteroidy, które są zalecane przy nasileniu objawów, a oprócz nich leki immunomodulujące, które są skuteczne w leczeniu zmian atopowych na głowie i twarzy. 

Glikokortykosteroidy to leki na egzemę na głowie (zmiany skórne i suchość skóry) w postaci maści, kremów lub płynów (najłatwiejsze do aplikacji). Należy je stosować przez krótki czas z uwagi na możliwe pogorszenie stanu skóry. Leki immunomodulujące (inhibitory kalcyneuryny) ograniczają stan zapalny i zmniejszają reakcję zapalną, dostępne są jako kremy i maści. 

W przypadku nadkażeń stosuje się antybiotyki, a przy zakażeniach grzybiczych – szampony przeciwgrzybicze. W niektórych sytuacjach konieczne może być wdrożenia leczenia doustnego, w tym glikokortykosteroidów, leków immunosupresyjnych czy środków przeciwhistaminowych. 

Kiedy miejscowe leczenie egzemy na skórze głowy nie przynosi oczekiwanych efektów, zalecona może zostać fototerapia. Polega ona na wykorzystaniu kontrolowanej dawki promieniowania UV do zmniejszenia stanu zapalnego skóry.

Kosmetyki na egzemę głowy – właściwa pielęgnacja skóry głowy

Atopowa skóra głowy, podatna na zmiany skórne, wymaga odpowiedniej pielęgnacji. U osób cierpiących na AZS (egzema skóry głowy) zaleca się stosowanie łagodnych, nawilżających preparatów, takich jak emolienty, które pomagają utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia i ochrony skóry. 

Istotne znaczenie mają kosmetyki dla osób z AZS – w przypadku tej choroby skóry głowy, konieczne jest unikanie kosmetyków z dodatkami o działaniu drażniącym, takich jak barwniki czy substancje zapachowe.

Regularne nawilżanie skóry głowy, na przykład za pomocą kremów z mocznikiem, może przyczynić się do złagodzenia objawów i zapobiegania ich nawrotom. Mocznik nie tylko nawilża skórę, ale też działa zmiękczająco, ograniczając nadmierną suchość, łuszczenie i swędzenie skóry głowy i szyi.

Jak dbać o skórę głowy przy atopii? Podczas pielęgnacji skóry głowy z AZS należy pamiętać o kilku zasadach: 

• krótkim czasie mycia – do 5 minut, ponieważ nadmierne moczenie skóry nasila jej suchość,
• odpowiedniej temperaturze wody – zalecane jest mycie włosów letnią wodą, ponieważ zbyt wysoka temperatura wody zaostrza stany zapalne,
• delikatnym osuszaniu włosów – bez ich pocierania ręcznikiem, 
• używaniu suszarki do włosów wyłącznie w trybie łagodnego, chłodnego powietrza,
• stosowaniu preparatów o odpowiednim pH oraz unikaniu drażniących detergentów w codziennym życiu (w tym tradycyjnych mydeł) – szczególnie istotny jest łagodny szampon do mycia włosów,
• olejowaniu włosów – naturalny olej kokosowy, olejek jojoba czy olej z nasion konopi mogą pomóc w nawilżeniu suchej skóry głowy.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące egzemy na głowie i szyi.