Trądzik hormonalny – przyczyny, objawy, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Trądzik hormonalny rozwija się w odpowiedzi na zmiany hormonalne w organizmie. Może występować zarówno u młodzieży, jak i u dorosłych, w tym szczególnie u kobiet po 30. i 40. roku życia.
• Kluczową rolę w rozwoju trądziku hormonalnego odgrywają androgeny i estrogeny.  Nadmierna produkcja androgenów lub spadek poziomu estrogenów może  prowadzić do zwiększonej produkcji sebum i stanów zapalnych skóry.
• Objawy trądziku hormonalnego obejmują pojawianie się krost, zaskórników i pryszczy na twarzy oraz na plecach i klatce piersiowej. U kobiet często towarzyszą określonym fazom cyklu menstruacyjnego.
• Leczenie trądziku hormonalnego wymaga łagodzenia objawów skórnych, a często również leczenia przyczynowego.

Trądzik hormonalny to zmiany skórne spowodowane zwykle nieprawidłowym funkcjonowaniem układu hormonalnego lub indywidualną reakcją pacjenta na wahania hormonów. Zaskórniki, krosty i pryszcze powstają na skutek zwiększonego wydzielania sebum i zatykania się porów skóry. Leczenie zależy od nasilenia dolegliwości i w wielu przypadkach wymaga przeprowadzenia specjalistycznych kuracji. Jakie objawy wskazują na trądzik hormonalny? Jakie badania trzeba wykonać i jakie są metody leczenia przypadłości?

Czym jest trądzik hormonalny?

Trądzik hormonalny to zmiany skórne pojawiające się w odpowiedzi na zmiany hormonalne w organizmie. Chociaż dolegliwość kojarzona jest przede wszystkim z okresem dojrzewania, trądzik hormonalny może występować również u osób dorosłych. Trądzik hormonalny po 30. i 40. roku życia jest często spotykany u kobiet w okresie przedmenstruacyjnym i określany jest tzw. trądzikiem przed okresem. Zmiany obserwuje się często na brodzie, przybierają wówczas postać czerwonych i bolesnych krost podskórnych.

Hormony odpowiedzialne za trądzik – przyczyny dolegliwości

Wiele osób kojarzy trądzik z okresem dojrzewania, kiedy to zmiany hormonalne mogą prowadzić do zwiększonej produkcji sebum i zatykania się porów skóry. Te same mechanizmy hormonalne mogą powodować trądzik również w późniejszym wieku. Głównymi hormonami odpowiedzialnymi na rozwój trądziku są androgeny i estrogeny.

Androgeny (przede wszystkim testosteron), są odpowiedzialne za rozwój męskich cech płciowych, ale występują również u kobiet. Nadmierna produkcja androgenów, często spotykana w przypadkach zespołu policystycznych jajników, może prowadzić do trądziku. Trądzik androgenny związany jest z oddziaływaniem hormonów na pracę gruczołów łojowych. Kiedy sebum jest produkowane w nadmiarze, może zapychać pory skóry, prowadząc do powstawania zaskórników i krost – typowych objawów trądziku.

Estrogeny to żeńskie hormony płciowe, które pomagają w regulacji cyklu miesiączkowego i są odpowiedzialne za rozwój żeńskich cech płciowych. W przypadku trądziku estrogennego niski poziom estrogenu (w porównaniu do poziomu androgenów) może również prowadzić do zwiększonej produkcji sebum. Ta sytuacja jest częsta u kobiet przed okresem oraz w okresie menopauzy.

Równowaga między androgenami a estrogenami jest kluczowa dla zdrowia skóry, a jej zachwianie może prowadzić do pojawienia się krost i pryszczy. 

Trądzik hormonalny – objawy

Trądzik hormonalny jest specyficznym rodzajem trądziku, ale jego objawy są typowe dla większości zmian trądzikowych. Największe znaczenie dla rozpoznania lub podejrzewania tego rodzaju dolegliwości może być cykliczne pojawianie się zmian, albo ich występowanie w określonym wieku. Wśród najczęstszych objawów przypadłości wymienia się:

• krosty hormonalne – czerwone i bolesne krostki, które mogą zawierać ropę. Krosty hormonalne mogą pojawiać się w dowolnym miejscu na ciele, ale są najczęściej widoczne na twarzy (szczególnie brodzie), plecach i klatce piersiowej,
• zaskórniki – małe, czarne lub białe kropki, które mogą pojawiać się na skórze. Są to pory skóry, które zostały zatkane sebum i martwymi komórkami skóry.

Trądzik hormonalny u mężczyzn

Mimo że trądzik hormonalny jest częściej spotykany u kobiet, mężczyźni również mogą doświadczać zmian skórnych związanych z funkcjonowaniem układu hormonalnego. W przypadku trądziku hormonalnego u mężczyzn objawy często obejmują duże ropne pryszcze pojawiające się na brodzie, szyi, plecach i klatce piersiowej.

Należy pamiętać, że każdy przypadek trądziku hormonalnego jest inny, a objawy mogą się różnić w zależności od indywidualnej reakcji organizmu na hormony. W przypadku pojawienia się charakterystycznych objawów, warto skonsultować się z dermatologiem lub endokrynologiem.

Diagnostyka trądziku hormonalnego – jakie badania wykonać?

Diagnozowanie trądziku hormonalnego może wymagać szeregu badań, które będą mogły potwierdzić podejrzenia pacjenta i specjalisty, a następnie umożliwią podjęcie najskuteczniejszego leczenia.

Wśród najważniejszych badań można wymienić:

• badanie fizykalne – ocena rodzaju i nasilenia trądziku,
• badania krwi – mogą pomóc w określeniu poziomu różnych hormonów w organizmie,
• badanie ultrasonograficzne – głównie w przypadku podejrzenia zespołu policystycznych jajników.

Badania hormonalne

Badanie hormonalne jest najważniejszym elementem diagnostyki w przypadku podejrzenia trądziku hormonalnego. Ta procedura pozwala rozpoznać bezpośrednie przyczyny dolegliwości i zakres ich nasilenia.

U pacjentów przeprowadza się przede wszystkim badanie poziomu:

• androgenów – testosteronu i dihydrotestosteronu (DHT). Zbyt wysoki poziom przyczynia się do zwiększonej produkcji sebum
• estrogenów – pomagają w regulacji cyklu miesiączkowego. Niski poziom może prowadzić do większej aktywności gruczołów łojowych
• hormony stresu – przede wszystkim bada się kortyzol nazywany „hormonem stresu”, który może wpływać na wydzielanie sebum
• insulina i TSH – wysokie poziomy tych hormonów mogą wpływać na produkcję sebum i wzrost komórek skóry, co może przyczynić się do trądziku.

Ostateczna decyzja o tym, jakie badania hormonalne na trądzik powinny zostać wykonane zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta, historii medycznej oraz wyników innych badań. Dlatego warto skonsultować się z doświadczonym specjalistą. 

Co na trądzik hormonalny – leczenie

Głównym założeniem leczena trądziku hormonalnego jest zmniejszenie aktywności gruczołów łojowych prowadzące do redukcji wydzielania sebum. Dodatkowo, szczególnie w przypadku nasilonych dolegliwości, stosuje się leczenie objawowe, zmniejszające stan zapalny i zakażenie bakteryjne. W leczeniu silnych zmian trądzikowych u kobiet wykorzystuje się również leki hormonalne (np. Cyprodiol, Syndi-35), które równoważą poziom hormonów w organizmie i zapobiegają wahaniom.

Pozostałe metody są podobne, jak w leczeniu innych odmian trądziku:

• leki miejscowe bez recepty – żele, kremy, maści na trądzik hormonalny zawierające nadtlenek benzoilu, kwas azelainowy lub salicylowy,
• antybiotyki – stosowane w przypadku ciężkich objawów trądziku hormonalnego (miejscowe lub doustne), np. Klindacin T, Dalacin C (przy zakażeniach skórnych),
• retinoidy – stosowane miejscowo lub doustnie, np. Izotec, Axotret, Izotziaja.

Trądzik hormonalny – leczenie naturalne

Istnieje kilka naturalnych metod, które mogą wspomagać leczenie trądziku hormonalnego. Stosowanie ziół na trądzik hormonalny (pokrzywa, skrzyp polny, mięta, rumianek) mogą sprzyjać detoksykacji i relaksacji, co może wpłynąć na wyciszenie organizmu i zminimalizować ryzyko wahania hormonów. Terapie ziołowe warto skonsultować z doświadczonym fitoterapeutą. 

Istotne znaczenie może mieć również:

• dieta na trądzik hormonalny – przede wszystkim unikanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym może przyczyniać się do poprawy stanu skóry,
• codzienna pielęgnacja skóry – regularne oczyszczanie, tonizowanie i nawilżanie minimalizują ryzyko zaostrzania zmian,
• relaksacja i redukcja stresu – joga, medytacja i głębokie oddychanie mogą pomóc zrównoważyć hormony stresu i zmniejszyć objawy trądziku.

Zabiegi na trądzik hormonalny

W niektórych przypadkach, gdy inne metody leczenia nie przynoszą wystarczających rezultatów, można rozważyć różne zabiegi dermatologiczne w celu zwalczania trądziku hormonalnego, m.in. peeling chemiczny, mikrodermabrazję, terapię światłem lub laseroterapię, które pomagają zwalczać bakterie, zmniejszać stan zapalny, wpływają na regulację produkcji sebum i regenerację skóry.

Przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu jakiegokolwiek zabiegu dermatologicznego zawsze należy skonsultować się z dermatologiem, aby ocenić stan skóry i dobrać najodpowiedniejszy zabieg do potrzeb pacjenta.