Ból kręgosłupa

Ból kręgosłupa to powszechny problem zdrowotny, z którym mierzy się zdecydowana większość społeczeństwa. Dolegliwości – ból kręgosłupa szyjnego, piersiowego lub lędźwiowego, mogą znacząco ograniczać codzienną aktywność i świadczyć o różnych schorzeniach. Jakie są rodzaje, objawy i przyczyny bólu pleców w odcinku szyjnym, piersiowym i lędźwiowym? Wyjaśniamy!

Ból pleców – powszechny problem zdrowotny

Ból kręgosłupa jest powszechną dolegliwością, która występuje u wielu osób. Jest to szczególny rodzaj dolegliwości odczuwanych wzdłuż pionowej osi ciała, po stronie grzbietu i na różnych odcinkach kręgosłupa – od szyi aż do kości ogonowej. Szacuje się, że w pewnym momencie swojego życia 80% ludzi doświadcza różnych rodzajów bólu pleców. Sam w sobie ból pleców nie jest chorobą, ale może być objawem wielu różnych schorzeń.

Ból pleców – dolegliwości o zróżnicowanym pochodzeniu

Możemy wyróżnić dwa główne źródła bólu kręgosłupa:

• odkręgosłupowe – związane z wadami postawy, zmianami zwyrodnieniowymi i urazami mechanicznymi,
• pozakręgosłupowe – niezwiązane z żadnym z odcinków kręgosłupa.

Trudne do zdiagnozowania dolegliwości mogą być maską dolegliwości bólowych innych narządów wewnętrznych.

Niekiedy ból pleców może sygnalizować:

• tętniaka aorty brzusznej,
• ostre zapalenie opon mózgowych,
• zapalenie woreczka żółciowego,
• zapalenie trzustki,
• zapalenie wyrostka robaczkowego,
• odmiedniczkowe zapalenie nerek,
• chorobę autoimmunologiczną.

Nie bez znaczenia jest też wiek – z nim kręgosłup staje się bardziej narażony na urazy, a także kondycja fizyczna czy charakter wykonywanej pracy. Ból kręgosłupa może być również powiązany nadwagą i otyłością, a nawet z depresją (ból kręgosłupa o podłożu psychicznym) i długotrwałym stresem.

Budowa kręgosłupa – odcinki i kręgi

Aby lepiej zrozumieć ból kręgosłupa, warto zapoznać się z jego budową. Ludzki kręgosłup zbudowany jest z 33 kręgów zlokalizowanych w 5 odcinkach:

• szyjnym – 7 kręgów,
• piersiowym – 12 kręgów,
• lędźwiowym – 5 kręgów,
• krzyżowym – 5 kręgów,
• ogonowym – 4-5 kręgów.

Kręgosłup stanowi oparcie dla ciała i umożliwia wykonywanie ruchów. Za sprawą dysków doskonale amortyzuje obciążenia i wstrząsy podczas chodzenia i uprawiania sportu.

Ból kręgosłupa może być zlokalizowany w każdym z jego odcinków. Najczęściej jednak występującym jest ból dolnej części kręgosłupa (tzw. ból krzyża). Nieco rzadszy jest ból w okolicy piersiowej i szyjnej kręgosłupa.

Jak boli kręgosłup?

Bóle pleców można podzielić ze względu na lokalizację, przy czym często mamy do czynienia z bólem pleców promieniującym z lub do innych części ciała. Pacjenci najczęściej skarżą się na takie problemy, jak:

• ból pleców z prawej lub lewej strony,
• ból pleców na dole lub u góry,
• ból pleców na dole po bokach,
• ból pleców w rejonie łopatek,
• ból pleców wzdłuż kręgosłupa,
• ból z tyłu pleców na wysokości płuc,
• ból po lewej stronie pod żebrami promieniujący do pleców,

Nasilenie bólu kręgosłupa – jak mocno i jak długo dokuczają plecy?

Diagnozuje się trzy stopnie nasilenia bólu pleców: ostry, podostry i przewlekły ból pleców. Ból ostry nie trwa zwykle dłużej niż sześć tygodni, a jego objawy zazwyczaj ustępują samoczynnie. Objawy podostrego bólu kręgosłupa potrafią natomiast utrzymywać się ponad sześć tygodni. Ból, który trwa dłużej niż dwanaście tygodni, nazywany jest natomiast bólem pleców o charakterze przewlekłym. Czasami potrzebne może być stosowane leków.

Rodzaje bólu pleców a odcinki kręgosłupa – objawy i przyczyny dolegliwości

Wyróżnić możemy trzy podstawowe rodzaje bólu kręgosłupa, które związane są z miejscem występowania dolegliwości.

Poniżej omawiamy objawy i przyczyny bólu kręgosłupa szyjnego, piersiowego i lędźwiowego – w trzech typowych lokalizacjach dolegliwości.

Ból kręgosłupa szyjnego

Ból skoncentrowany w górnej części pleców lub w szyi nazywany jest nerwobólem szyjnym. 

Ból kręgosłupa szyjnego – objawy

Objawy bólu kręgosłupa szyjnego to:

• ból głowy od kręgosłupa – zwłaszcza w części potylicznej, często utożsamiany z migreną, jest wynikiem utrudnionego przepływu krwi spowodowany przez zwyrodniałe części, które uciskają tętnice kręgowe,
• zawroty głowy,
• szumy uszne,
• zaburzenia widzenia,
• ból kręgosłupa szyjnego z drętwieniem ręki,
• ból kręgosłupa między łopatkami,
• ból karku promieniujący do głowy,
• częściowy paraliż.

Ból kręgosłupa szyjnego – przyczyny:

Główne przyczyny bólu kręgosłupa szyjnego to:

• nieprawidłowa postawa – nadmierne uniesienie, skręcenie lub opuszczenie głowy,
• zmiany zwyrodnieniowe, w tym dyskopatia szyjna,
• długotrwałe siedzenie przed komputerem,
• nadmierny stres powodujący napięcia mięśni,
• wykonywaniem ćwiczeń bez rozgrzewki, co może prowadzić do przypadkowego naciągnięcia mięśni szyi i karku.

Ból kręgosłupa piersiowego

Pośrodku pleców, w okolicy kręgów piersiowych, występuje tzw. ból kręgosłupa piersiowego. Odcinek piersiowy kręgosłupa zbudowany jest z kręgów o mniejszej ruchomości niż inne, a przez to podatny na odczucie sztywności lub ograniczenia ruchów.

Ból kręgosłupa piersiowego – objawy

Objawy towarzyszące bólowi kręgosłupa piersiowego to:

• ból nóg od kręgosłupa,
• ból w klatce piersiowej od kręgosłupa – z pieczeniem i kłuciem w okolicy serca,
• ból w jamie brzusznej, który może być mylnie uznawany za zapalenie woreczka żółciowego,
• ból między łopatkami lub ból pod jedną łopatką,
• bóle kończyn, 
• ból z tyłu pleców na wysokości żeber,
• ból w lędźwiach,
• drętwienie kończyn,
• duszności i hiperwentylacja.

Ból kręgosłupa piersiowego – przyczyny

Do bólu kręgosłupa piersiowego przyczyniają się:

• siedzący tryb pracy,
• długie przebywanie w nienaturalnej pozycji, w tym pochylanie się garbienie,
• uraz lub infekcja kręgosłupa,
• brak aktywności fizycznej,
• otyłość lub nadwaga,
• nieodpowiednia pozycja ciała,
• noszenie zbyt dużych ciężarów,
• zmiany chorobowe obejmujące płuca, serca, tarczycę lub piersi,
• ciąża lub menopauza,
• w przypadku kobiet duży rozmiar biustu, który obciąża kręgosłup piersiowy,
• nieprawidłowe wykonywanie ćwiczeń fizycznych lub ich za wysoka intensywność,
• nowotwór.

Ból kręgosłupa lędźwiowego

Ból w dole pleców (w dolnej części kręgosłupa, w okolicy kręgów lędźwiowych), określa się bólem kręgosłupa w odcinku lędźwiowym lub też potocznie bólem krzyża. Jest to najczęstszy rodzaj bólu pleców, który może uniemożliwiać wykonanie najmniejszego ruchu.

Ból kręgosłupa lędźwiowego – objawy

Typowe objawy bólu lędźwi to:

• ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg,
• ból palców u nóg od kręgosłupa,
• ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do biodra,
• ból kręgosłupa lędźwiowego w nocy,
• ból kręgosłupa lędźwiowego przy leżeniu,
• ból kręgosłupa lędźwiowego przy schylaniu,
• ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do brzucha,
• ból kręgosłupa lędźwiowego i podbrzusza,
• ból z tyłu pleców po lewej lub prawej stronie,
• mrowienie i drętwienie ciała,
• silne napięcie mięśni przykręgosłupowych,
• niedowład niektórych mięśni.

Ból kręgosłupa lędźwiowego – przyczyny

Do najczęstszych przyczyn bólu kręgosłupa lędźwiowego należą:

• kolka nerkowa,
• kręgosłupa,
• zmiany zwyrodnieniowe,
• choroby układu pokarmowego,
• choroby ginekologiczne – zapalenie przydatków, endometrioza i bolesne miesiączkowanie,
• długie pozostawanie w jednej pozycji, zwłaszcza siedzącej,
• rwa kulszowa,
• przepuklina kręgosłupa lędźwiowego, dla której typowy jest ból w pachwinie od 
• gruźlica kości,
• nowotwór,
• ciąża i przybieranie na wadze,
• przeciążenie kręgosłupa, do którego dochodzi na skutek nadmiernego napięcia mięśni pleców,
• depresja – osoby cierpiące na depresję mogą również odczuwać silne bóle kręgosłupa lędźwiowego, które mają swoją przyczynę w psychice.

Ból kręgosłupa – najczęstsze przyczyny bólu pleców

Bolące plecy to problem mogący mieć różne podłoże. Poniżej przedstawiamy kluczowe przyczyny bólu kręgosłupa.

Wady postawy

Za ból pleców mogą odpowiadać wszelkie wady postawy. W przypadku pogłębionej lordozy lędźwiowej pojawia się ból w dole pleców – przede wszystkim w trakcie długotrwałego przyjmowania jednej pozycji, leżenia z wyprostowanymi nogami oraz dźwigania ciężkich przedmiotów.

Zwyrodnienie kręgosłupa

Ból kręgosłupa związany jest często ze zmianami zwyrodnieniowymi, wywołanymi na skutek stopniowej degeneracji chrząstek stawowych. To z kolei prowadzi do tworzenia się narośli kostnych (tzw. osteofitów), które przyczyniają się do zniekształcenia stawów. Zwyrodnienie pojawiają się zwykle w odcinku lędźwiowym i piersiowym kręgosłupa.

Dyskopatia

Dyskopatia to dolegliwość często diagnozowana u osób (zwykle między 25. a 40. rokiem życia), które spędzają wiele godzin przy komputerze. W ich przypadku ból pleców jest efektem przepukliny jądra miażdżystego dysku, w efekcie której dochodzi do uszkodzenia korzenia nerwowego. Dyskopatia jest jednocześnie najczęstszą przyczyną rwy kulszowej, którą cechuje silny ból w dole pleców promieniujący do nogi.

Lumbago

Lumbago – ból pleców nazywany również postrzałem, jest w większości przypadków spowodowane urazem kręgosłupa, a dokładnie jego nadwyrężeniem. Dolegliwości bólowe nasilają się podczas schylania i podnoszenia cięższych przedmiotów. Przeważnie mijają po kilku dniach, jednak bywa, że utrzymują się przez kilka tygodni.

Rwa kulszowa

Rwa kulszowa, nazywana zapaleniem korzonków, to silny ból pleców, który jest wywołany przez jądro miażdżyste. To, na skutek zmian w krążku międzykręgowym, uwypukla się z pierścienia włóknistego i uciska nerw kulszowy. Ból przy rwie kulszowej może promieniować do pośladka, uda i łydki, a niekiedy nawet stopy. 

Osteoporoza

Kolejnym z głównych powodów bólu kręgosłupa jest osteoporoza, stanowiąca częsty problem u osób po 50. roku życia, a przede wszystkim kobiet po menopauzie. Przyczyną choroby jest postępujący ubytek masy kostnej i wywołane nim osłabienie struktury kości, które stają się podatne na złamania. W efekcie zmian osteoporotycznych w kręgosłupie dochodzi do tzw. złamań kompresyjnych kręgów, które objawiają się dokuczliwym bólem pleców.

Whisplash

Whisplash, inaczej tzw. uraz typu smagnięcia biczem, to ból pleców występujący w szyjnym odcinku kręgosłupa. Do uszkodzenia mięśni, ścięgien i krążków międzykręgowych dochodzi przy nagłym odgięciu głowy ku tyłowi, na przykład w trakcie wypadków komunikacyjnych.

Ból kręgosłupa a tryb życia

Częstym źródłem bólu kręgosłupa jest niezdrowy styl życia. Do wystąpienia dolegliwości ze strony pleców przyczyniają się:

• brak regularnej aktywności fizycznej,
• wielogodzinna praca przy komputerze,
• nadwaga lub otyłość,
• nieprawidłowa pozycja siedzenia i snu,
• częste noszenie butów na wysokim obcasie,
• stres przyczyniający się do podwyższenia napięcia mięśniowego.

Rozpoznanie bólu kręgosłupa – pomocne badania

Ból kręgosłupa może mieć różne pochodzenie. Chociaż jego źródła dopatrujemy się zwykle w zwyrodnieniu stawów czy przeciążeniach, to do dolegliwości ze strony pleców mogą prowadzić również choroby innych narządów. Dlatego też przed podjęciem jakichkolwiek działań leczniczych konieczne jest rozpoznanie przyczyny bólu.

W diagnozie bólu kręgosłupa zastosowanie znajdują specjalistyczne badania obrazowe i nie tylko, w tym:

• rezonans magnetyczny – wskazaniem do jego wykonania jest jest diagnostyka m.in. zmian nowotworowych, stanów zapalnych i urazów tkanek miękkich, chorób naczyniowych i zmian w obrębie układu szkieletowego czy mięśniowego,
• badanie rentgenowskie,
• tomografia komputerowa,
• badanie ultrasonograficzne (USG),
• badanie krwi, wykonywane w celu wykluczenia choroby infekcyjnej,
• scyntygrafia kości – oceniająca ich gęstość.

Niepokojący ból kręgosłupa – kiedy koniecznie zgłosić się do specjalisty?

Ból pleców nie jest jednostką chorobową, a jedynie objawem – często poważnych schorzeń. Powodem do niepokoju są:

• ból kręgosłupa, który trwa dłużej niż 2 tygodnie,
• ból, który pojawił się nagle, ma gwałtowny charakter i uniemożliwia nam sprawne poruszanie się,
• dolegliwości, które nie ustają nawet po zażyciu tabletek przeciwbólowych,
• ból, któremu towarzyszy obrzęk bądź stan zapalny,
• ostry, silny ból żołądka, któremu towarzyszy ból okolicy lędźwiowej,
• trudności z wypróżnianiem się towarzyszące bólowi pleców,
• bóle kręgosłupa ze spadkiem masy ciała,
• ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do brzucha,
• krwawienia z dróg rodnych,
• wymioty i nudności,
• ból kręgosłupa przebiegający z gorączką i osłabieniem,
• zawroty i bóle głowy, 
• kłopoty z oddychaniem i ból w okolicy piersiowej.

W przypadku wystąpienia powyższych objawów bólu pleców zalecany jest natychmiastowy kontakt z lekarzem i wykonanie niezbędnych badań.