Wyprysk atopowy – przyczyny, objawy, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Wyprysk atopowy jest przewlekłą i nawrotową chorobą skóry, która występuje u osób z predyspozycją genetyczną do alergii (np. w wyniku kontaktu z substancją drażniącą).
• Jest to jedna z najczęstszych chorób skóry u dzieci (rozwija się we wczesnym dzieciństwie), ale może również dotyczyć dorosłych. 
• Objawy wyprysku atopowego mogą różnić się w zależności od wieku pacjenta. Najczęstszym symptomem jest zaczerwienienie, suchość, pękanie i łuszczenie skóry, czemu towarzyszy świąd.
• Objawy wyprysku atopowego mogą występować na różnych częściach ciała, w tym na twarzy, szyi, dłoniach, kolanach i łokciach.
• Leczenie wyprysku atopowego (atopowego zapalenia skóry) polega na łagodzeniu objawów – nie ma jednego skutecznego lekarstwa.
• Przy egzemie zastosowanie znajdują glikokortykosteroidy, leki przeciwhistaminowe i preparaty nawilżające skórę (emolienty), pozwalające na przywrócenie jej gładkości.

Nasza skóra pełni funkcję bariery ochronnej, która z reguły skutecznie broni nas przed przenikaniem drażniących substancji i alergenów. W przypadku osób o zwiększonej wrażliwości skóry, kontakt z nimi może prowadzić do zapalenia, znanego jako wyprysk atopowy. To schorzenie może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjenta ze względu na uporczywe swędzenie. Jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia wyprysku atopowego? Wyjaśniamy.

Wyprysk atopowy – choroba zapalna skóry po kontakcie z alergenem

Wyprysk atopowy, atopowe zapalenie skóry (AZS), egzema – to różne nazwy tej samej, przewlekłej i nawrotowej choroby zapalnej skóry. Wywołana jest ona stanem zapalnym skóry na skutek kontaktu z alergenem. 

Atopia to nadmierna reakcja immunologiczna na alergeny, które dla większości ludzi są nieszkodliwe. Przy czym wyprysk atopowy jest jednym z objawów tej nadwrażliwości. Istnieją również inne choroby o podobnym podłożu, takie jak katar sienny, astma oskrzelowa, alergiczne zapalenie spojówek czy pokrzywka, które mogą współistnieć z atopowym zapaleniem skóry.

Wyprysk atopowy dotyka od 15 do 30% dzieci oraz od 2 do 10% dorosłych. Najczęściej zaczyna się w dzieciństwie, a ryzyko jej wystąpienia jest wyższe u dzieci, których rodzice również zmagają się z tym schorzeniem.

Przyczyny wyprysku atopowego – początki egzemy

Wyprysk atopowy, inaczej atopowe zapalenie skóry, jest chorobą, której dokładne przyczyny nie zostały jeszcze w pełni zrozumiane. Sugeruje się, że u podstaw schorzenia leży zaburzenie wrodzonej odpowiedzi systemu immunologicznego. W efekcie dochodzi do nadmiernej produkcji przeciwciał klasy IgE, które są skierowane przeciwko różnym alergenom, prowadząc tym samym do stanu zapalnego.

Alergeny (np. z powietrza lub pożywienia) mogą aktywować limfocyty, wywołując reakcję alergiczną. Komórki skóry, reagując na obecność alergenów, wytwarzają substancje zaostrzające proces zapalny. Kiedy następuje ponowny kontakt z alergenem, na skórze pojawiają się zmiany takie jak zaczerwienienia, pęcherzyki, a także świąd i suchość skóry.

Uszkodzenie barierowych funkcji skóry, które objawia się osłabieniem połączeń międzykomórkowych i zaburzeniem nawilżenia, sprzyja rozwojowi wyprysku atopowego. Obserwowane są: wyprysk atopowy na dłoniach, na stopach, na twarzy czy na innych częściach ciała. 

Czynniki wywołujące wyprysk atopowy

Rozwój wyprysku atopowego może być stymulowany przez różne czynniki ryzyka, takie jak alergeny pokarmowe i wziewne, substancje drażniące, warunki klimatyczne, zanieczyszczenie środowiska, a nawet czynniki psychogenne. 

Alergia pokarmowa, szczególnie na białka mleka krowiego, ryby, soję, jaja, orzechy, pszenicę oraz niektóre dodatki do żywności, jest częstą przyczyną wyprysku u dzieci poniżej trzeciego roku życia. 

Alergeny wziewne, takie jak roztocza, alergeny bakteryjne i grzybicze, pyłki roślin oraz alergeny zwierzęce, mogą nasilać objawy choroby. 

Nie bez znaczenia są także czynniki środowiskowe, w tym zanieczyszczenie powietrza i ekspozycja na dym tytoniowy, które mogą przyczyniać się do pogorszenia stanu skóry.

Objawy wyprysku atopowego – atopowe pęcherzyki, suchość i swędzenie skóry

Objawy wyprysku atopowego to przede wszystkim zaczerwienienie i suchość skóry. Zmiany mogą przybierać różne formy – od grudek, przez pęcherzyki, aż po sączące się rany. 

W miarę postępu choroby, zwłaszcza u starszych dzieci i dorosłych, skóra może stać się grubsza i zaczyna się łuszczyć. Uporczywy świąd jest jednym z najbardziej dokuczliwych symptomów towarzyszących atopowemu zapaleniu skóry.

Wyprysk atopowy u dzieci i dorosłych – lokalizacja i wygląd zmian skórnych

Lokalizacja i wygląd zmian skórnych w przebiegu atopowego zapalenia skóry różnią się w zależności od wieku pacjenta:

• u niemowląt i dzieci do 2. roku życia – zmiany skórne często pojawiają się na policzkach, głowie i czole, przyjmując formę grudek, pęcherzyków i strupów,
• u dzieci w wieku od 2 do 12 lat – zmiany są zlokalizowane głównie na skórze kolan, łokci i nadgarstków, gdzie skóra jest nadmiernie sucha i łuszcząca się,
• u dorosłych – zmiany są podobne do tych u starszych dzieci, a ich typowe lokalizacje to zgięcia łokciowe i kolanowe, okolice kostek, szyja oraz twarz.

Zmiany skórne mogą również pojawiać się w innych miejscach – rzadziej dotyczą pośladków czy wewnętrznych stron pach. 

Wypryski atopowe – diagnostyka choroby skóry

Obserwując u siebie objawy mogące świadczyć o wyprysku atopowym, zaleca się skonsultowanie się z lekarzem – alergologiem lub dermatologiem. Diagnoza atopowego zapalenia skóry zwykle opiera się na charakterystycznym obrazie klinicznym, obejmującym typowe zmiany skórne oraz ich umiejscowienie, które towarzyszy suchości skóry i uczuciu swędzenia. Często okazuje się, że sam pacjent lub członkowie jego rodziny cierpią na alergie.

W procesie różnicowania wyprysku należy brać pod uwagę inne możliwe schorzenia, takie jak łuszczyca, wyprysk kontaktowy, łojotokowy i potnicowy oraz świerzb u dzieci.

Odpowiednio wczesna diagnoza i właściwie dopasowane leczenie mogą pomóc pacjentom kontrolować choroby atopowe i poprawiać codzienny komfort życia.

Leczenie wyprysku atopowego – leki i pielęgnacja skóry

Podstawą terapii są przy wyprysku atopowym są emolienty – preparaty wspomagające utrzymanie optymalnego poziomu nawilżenia skóry, łagodzące suchość i poprawiające jeh elastyczność. 

W przypadku umiarkowanych objawów leki przeciwzapalne, takie jak glikokortykosteroidy stosowane są, aby zredukować stan zapalny skóry, zmniejszyć zaczerwienienie, łuszczenie się i obrzęk oraz przynieść ulgę od swędzenia wywołanego wypryskiem atopowym.

Zastosowanie znajdują leki do stosowanie miejscowego – maści, kremy, żele i płyny, które powinny być przyjmowane pod nadzorem lekarza z uwagi na możliwe działania niepożądane. Przy znacznym nasileniu zmian podawane są glikokortykosteroidy doustne. 

Również leki przeciwhistaminowe mogą być stosowane w celu zmniejszenia intensywności swędzenia w wyniku atopowego zapalenia skóry. W przypadku nasilonych objawów lekarz może zalecić terapię immunosupresyjną, która może skutecznie zmniejszyć stan zapalny i poprawić kondycję skóry. 

W przypadku, kiedy wypryskowi atopowemu towarzyszy zakażenie bakteryjne, konieczne jest zastosowanie miejscowego antybiotyku.

Niezbędne jest również unikanie czynników wyzwalających wyprysk kontaktowy, takich jak alergeny pokarmowe, pyłki, kurz czy substancje chemiczne, które mogą nasilać objawy choroby. 

Domowe sposoby na wyprysk atopowy 

Objawy wyprysku atopowego łagodzić można również domowymi sposobami. Kluczowa jest odpowiednia pielęgnacja skóry. Zalecane są prysznice zamiast kąpieli (nadmierne moczenie wody sprzyja odwodnieniu skóry). Należy unikać stosowania zwykłych kosmetyków do kąpieli – a zamiast nich sięgać po te dla osób z AZS, które nie będą podrażniać wrażliwej skóry. 

Ograniczyć warto kąpiele w basenie z chlorowaną wodą oraz przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych. Również dym papierosowy może nasilać objawy choroby. Wskazane jest pranie ubrań i pościeli w specjalnych, hipoalergicznych proszkach i płynach. 

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące wyprysku atopowego (egzemy, atopowego zapalenia skóry).