Czyrak – co to jest, jak wygląda, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Czyrak to zapalna zmiana skórna powstająca wskutek zakażenia mieszka włosowego gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus).
• W zależności od liczby i nasilenia zmian, wyróżnia się czyraki pojedyncze, czyraki gromadne oraz czyraczność.
• W obrębie czyraka powstaje martwica i ropny czop, którego zawartość może samoistnie się opróżniać. Czyrakowi towarzyszy ból, obrzęk i napięcie tkanek.
• Leczenie czyraków polega na stosowaniu zaleconych przez dermatologa antybiotyków doustnych lub miejscowych. W niektórych przypadkach konieczne jest chirurgiczne nacięcie zmiany.

Czyrak to stosunkowo częsty problem skórny będący efektem zakażenia powszechnie występującą bakterią Staphylococcus aureus. Mimo że zazwyczaj nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, może powodować duży dyskomfort. Dowiedz się, jak wygląda czyrak, jakie są metody leczenia czyraków oraz jak można zapobiegać ich powstawaniu.

Czyrak – co to jest?

Czyrak to ostre bakteryjne zapalenie mieszka włosowego i otaczającej go tkanki podskórnej. Przebiega z wytworzeniem martwiczego czopa i treści ropnej. Zmiana ma charakter samoograniczający, ale w niektórych przypadkach może wymagać leczenia zabiegowego lub farmakologicznego. W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić m.in. ropnie, zapalenie gruczołów potowych czy zakażenia grzybicze.

Jak powstaje czyrak?

Czyrak powstaje w wyniku zakażenia mieszka włosowego przez bakterie, najczęściej gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus). Drobnoustroje przedostają się do skóry przez mikrourazy lub uszkodzenia naskórka, wywołując miejscowy proces zapalny. W jego przebiegu dochodzi do nacieku komórek zapalnych, obrzęku i tworzenia się ropnia. Zmiana szybko się powiększa, staje się bolesna, napięta i może samoistnie opróżnić się z treści ropnej.

Czyrak – co go wywołuje? Przyczyny

Do infekcji dochodzi zwykle wskutek uszkodzenia naskórka, które umożliwia bakteriom wniknięcie w głąb skóry. Istnieje szereg czynników predysponujących do rozwoju czyraków, w tym cukrzyca, otyłość, przewlekłe choroby skóry, nadmierna potliwość oraz niedobory odporności. Ryzyko zwiększają także słaba higiena, nosicielstwo gronkowca oraz urazy mechaniczne skóry. U niektórych osób tendencja do tworzenia się czyraków może mieć charakter nawrotowy.

Jak wygląda czyrak i gdzie występuje?

Czyrak to bolesny, czerwony guzek na skórze, który stopniowo powiększa się i w ciągu kilku dni przekształca w ropny naciek z widocznym czopem martwiczym w centrum. Skóra wokół zmiany jest obrzęknięta, napięta, zaczerwieniona i często bardzo tkliwa na dotyk. W miarę dojrzewania czyraka może dojść do jego samoistnego pęknięcia i wydzielenia ropy. Zmiany te najczęściej występują w miejscach narażonych na tarcie, ucisk lub wzmożoną potliwość, tj. kark, pośladki, pachy, pachwiny, okolica nosa i warg. W niektórych przypadkach czyrakom mogą towarzyszyć objawy ogólne, takie jak gorączka czy powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.

Czyrak w pachwinie

Pachwiny to dogodna lokalizacja do rozwoju czyraków ze względu na obecność mieszków włosowych i częste tarcie. Czyraki w pachwinie są bolesne i mogą utrudniać chodzenie oraz siadanie.

Czyrak pod pachą

Pod pachą znajdują się liczne gruczoły potowe oraz owłosienie. Są to sprzyjające warunki do namnażania się bakterii w obrębie mieszków włosowych. Duże czyraki pod pachą mogą utrudniać poruszanie ręką.

Czyrak na pośladku

Pośladki to jedna z częstych lokalizacji czyraka ze względu na ucisk, działanie potu i kontakt z ubraniami. Czyrak na pośladku może powodować bardzo duży ból podczas siedzenia i może wymagać nacięcia chirurgicznego, jeśli sam się nie opróżni.

Czyrak na twarzy

Czyraki na twarzy, zwłaszcza te w okolicach nosa i ust, mogą być szczególnie niebezpieczne ze względu na ryzyko rozprzestrzenienia zakażenia do naczyń mózgowych i opon mózgowo-rdzeniowych. W tym przypadku należy pilnie skonsultować się z lekarzem.

Czyrak na szyi i karku

Szyja i kark to obszary, w których u wielu osób występuje wzmożona potliwość sprzyjająca rozwojowi zakażenia bakteryjnego. Jednocześnie skóra w tym miejscu bywa często podrażniana, np. przez kołnierzyki koszul, biżuterię, perfumy. Z tego powodu szyja jest miejscem, gdzie często powstają czyraki.

Rodzaje czyraków: pojedyncze, gromadne, czyraczność

Wyróżnia się trzy podstawowe postacie kliniczne czyraków:

• Czyrak pojedynczy – to izolowana, ropna zmiana zapalna obejmująca mieszek włosowy i otaczającą tkankę podskórną, zazwyczaj bez objawów ogólnych.
• Czyrak gromadny (karbunkuł) – stanowi skupisko kilku sąsiadujących czyraków, które zlewają się ze sobą, tworząc rozległy naciek zapalny z licznymi punktami drenażu ropy. Zazwyczaj powstaje na karku lub pośladkach i jest bardzo bolesny.
• Czyraczność – to mnogie, nawracające czyraki będące na różnym okresie rozwoju.

Czyraki – leczenie

W przypadku pojawienia się zmian skórnych przypominających czyraki należy skonsultować się z dermatologiem. Lekarz przeprowadzi badanie skóry, rozpozna zmianę skórną i zaleci odpowiednie postępowanie, które może obejmować antybiotykoterapię doustną, antybiotykoterapię miejscową oraz postępowanie chirurgiczne.

Antybiotyki na czyraki

W leczeniu pojedynczych czyraków bez towarzyszących objawów ogólnych można zastosować antybiotyki miejscowe (np. mupirocyna, kwas fusydowy) lub doustne (penicyliny, cefalosporyny, klindamycyna). W cięższych przypadkach, takich jak czyraki gromadne czy nawracające czyraki, konieczna może być długoterminowa antybiotykoterapia doustna, która niekiedy trwa nawet kilka miesięcy. Dobór leku powinien opierać się na obrazie klinicznym i ewentualnym wyniku posiewu z antybiogramem. W przypadku nawracających czyraków rozważa się także eradykację nosicielstwa S. aureus.

Maść na czyraki

Poza wspomnianymi maściami z antybiotykami, w leczeniu czyraków wykorzystuje się maść ichtiolową, która wykazuje właściwości przeciwzapalne i przyspiesza tworzenie ropnego czopa martwiczego.

Nacinanie chirurgiczne

W przypadku dużych czyraków konieczne może być wykonanie drenażu chirurgicznego. Zabieg polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia w centrum zmiany i ewakuacji treści ropnej. Po opróżnieniu czyraka rana jest zwykle przepłukiwana i pozostawiana do gojenia. Drenaż przyspiesza proces leczenia, redukuje ból oraz zmniejsza ryzyko szerzenia się zakażenia. Zabieg może być wykonany wyłącznie przez lekarza, z zachowaniem zasad antyseptyki. Po zabiegu wskazane jest dalsze leczenie miejscowe, a w niektórych przypadkach – antybiotykoterapia ogólna.

Wyciskanie czyraków – czy zalecane?

Zdecydowanie nie zaleca się wyciskania czyraków, ponieważ może to prowadzić do poważnych powikłań. Uciskanie zmiany zwiększa ryzyko rozszerzenia zakażenia na okoliczne tkanki, a nawet w głąb skóry, co może skutkować ropowicą, a w skrajnych przypadkach nawet zakażeniem uogólnionym. Szczególnie niebezpieczne jest wyciskanie czyraków zlokalizowanych na twarzy, w tzw. „trójkącie śmierci” (obszar między nosem a ustami), ponieważ może dojść do zakażenia ośrodkowego układu nerwowego. W przypadku dużej bolesności lub braku poprawy, ewakuacji treści ropnej może dokonać chirurg.

Domowe sposoby na czyraki

Domowe sposoby mogą wspomagać leczenie niewielkich, niepowikłanych czyraków we wczesnej fazie, jednak nie powinny zastępować porady lekarskiej. Przede wszystkim, należy zachowywać odpowiedni poziom higieny oraz unikać manipulowania przy czyraku. Ulgę mogą przynieść również ciepłe okłady oraz maść ichtiolowa. 

Jak zapobiegać rozprzestrzenianiu się czyraków?

Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się czyraków, należy przede wszystkim stosować zasady higieny polegające na regularnym myciu ciała, zwłaszcza w miejscach o wzmożonej potliwości i narażonych na otarcia. Nie należy dotykać ani wyciskać zmian, aby nie roznosić bakterii na inne okolice skóry. Jeśli czyraki będą miały charakter nawrotowy, lekarz może zalecić eradykację nosicielstwa gronkowca złocistego. Duże znaczenie ma również odpowiednie leczenie chorób przewlekłych, które mogą sprzyjać powstawaniu czyraków, np. cukrzycy.

FAQ