Leki na dnę moczanową

Najważniejsze informacje

• Farmakoterapia w przypadku dny moczanowej obejmuje leki stosowane podczas ataku choroby i preparaty obniżające poziom kwasu moczowego. 
• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), kolchicyna czy glikokortykosteroidy, łagodzą ból, obrzęk i stan zapalny stawów podczas napadu schorzenia.
• Leki na dnę moczanową, które zmniejszają produkcję kwasu moczowego (allopurynol, febuksostat) lub zwiększają jego wydalanie z organizmu (probenecyd), zapobiegają z kolei nawrotom choroby. 
• W leczeniu objawowym wykorzystuje się również maści na dnę moczanową o działaniu przeciwbólowym oraz przeciwzapalnym (np. z diklofenakiem, ibuprofenem lub ketoprofenem), które działają miejscowo, zmniejszając ból i obrzęk stawów. 

Dna moczanowa to przewlekła choroba zapalna, której główną przyczyną jest nadmiar kwasu moczowego w organizmie. Schorzeniu towarzyszą objawy, takie jak: silny ból, obrzęki i stany zapalne, wywołane gromadzeniem się kryształów moczanu sodu w stawach. Leczenie dny moczanowej polega na łagodzeniu dolegliwości bólowych, zmniejszaniu poziomu kwasu moczowego w organizmie oraz zapobieganiu przyszłym atakom. Do środków najczęściej stosowanych w terapii należą: niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), kolchicyna, glikokortykosteroidy oraz allopurynol czy febuksostat. W leczeniu objawów, szczególnie podczas napadów, wykorzystuje się również właściwości maści na dnę moczanową z diklofenakiem, ibuprofenem, mentolem czy kapsaicyną, które łagodzą ból i obrzęk, a także wspomagają regenerację stawów.

Leki na dnę moczanową:

• Allupol
• Adenuric
• Colchican
• Dicloberl retard
• Nimesil
• Milurit
• Colchicum Dispert

Leki na dnę moczanową – na receptę i bez recepty

Dna moczanowa (inaczej podagra, artretyzm, skaza moczanowa) to przewlekła choroba zapalna o podłożu metabolicznym związana z nadmiarem kwasu moczowego w organizmie. Wśród przyczyn schorzenia należy wymienić m.in.: czynniki genetyczne, zaburzenia metaboliczne, nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek, a także dietę bogatą w puryny (np. czerwone mięso, owoce morza, alkohol). 

Dna moczanowa jest związana z nagłymi atakami silnego bólu w stawach wywołanymi gromadzeniem się w nich kryształów kwasu moczowego. Objawy obejmują również obrzęk, zaczerwienienie, zwiększoną wrażliwość na dotyk oraz ograniczoną ruchomość. Jakie środki są stosowane w leczeniu? 

• Leki na dnę moczanową na receptę:
  • leki obniżające poziom kwasu moczowego – zawierające allopurynol, febuksostat, probenecyd, sulfinpirazon,
  • leki przeciwzapalne i przeciwbólowe – kolchicyna, steroidy (kortykosteroidy),
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w wyższych dawkach – np. diklofenak, ibuprofen, naproksen.
• Leki na dnę moczanową bez recepty:
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w niższych dawkach – ibuprofen, naproksen,
  • leki przeciwbólowe – np. paracetamol stosowany w łagodzeniu dolegliwości bólowych w przebiegu dny moczanowej, szczególnie gdy inne leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen czy naproksen, nie są wskazane dla danego pacjenta). Należy jednak pamiętać, że paracetamol nie działa przeciwzapalnie, dlatego też nie redukuje stanu zapalnego w stawach, który towarzyszy atakowi dny). 

Jaki lek na dnę moczanową podczas napadu?

W trakcie ostrego ataku dny moczanowej, kiedy objawy są najbardziej nasilone, wdraża się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (NLPZ), glikokortykosteroidy oraz kolchicynę – środki, które łagodzą dolegliwości bólowe i zmniejszają stan zapalny.

Dna moczanowa – leki na ból i obrzęk stawów

Działanie jakich leków jest wykorzystywane podczas ostrego napadu dny moczanowej? 

• ibuprofen (NLPZ) – redukuje stan zapalny i ból w stawach podczas ataków dny moczanowej, hamuje aktywność enzymów COX-1 i COX-2 odpowiedzialnych za produkcję prostaglandyn, które wywołują wspomniane dolegliwości;
• naproksen (NLPZ) – silny środek przeciwzapalny o długim działaniu (ok. 8–12 godzin), zmniejsza ból i stan zapalny w stawach;
• diklofenak – skutecznie łagodzi ból i stan zapalny. W leczeniu dny moczanowej stosowany w różnych formach – tabletek, maści, zastrzyków;
• celekoksyb (NLPZ) – skutecznie i na długo łagodzi ból oraz stan zapalny stawach;
• indometacyna (NLPZ) – lek o bardzo silnym działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym oraz przeciwgorączkowym. Wykorzystywany głównie w leczeniu schorzeń reumatycznych, takich jak: reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) oraz dna moczanowa. 

NLPZ łagodzą ból i stan zapalny związany z podagrą, jednak trzeba pamiętać, że mogą powodować skutki uboczne. Najczęściej dotyczą one układu pokarmowego (zgaga, wrzody, krwawienia), sercowo-naczyniowego (nadciśnienie, zakrzepy, ryzyko zawału) oraz nerek (niewydolność, zatrzymanie płynów). Możliwe są także reakcje alergiczne i zaburzenia krzepnięcia. Niektóre NLPZ, jak celekoksyb, są łagodniejsze dla żołądka, ale bardziej obciążają serce, z kolei indometacyna częściej wywołuje bóle głowy oraz senność.

Kolchicyna 

Tabletki na dnę moczanową z kolchicyną hamują proces zapalny poprzez blokowanie migracji leukocytów (białych krwinek) do miejsca zapalenia stawów, dzięki czemu skutecznie zmniejszają stan zapalny, dolegliwości bólowe oraz obrzęki towarzyszące napadom choroby, zwłaszcza gdy pacjent przyjmie lek w pierwszych godzinach od wystąpienia objawów. 

Kolchicyna to środek stosowany, gdy inne leki, takie jak NLPZ czy kortykosteroidy, są niewystarczająco skuteczne, źle tolerowane lub przeciwwskazane (np. u pacjentów z chorobami żołądka, nerek czy wątroby). 

Leki z kolchicyną są stosowane w zapobieganiu napadom dny moczanowej, zwłaszcza w początkowej fazie terapii lekami obniżającymi poziom kwasu moczowego, takimi jak: allopurynol, febuksostat czy probenecyd.

Ze względu na potencjalne skutki uboczne (np. bóle brzucha, biegunki) stosowanie kolchicyny wymaga ścisłego nadzoru lekarskiego, zwłaszcza u osób starszych lub z chorobami nerek czy wątroby. Specjalista dobiera odpowiednią dawkę leku indywidualnie do przypadku pacjenta. 

Glikokortykosteroidy pomocne w leczeniu dny moczanowej

Glikokortykosteroidy skutecznie hamują reakcje zapalne i zmniejszają obrzęki, które są skutkiem odkładania się kryształów kwasu moczowego. Redukują ból oraz sztywność stawów, a także przyspieszają proces gojenia.

Glikokortykosteroidy mogą być przyjmowane doustnie lub w postaci iniekcji dostawowych (w przypadku pojedynczych stawów), a także stosowane miejscowo w formie maści. Steroidy stanowią alternatywę, w sytuacji gdy inne leki (NLPZ czy kolchicyna) są przeciwwskazane w konkretnym przypadku lub okazują się nieskuteczne. 

Długotrwałe przyjmowanie glikokortykosteroidów może prowadzić do działań niepożądanych (zwiększone ryzyko infekcji, osteoporoza, wzrost poziomu cukru we krwi, nadciśnienie, zatrzymanie płynów, problemy ze snem oraz osłabienie układu odpornościowego), dlatego są one zazwyczaj stosowane krótkoterminowo.

Leki na dnę moczanową obniżające stężenie kwasu moczowego

Leki z tej grupy mają na celu zmniejszenie produkcji kwasu moczowego w organizmie lub zwiększenie jego wydalania przez nerki. Są stosowane w leczeniu przewlekłej dny moczanowej, a ich działanie zapobiega nawrotom choroby. 

Leki obniżające stężenie kwasu moczowego na receptę obejmują trzy główne grupy: 

• inhibitory oksydazy ksantynowej (allopurynol, febuksostat), 
• leki urykozuryczne (probenecyd, lesinurad), 
• enzymy rozkładające kwas moczowy (peglotykaza).

Allopurynol na podagrę

Allopurynol to jeden z najczęściej stosowanych leków u pacjentów z dną moczanową. Głównym jego zadaniem jest długoterminowe obniżanie poziomu kwasu moczowego we krwi poprzez hamowanie enzymu oksydazy ksantynowej. Dzięki temu ryzyko gromadzenia się kryształów moczanowych w stawach spada, co zapobiega przyszłym atakom dny moczanowej. Początkowo stosowanie allopurynolu może prowadzić do przemijających zaostrzeń choroby, dlatego często łączy się go z kolchicyną lub niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ).

Stosowanie allopurynolu wymaga regularnego monitorowania poziomu kwasu moczowego oraz funkcji nerek. Do najczęstszych działań niepożądanych leku należą: reakcje skórne (wysypka, zespół Stevensa i Johnsona, toksyczna nekroliza naskórka), zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, biegunka, ból brzucha), hepatotoksyczność, możliwość wystąpienia napadu dny moczanowej na początku leczenia.

Febuksostat na dnę moczanową

Febuksostat to inhibitor oksydazy ksantynowej, który działa w sposób bardziej selektywny niż allopurynol. Choć oba leki mają ten sam mechanizm działania, blokują enzym odpowiedzialny za produkcję kwasu moczowego, stosowanie febuksostatu jest związane z mniejszą liczbą działań niepożądanych, takich jak zaburzenia żołądkowo-jelitowe czy reakcje skórne, które mogą występować częściej w przypadku przyjmowania allopurynolu.

Ponadto febuksostat jest uznawany za lepszy wybór u pacjentów z chorobami nerek, ponieważ nie wymaga tak częstego monitorowania ich funkcji. Z tego względu może być stosowany u osób, które nie tolerują allopurynolu lub mają problem z jego metabolizowaniem.

Ten stosunkowo nowoczesny lek wykazuje wysoką skuteczność w obniżaniu poziomu kwasu moczowego, co zmniejsza ryzyko wystąpienia napadów dny moczanowej. Co więcej, rzadziej niż allopurynol wchodzi w interakcje międzylekowe, jednak zawsze należy skonsultować ze specjalistą możliwość jego łączenia z innymi farmaceutykami. 

Probenecyd na artretyzm

Probenecyd działa odmiennie niż allopurynol i febuksostat, ponieważ zwiększa wydalanie kwasu moczowego z organizmu przez nerki, a nie zmniejsza jego produkcji. Jest stosowany, gdy inne leki obniżające poziom kwasu moczowego, takie jak inhibitory oksydazy ksantynowej, nie przynoszą oczekiwanych efektów. Umożliwia leczenie pacjentów z przewlekłą dną moczanową oraz problemami z usuwaniem nadmiaru kwasu moczowego.

Probenecyd może być łączony z innymi lekami, takimi jak kolchicyna, w celu osiągnięcia lepszych wyników terapeutycznych, zwłaszcza w zaawansowanych przypadkach dny moczanowej.

Monitorowanie funkcji nerek jest kluczowe podczas stosowania probenecydu, ponieważ zwiększone wydalanie kwasu moczowego może obciążyć układ moczowy, szczególnie u osób z istniejącymi problemami nerkowymi. 

Najczęstsze skutki uboczne probenecydu to: bóle brzucha, nudności, wysypka skórna, zawroty głowy oraz ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych i zaostrzenia objawów dny moczanowej.

Leki na dnę moczanową bez recepty

Leki na dnę moczanową dostępne bez recepty (wspomniane na początku artykułu – NLPZ w niższych dawkach i paracetamol) są wykorzystywane w celu złagodzenia objawów, takich jak ból i stan zapalny, ale ich działanie nie umożliwia skutecznego leczenia przyczyny choroby, czyli podwyższonego poziomu kwasu moczowego. 

Z kolei suplementy diety z wyciągiem z wiśni, witaminą C czy kwasami omega-3 wspierają organizm w zmniejszaniu stanów zapalnych oraz obniżaniu poziomu kwasu moczowego, jednak nie stanowią substytutu leków stosowanych w terapii dny moczanowej. 

W przypadku poważnych problemów z poziomem kwasu moczowego należy pozostać pod opieką medyczną specjalisty oraz stosować zalecone przez niego leki na receptę, które regulują jego poziom w organizmie. 

Maść na dnę moczanową

W leczeniu dny moczanowej, oprócz leków doustnych, często stosuje się maści o działaniu chłodzącym lub przeciwzapalnym. 

Co powinna zawierać najlepsza maść na dnę moczanową? 

• Maść z diklofenakiem, ibuprofenem lub ketoprofenem – działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Pomaga w łagodzeniu bólu oraz obrzęków w trakcie napadów dny moczanowej.
• Maść z mentolem lub kamforą – łagodzi ból poprzez efekt chłodzenia lub rozgrzewania. Może być stosowana w przypadku łagodniejszych objawów dny moczanowej, takich jak uczucie napięcia w stawach.
• Maść zawierająca kapsaicynę (wyciąg z papryczki chili) – znana ze swojego działania przeciwbólowego. Zmniejsza dolegliwości bólowe oraz sztywności stawów.
• Maść z arniką – działa przeciwzapalne, łagodzi obrzęki oraz bóle stawów związane z dną moczanową. 
• Maść z ekstraktem z żywokostu – o właściwościach przeciwzapalnych i regenerujących. Może być stosowana w przypadku bólów stawów towarzyszących dnie moczanowej.