Współczesny, siedzący tryb życia przyczynia się do powstawania rozmaitych schorzeń kręgosłupa. Jedno z nich to dyskopatia – należąca do tzw. chorób cywilizacyjnych, jest wynikiem zwyrodnienia dysków międzykręgowych. Jakie są rodzaje dyskopatii i czym się objawiają? Na czym polega leczenie i profilaktyka zwyrodnienia kręgosłupa? Odpowiedzi na te i inne pytania przedstawiamy w poniższym artykule!
Dyskopatia kręgosłupa – co to takiego?
Dyskopatia jest szerokim pojęciem określającym chorobę zwyrodnieniową krążka międzykręgowego, potocznie nazywanego dyskiem, który oddziela kolejne kręgi kręgosłupa. Kręgi te, zbudowane z jądra miażdżystego, które otacza pierścień włóknisty składający się z włókien kolagenowych, amortyzują wstrząsy i zapewniają kręgosłupowi elastyczność.
Jądro miażdżyste, uwypuklone w efekcie zwyrodnienia, uciska i drażni korzenie rdzeniowe i rdzeń kręgowy.
Dyskopatia (nazywana też przepukliną jądra miażdżycowego tarczy międzykręgowego kręgosłupa) jest jednym z najczęściej występujących schorzeń kręgosłupa. To też jedna z głównych przyczyn bólu w obrębie kręgosłupa.
Dyskopatia – typowe dolegliwości
Dyskopatii towarzyszy ból tylnej części kręgosłupa, którego charakter uzależniony jest od miejsca wystąpienia zwyrodnienia, a także promieniowanie bólu do innych części pleców oraz kończyn górnych i dolnych. Typowe są też poranne sztywności, osłabienie siły mięśniowej oraz wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych.
Do objawów neurologicznych dyskopatii należą parestezje (mrowienie i drętwienie oraz zaburzenia czucia w kończynach dolnych.
Rodzaje dyskopatii – umiejscowienie bólu
Rodzaje dyskopatii wynikają przede wszystkim z budowy kręgosłupa. Ze względu na umiejscowienie (okolicę ucisku nerwów) dolegliwości bólowych wyróżniamy:
- dyskopatię szyjną – w odcinku szyjnym, obejmującą kręgi szyjne C (np. dyskopatia C5-C6),
- dyskopatię piersiową – dotyczącą środkowej części kręgosłupa L (np. dyskopatia L4-L5),
- dyskopatię lędźwiową – umiejscowioną w dolnej części pleców (np. dyskopatia L5-S1). Dyskopatia lędźwiowa występuje najczęściej – odcinek lędźwiowy kręgosłupa jest najbardziej obciążony, a tym samym silnie narażony na różnego typu zmiany chorobowe i przeciążenia.
Dyskopatia szyjna – objawy
Dla dyskopatii odcinka szyjnego, oprócz dolegliwości bólowych i ograniczenia ruchomości, typowe są również objawy neurologiczne – silnie odczuwane zawroty głowy oraz mrowienie i drętwienie. U chorych występują również nudności i wymioty.
Dyskopatia piersiowa – objawy
Rzadziej występująca choroba zwyrodnieniowa krążka międzykręgowego (dyskopatia piersiowa) objawia się silnymi dolegliwościami bólowymi w obrębie klatki piersiowej (tzw. maska objawów trzewnych). Pacjenci z tym schorzeniem uskarżają się często na trudności w oddychaniu.
Dyskopatia lędźwiowa – objawy
Dyskopatia lędźwiowa objawia się bólem w dolnej części pleców, jednak uczucie dyskomfortu może być również odczuwane w okolicy pośladków i ud, a nawet brzucha. Ból nasila się podczas chodu i słabnie w spoczynku. Pacjenci z tym typem dyskopatii obserwują często mrowienie lub drętwienie w nogach i stopach. Bardziej zaawansowana dyskopatia odcinka lędźwiowego może doprowadzić do problemów z mimowolnym oddawaniem moczu lub kału.
Dyskopatia wielopoziomowa
Zdarza się, że zwyrodnieniem objętych jest wiele krążków kręgosłupa. Mamy wtedy do czynienia z tzw. dyskopatią wielopoziomową. Najczęściej diagnozowana jest dyskopatia wielopoziomowa kręgosłupa lędźwiowego, która powoduje silny ból u pacjenta.
Rodzaje dyskopatii – siła bólu
Ból, będący głównym objawem dyskopatii, może mieć dwojaki charakter. Z uwagi na to wyróżnia się następujące rodzaje przebiegu choroby:
- ostry – w którym ból rozwija się szybko i samoistnie przemija bądź przeistacza się w formę chroniczną. Ostre bóle utrzymują się zwykle do ok. 3 tygodni.
- przewlekły – dyskopatia przewlekła, zwykle poprzedzona ostrą, po ustąpieniu dolegliwości może rozwijać się bezobjawowo.
Dyskopatia – przyczyny schorzenia
Dyskopatia może mieć wiele różnych przyczyn. Głównymi z nich są:
- naturalny proces starzenia się organizmu – wraz z wiekiem krążki międzykręgowe ulegają stopniowemu zużyciu,
- czynniki genetyczne (mniejsza wytrzymałość włókien kolagenowych),
- przeciążenie kręgosłupa,
- przebyte urazy lub kontuzje kręgosłupa.
Do dyskopatii mogą przyczyniać się również:
- ograniczona aktywność fizyczna,
- znaczna nadwaga,
- siedzący tryb życia i nieprawidłowa pozycja podczas pracy biurowej,
- spanie na nieodpowiedniej poduszce,
- nadmierny stres,
- niepoprawne wykonywanie ćwiczeń,
- palenie papierosów,
- wzmożone napięcie mięśniowe,
- niewłaściwa dieta – uboga w składniki wspomagające kręgosłup,
- podnoszenie lub przesuwanie ciężarów bez zachowania prawidłowej techniki,
- zaburzenia w budowie kręgosłupa, np. skolioza.
Diagnoza dyskopatii – badania
Objawy dyskopatii są charakterystyczne, a dzięki temu jej rozpoznanie jest stosunkowo proste. W diagnostyce dyskopatii, poza wywiadem lekarskim, stosuje się specjalistyczne badania obrazowe, którymi są: rezonans magnetyczny kręgosłupa (MR), tomografia komputerowa (TK) i badanie radiologiczne (RTG kręgosłupa).
Leczenie dyskopatii – na czym polega?
Farmakoterapia
W początkowej fazie choroby zwyrodnieniowej krążków międzykręgowych stosuje się leczenie objawowe, związane z odczuwaniem silnego bólu. Chorym z pomocą przychodzą przede wszystkim leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), które pozwalają na redukcję ból.
Rehabilitacja
Kluczową rolę w leczeniu dyskopatii pełni rehabilitacja, którą wprowadza się po ustąpieniu dolegliwości bólowych. Podstawowym sposobem leczenia dyskopatii są zabiegi z zakresu fizjoterapii, w tym fizykoterapia (terapia ruchem) i terapia manualna, które mają na celu zatrzymać bądź spowolnić procesy degeneracyjne w obrębie krążka międzykręgowego.
Dyskopatia to choroba przyjmująca różne oblicza. Dlatego też ćwiczenia na dyskopatię lędźwiową, piersiową lub szyjną dobierane są zawsze po dokładnej diagnostyce i zapoznaniu się z historią choroby – indywidualnie do każdego pacjenta.
Operacyjne leczenie dyskopatii
Gdy inne metody leczenia dyskopatii nie pomagają, w skrajnych przypadkach u chorych z dyskopatią konieczna może okazać się operacja. Najczęściej stosowanymi zabiegami leczenia operacyjnego są mikrodiscektomia – usunięcie fragmentu krążka międzykręgowego i discektomia, podczas której usuwa się chory krążek w całości, a przestrzeń między dwoma kręgami zastępuje się implantem. Kontynuacją leczenia po zabiegu jest rehabilitacja.
Czy dyskopatii można zapobiec? Profilaktyka dyskopatii
Dyskopatia, wywołująca silne dolegliwości bólowe, to schorzenie, któremu można i warto zabiegać. Profilaktyka schorzeń kręgosłupa, która ogranicza ryzyko wystąpienia dyskopatii, obejmuje przede wszystkim:
- regularną aktywność fizyczną, w tym wykonywanie ćwiczeń rozciągających mięśnie i wzmacniających mięśnie pleców, brzucha i przykręgosłupowe,
- zachowywanie prawidłowej postawy ciała – w trakcie codziennych czynności, pracy przy biurku i w trakcie snu,
- unikanie długiego przebywania w pozycji siedzącej lub stojącej,
- utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
- unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów i wykonywania gwałtownych ruchów.
