Trądzik grudkowy – przyczyny, leczenie, kosmetyki i objawy

Najważniejsze informacje:

• Trądzik grudkowy to stan zapalny skóry, który objawia się występowaniem grudek na skórze.
• Współwystępowanie grudek i krost na skórze świadczy o trądziku grudkowo-krostkowym.
• Główną  przyczyną trądziku grudkowego jest nadmierna produkcja sebum i zatykanie się porów skóry.
• Leczenie trądziku grudkowego często wymaga zastosowania specjalistycznych terapii leczniczych, domowe sposoby i właściwa pielęgnacja skóry mogą wspomagać proces leczenia i zmniejszać ryzyko zaostrzenia objawów.

Trądzik grudkowy to jeden z rodzajów zmian trądzikowych występujących u młodzieży i dorosłych. Dolegliwość charakteryzuje się występowaniem grudek na skórze twarzy lub na innych częściach ciała. Leczenie trądziku grudkowego zwykle wymaga konsultacji z dermatologiem i zastosowania specjalistycznych preparatów farmakologicznych dostępnych bez recepty lub wydawanych wyłącznie z przepisu lekarza. Jakie są przyczyny powstawania trądziku grudkowego i jakie są dostępne metody leczenia?

Czym jest trądzik grudkowy?

Trądzik grudkowy jest jednym z najpowszechniejszych i uciążliwych rodzajów trądziku. Charakteryzuje się powstawaniem twardych, bolesnych grudek, co związane jest z gromadzenia się sebum, martwych komórek skóry i bakterii w porach skóry. 

W odróżnieniu od trądziku krostkowego, który jest charakteryzuje się występowaniem  powierzchownych krost, trądzik grudkowy powoduje tworzenie się głębszych i twardszych grudek. Oba rodzaje trądziku występują zwykle jednocześnie w postaci trądziku grudkowo-krostkowego.

Trądzik grudkowy u młodzieży

Trądzik kojarzy się przede wszystkim z okresem dojrzewania, kiedy w organizmie zachodzą gwałtowne zmiany hormonalne. I faktycznie trądzik grudkowy u młodzieży jest związany przede wszystkim z burzą hormonów w tym okresie. Brak równowagi hormonalnej, nadmiar testosteronu lub niewystarczający poziom estrogenów, przyczyniają się do zwiększonej  produkcji sebum. Efektem nadmiernej aktywności gruczołów łojowych może być zatykanie się porów i powstawanie pryszczy. Znaczna część nastolatków doświadcza tego rodzaju trądziku, co może znacząco wpływać na ich samoocenę i jakość życia.

Trądzik grudkowy u dorosłych

Trądzik grudkowy nie jest rzadkością również u dorosłych. Problem dotyczy szczególnie kobiet, które są bardziej narażone na wahania hormonów i zaburzenia równowagi pomiędzy androgenami i estrogenami, występujące podczas cyklu menstruacyjnego, ciąży, połogu oraz menopauzy.

Osoby, które w młodości przechodziły trądzik grudkowy, są bardziej narażone na występowanie dolegliwości w dorosłym wieku, co może wskazywać na indywidualne reakcje organizmu na zmiany hormonalne.

Ze względu na słabszą regenerację skóry u dorosłych, zmiany trądzikowe w tym wieku mogą być bardziej uporczywe, a niewłaściwe podejście może prowadzić do powstawania trwałych blizn. Dlatego dorosłe osoby z trądzikiem grudkowym powinny jak najszybciej skonsultować się z dermatologiem.

Trądzik grudkowy i trądzik grudkowo-krostkowy – objawy

Trądzik, bez względu na typ, może mieć różne objawy. W przypadku trądziku grudkowego i trądziku grudkowo-krostkowego można zauważyć następujące symptomy:

• twarde, bolesne grudki na powierzchni i pod powierzchnią skóry –  wynikają ze stanu zapalnego w obrębie porów, 
• krosty – grudki, w których widoczna jest ropa,
• zmiany na różnych częściach ciała – trądzik grudkowy i grudkowo-krostkowy może występować na różnych częściach ciała, chociaż najczęściej pojawia się na twarzy w tzw. linii T oraz na plecach,

Trądzik grudkowy – przyczyny

Trądzik grudkowy jest złożonym stanem, który może wynikać z wielu czynników. Wśród głównych wymienia się:

• zaburzenia hormonalne – hormony, szczególnie androgeny, odgrywają kluczową rolę w produkcji sebum – substancji, która może zatykać pory skóry. Gwałtowne zmiany hormonalne, jak te podczas dojrzewania, mogą prowadzić do zwiększonej produkcji sebum, zatykania porów i rozwoju trądziku grudkowego,
• nieprawidłowe złuszczanie się skóry – kiedy skóra nie złuszcza się prawidłowo, martwe komórki skóry mogą zablokować pory, co prowadzi do rozwoju trądziku,
• nadmierna produkcja sebum – fizjologicznie jest substancją chroniącą skórę przed przesuszeniem, zanieczyszczeniami i innymi czynnikami zewnętrznymi. Nadmierna produkcja może prowadzić do zablokowania porów i powstawania trądziku grudkowego,
• czynniki genetyczne – większe prawdopodobieństwo pojawienia się dolegliwości u osób, u których trądzik występował w najbliższej rodzinie,
• dieta – żywność wysoko przetworzona i produkty o wysokim indeksie glikemicznym  może mieć wpływ na pogorszenie stanu skóry i skłonność do powstawania trądziku grudkowego,
• stres – może przyczyniać się do zwiększonej produkcji łoju przez gruczoły oraz zaburzeń hormonalnych.

Co na trądzik grudkowy – leczenie

Leczenie trądziku grudkowego zwykle obejmuje kombinację różnych metod, pozwalających na skuteczne przeciwdziałanie zmianom skórnym i zmniejszających ryzyko powstawania blizn. Pierwszym (i najwłaściwszym) krokiem powinna być konsultacja z dermatologiem, który oceni rodzaj i nasilenie zmian i zaproponuje indywidualny plan leczenia. Terapia może obejmować:

• leki stosowane miejscowo – maści, żele i kremy na trądzik grudkowy, które są stosowane bezpośrednio na skórę. Mogą zawierać składniki takie jak retinoidy (np. Izotziaja, isotrex), które pomagają regulować odnowę skóry i zmniejszają stan zapalny, substancje regulujące wydzielanie sebum, przede wszystkim nadtlenek benzoilu, czy tretynoina w połączeniu z klindamycyną, np. Duac lub Acnatac lub antybiotyki, które zwalczają bakterie powodujące trądzik, np. Dalacin T, Klindacin T,
• leki doustne – stosowane tylko w niektórych przypadkach, kiedy trądzik grudkowy jest ciężki lub nie reaguje na leczenie miejscowe. Wśród leków doustnych na trądzik grudkowy można wyróżnić retinoidy (np. Axotret, Curacne), antybiotyki (np. Dalacin C, Clindamycinum MIP) oraz tabletki antykoncepcyjne (np. Cyprodiol, Syndi-35).
• zabiegi dermatologiczne – przede wszystkim mikrodermabrazja, peelingi chemiczne, laseroterapia, które mogą pomóc w leczeniu trądziku grudkowego poprzez usunięcie martwych komórek skóry, niszczenie bakterii i przyspieszanie procesów regeneracyjnych.

W trądziku grudkowym leki na receptę są najskuteczniejszą metodą leczenia. Pacjenci z niewielkimi zmianami mogą wypróbować preparaty dostępne bez recepty, zawierające przede wszystkim nadtlenek benzoilu, kwas salicylowy lub kwas azelainowy oraz maść cynkową. W przypadku braku reakcji nie warto zwlekać z wizytą u specjalisty, ponieważ podjęcie skutecznego leczenia może zapobiec dalszym zmianom skórnym i redukuje ryzyko powstania blizn.

Trądzik grudkowy – domowe sposoby

Chociaż leczenie dolegliwości wymaga wsparcia farmakologicznego, istnieją również domowe sposoby na trądzik grudkowy, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów i wspomaganiu leczenia. 

Jednym z najważniejszych sposobów na ograniczenie ryzyka pogłębiania się zmian jest dbanie o właściwą pielęgnację skóry. Regularne i delikatne oczyszczanie może pomóc usunąć nadmiar sebum i martwych komórek skóry zatykających pory. Po myciu należy zadbać o przywrócenie właściwego pH skóry. W tym celu można wykorzystać wodę lub napar ziołowy z dodatkiem octu jabłkowego. 

Wśród ziół na trądzik grudkowy, który mają działanie łagodzące, przeciwzapalne lub regeneracyjne i mogą wraz z octem pełnić funkcję toniku, można wymienić: rumianek, nagietek, fiołek trójbarwny, aloes. Nie należy zapominać o odpowiednim nawilżeniu, ponieważ skóra „broniąca się” przed przesuszeniem, produkuje więcej sebum. 

Niektóre badania sugerują, że dużą role w ograniczaniu objawów trądziku ma odpowiednia dieta. Dlatego warto unikać żywności wysoko przetworzonej i bogatej w cukry, a jednocześnie należy zwiększać spożycie owoców i warzyw o niskim indeksie glikemicznym i pić odpowiednią ilość wody. 

Kosmetyki na trądzik grudkowy

Właściwie dobrane kosmetyki mają duże znaczenie zarówno przy pielęgnacji skóry z trądzikiem grudkowym, jak i w przeciwdziałaniu występowania zmian na skórze. Najważniejszym elementem jest dobór kosmetyków do rodzaju cery. Osoby zmagające się z trądzikiem grudkowym związanym z nadmierną produkcją łoju mają zwykle cerą tłustą lub mieszaną i powinny wybierać kosmetyki, które nie zatykają porów. Lekkie kremy nawilżające, toniki i płyny do oczyszczania twarzy, które zawierają substancje wspierające pozbywanie się martwego naskórka i odblokowywanie porów (kwas salicylowy, azelainowy). Należy unikać kosmetyków drażniących, np. zawierających alkohol, które mogą przyczyniać się do zaostrzenia objawów.