Trądzik grzybiczy – jak rozpoznać, jak leczyć?

Najważniejsze informacje:

• Trądzik grzybiczy to zapalenie mieszków włosowych wywołane przez grzyby z rodzaju Malassezia.
• Objawy trądziku grzybiczego przypominają symptomy trądziku pospolitego, z którym choroba często jest mylona. To przede wszystkim zaczerwienienie skóry, swędzenia oraz grudkowate i ropne wykwity skórne.
• Leczenie trądziku grzybiczego opiera się na stosowaniu leków przeciwgrzybiczych i odpowiedniej pielęgnacji skóry.

Trądzik grzybiczy (Fungal acne) to inaczej zapalenie mieszków włosowych wywołane przez grzyby z rodzaju Malassezia. Zapalenie mieszków włosowych jest infekcją, która występuje w obrębie mieszków włosowych. Charakterystyczne objawy to swędzenie, zaczerwienienie oraz wypryski wypełnione ropą, przypominające pryszcze. Ze względu na podobieństwo tych zmian skórnych do objawów trądziku, często określa się je jako trądzik grzybiczny. To jeden z tych rodzajów trądziku, który mylony jest z innymi dolegliwościami skórnymi.

Trądzik grzybiczy – przyczyny

Przyczyny trądziku grzybiczego, znanego również jako trądzik drożdżakowy lub trądzik grzybiczy Malassezia, związane są z infekcją grzybiczą skóry. Głównym czynnikiem etiologicznym jest nadmierna proliferacja grzybów z rodzaju Malassezia, które są naturalnie obecne na skórze człowieka. Infekcją objęte są mieszki włosowe. Istnieje kilka czynników, które mogą przyczyniać się do rozwoju trądziku grzybiczego:

Zwiększona aktywność grzybów Malassezia

Drożdżaki Malassezia w normalnych warunkach są obecne na skórze u większości ludzi i nie wywołują żadnych objawów chorobowych. Jednak pewne czynniki mogą prowadzić do niekontrolowanego namnażania się tych grzybów, co może prowadzić do rozwoju Fungal acne. Przesunięcie równowagi skórnej mikroflory, takie jak zmiany w pH skóry, nadmierna wilgotność, obniżona odporność lub zaburzenia lipidowe, mogą sprzyjać wzrostowi grzybów Malassezia. Ważne jednak, że nie u wszystkich osób dorosłych z nadmierną proliferacją grzybów Malassezia dochodzi do rozwoju infekcji grzybiczej.

Nadmiar sebum

Nadprodukcja łoju często jest zauważalna w okresie pokwitania. Stwarza idealne środowisko do nadmiernego namnażania się przez drożdżaki Malassezia.

Czynniki genetyczne

Istnieją pewne dziedziczne predyspozycje do rozwoju trądziku grzybiczego. Osoby, u których w rodzinie występowały przypadki trądziku grzybiczego, mogą być bardziej podatne na infekcje grzybicze skóry.

Nadmierna wilgotność skóry

Ciepłe i wilgotne środowisko sprzyja wzrostowi grzybów bytujących na skórze. Dlatego trądzik grzybiczny często występuje w obszarach, gdzie skóra jest podatna na zwiększoną wilgoć, takich jak twarz, klatka piersiowa, plecy i pachy.

Osłabienie układu odpornościowego

Zaburzenia odpornościowe, takie jak HIV/AIDS, cukrzyca, zaburzenia immunosupresyjne lub stosowanie immunosupresantów, mogą zwiększać ryzyko infekcji grzybiczych skóry, w tym trądziku grzybiczego.

Stosowanie antybiotyków i sterydów

Długotrwałe stosowanie antybiotyków lub miejscowych kortykosteroidów może wpływać na równowagę mikroflory skóry i sprzyjać nadmiernemu wzrostowi grzybów Malassezia.

Inne czynniki ryzyka

Nadmierna higiena skóry, stosowanie tłustych kosmetyków, nieodpowiednia pielęgnacja skóry, używanie gorącej wody podczas kąpieli oraz noszenie obcisłej odzieży mogą również zwiększać ryzyko wystąpienia trądziku grzybiczego. Podobnie wpływa nieodpowiednia dieta o wysokiej zawartości węglowodanów oraz przewlekły stres.

Trądzik grzybiczy a trądzik pospolity – różnice

Grzybicza odmiana trądziku często mylona jest z trądzikiem pospolitym. Podstawowa różnica polega na tym, że w trądziku grzybiczym dochodzi do zmian chorobowych w obrębie mieszków włosowych, a w trądziku pospolitym choroba toczy się w obrębie gruczołów łojowych, w których rozwija się stan zapalny. Choć objawy mogą być podobne, to przyczyny powstania i lokalizacja stanu zapalnego trądziku pospolitego i grzybiczego są różne.

Trądzik bakteryjny i grzybiczy różnią się też występowaniem swędzących zmian skórnych oraz nadmierną produkcją sebum. Coś, co odróżnia trądzik grzybiczy jest fakt, że wywołuje go infekcja drożdżakowa, zaś trądzik pospolity wynika z infekcji bakteryjnej. W terapii trądziku pospolitego wykorzystuje się zazwyczaj antybiotyki o działaniu przeciwbakteryjnym, zaś w leczeniu trądziku grzybiczego kluczowe znaczenie mają leki o działaniu przeciwgrzybiczym.

Kolejną istotną kwestią jest lokalizacja objawów. Trądzik grzybiczny charakteryzuje się występowaniem skupisk grudek (przypominających zamknięte zaskórniki), które często pojawiają się na ramionach, dekolcie, plecach, a czasami również na twarzy. Z kolei trądzik wywołany przez bakterie najczęściej występuje na twarzy, a wypryski są bardziej rozproszone.

Trądzik grzybiczy – objawy, jak rozpoznać

Objawy trądziku grzybiczego mogą różnić się w zależności od osoby, jednak istnieje kilka wspólnych symptomów, które można zaobserwować u większości pacjentów. Trądzik grzybiczy – jak wygląda?

• Uczucie swędzenia, dolegliwości bólowe, zaczerwienienie skóry – są to powszechne objawy trądziku grzybiczego. Skóra może być intensywnie swędząca i bolesna, co może prowadzić do drapania i podrażnienia.
• Zmiany skórne – na skórze mogą pojawić się różne zmiany, takie jak grudki, krosty, plamy, zaczerwienienia lub wykwity rumieniowe. Mogą występować pojedynczo lub w grupach.
• Nadmierna produkcja sebum – u niektórych osób trądzik grzybiczny może powodować zwiększoną produkcję sebum przez gruczoły łojowe, co prowadzi do łojotoku. Nadmiernie tłusta skóra zwiększa ryzyko wystąpienia tradycyjnego trądziku.
• Lokalizacja – pojawia się trądzik grzybiczny na twarzy, na czole, nosie, brodzie i linii włosów. Może również występować na klatce piersiowej, ramionach, plecach i innych obszarach ciała.

Co nasila objawy trądziku grzybiczego?

Istnieje wiele czynników, które mogą nasilać objawy trądziku grzybiczego:

• Wilgotność – nadmierna wilgoć sprzyja rozwojowi grzybów Malassezia, co może prowadzić do nasilenia objawów trądziku grzybiczego. Osoby, które są narażone na wysoką wilgotność środowiska, na przykład z powodu pracy w wilgotnych warunkach lub noszenia nieoddychającej odzieży, mogą doświadczać nasilonych objawów.
• Ciepło – ciepłe środowisko sprzyja rozwojowi grzybów. Wysoka temperatura może nasilać objawy trądziku grzybiczego. W połączeniu z wysoką wilgotnością występującą w klimacie tropikalnym zaostrzają objawy choroby.
• Osłabienie układu odpornościowego – osoby z osłabionym układem odpornościowym, na przykład w wyniku chorób, leczenia immunosupresyjnego lub niedożywienia, mogą być bardziej podatne na nasilenie objawów trądziku grzybiczego. Na osłabienie odporności wpływa także długotrwały stres oraz nieodpowiednia dieta.
• Stosowane kosmetyki – pewne substancje chemiczne lub źle dobrane kosmetyki mogą drażnić skórę i nasilać objawy trądziku grzybiczego. U wielu pacjentów obserwuje się pogorszenie stanu skóry po zastosowaniu pielęgnacji typowo trądzikowej.

Trądzik grzybiczy – leczenie

Leczenie trądziku grzybiczego zwykle obejmuje kombinację działań farmakologicznych i odpowiednich zmian w pielęgnacji skóry. Oto kilka wskazówek, jak leczyć trądzik grzybiczy:

Leki przeciwgrzybicze miejscowe

W leczeniu trądziku grzybiczego stosuje się leki przeciwgrzybicze (na receptę i bez recepty) są aplikowane bezpośrednio na zmienioną skórę. Składniki aktywne tych leków na trądzik grzybiczy, takie jak: ketokonazol, mikonazol lub cyklopiroksolamina, mają działanie przeciwdrobnoustrojowe i pomagają zwalczać grzyby Malassezia. Zazwyczaj te preparaty przeciwgrzybicze występują w postaci płynów, kremów i maści na trądzik grzybiczy. Do pielęgnacji warto też włączyć szampony przeciwłupieżowe.

Leki przeciwgrzybicze doustne

W przypadkach cięższych lub nawracających infekcji, lekarz może zalecić przyjmowanie leków przeciwgrzybiczych doustnych. Preparaty przeciwgrzybicze z flukonazolem (m.in. Flucofast, Fluconazole Genoptim, Flucorta) czy z itrakonazolem (np. Itrax, Orungal, Trioxal), działają wewnątrz organizmu i pomagają zwalczać infekcję od wewnątrz.

Higiena osobista i pielęgnacja skóry

Ważne jest utrzymanie odpowiedniej higieny skóry oraz odpowiednia pielęgnacja. Należy unikać drażniących kosmetyków, stosowania gorącej wody i intensywnego mycia skóry, które mogą podrażniać zmiany skórne. Delikatne mycie skóry łagodnymi środkami pielęgnacyjnymi oraz regularne stosowanie nawilżających kremów może pomóc w złagodzeniu objawów.

Unikanie czynników sprzyjających infekcji

W przypadku trądziku grzybiczego ważne jest unikanie czynników, które sprzyjają rozwojowi infekcji. Należy unikać nadmiernego pocenia się, noszenia ciasnych ubrań oraz przebywania w wilgotnym i ciepłym środowisku.

Kontrola nawrotów

Po skutecznym leczeniu trądziku grzybiczego istotne jest utrzymanie odpowiedniej pielęgnacji skóry w celu zapobiegania nawrotom. Zaleca się regularne mycie skóry odpowiednimi środkami oraz utrzymanie wysokiej higieny osobistej.

W przypadku trudnych do kontrolowania lub nawracających infekcji trądziku grzybiczego zawsze warto skonsultować się z dermatologiem, który dobierze odpowiednie leczenie i udzieli dalszych wskazówek dotyczących pielęgnacji skóry.

Trądzik grzybiczy – domowe sposoby

Choć leczenie trądziku grzybiczego zwykle wymaga zastosowania odpowiednich przeciwgrzybiczych leków doustnych i miejscowych, istnieją również pewne domowe sposoby, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów i wspomagać proces leczenia. 

Trądzik grzybiczy na twarzy wymaga specjalnej pielęgnacji. Należy unikać dotykania i przede wszystkim drapania powstałych zmian skórnych. Na skórze twarzy warto zastosować preparaty, które regulują wydzielanie sebum przez gruczoły łojowe oraz hamują rozmnażanie i rozwój drobnoustrojów, w tym drożdżaków i innych grzybów. Do mycia twarzy zaleca się stosowanie delikatnych, nawilżających kosmetyków dedykowanych skórze alergicznej (unikając typowych produktów przeznaczonych do cery trądzikowej), uzupełnionych o lekkie, szybko wchłaniające się dermokosmetyki. Jednak warto ograniczyć ilość używanych preparatów do minimum. 

Jeśli trądzik grzybiczny w większości przypadków dotyczy obszarów ciała takich jak plecy, dekolt czy ramiona, można włączyć do codziennej pielęgnacji szampony przeciwłupieżowe do mycia skóry.

Przydatna w walce z trądzikiem grzybicznym może być również zmiana ubrań ze sztucznych materiałów na tkaniny naturalne, takie jak bawełna, len, wełna czy wiskoza, aby zapewnić skórze dostęp do świeżego powietrza. 

Prawidłowa dieta ma istotne znaczenie w leczeniu trądziku grzybiczego. Złagodzenie objawów trądziku może wystąpić także po wprowadzeniu zmian w nawykach żywieniowych, takich jak ograniczenie spożycia węglowodanów i włączenie do diety produktów bogatych w błonnik.