Ból kręgosłupa lędźwiowego, zlokalizowany w dole pleców, to powszechna dolegliwość, która coraz częściej dotyka nie tylko osoby starsze, ale także młodych ludzi. Jakie są przyczyny bólu kręgosłupa w odcinku lędźwiowym? Jakie leki i zabiegi pomagają na bolące lędźwie? O tym w artykule!

Ból kręgosłupa lędźwiowego – dolegliwości w dole pleców

Odcinek lędźwiowy (L1-L5) kręgosłupa tworzy 5 kręgów obciążonych w czasie długotrwałego stania lub siedzenia. Ból kręgosłupa lędźwiowego to częsta przypadłość, która pojawia się poniżej 12. żebra i powyżej pośladków, a niekiedy może też promieniować do kończyn dolnych. Bóle lędźwi (w dole pleców) przybierają postać przewlekłą lub ostrą.

Jak wynika z szacunków, na różnych etapach życia, ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym doskwiera około 80% populacji (źródło: M. Zawadka i inni, Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa a zmiany zwyrodnieniowe), stanowiąc jeden z tzw. problemów cywilizacyjnych.

Dlaczego kręgosłup lędźwiowy boli?

Ból kręgosłupa lędźwiowego najczęściej występuje u osób między 30. a 50. rokiem życia i może mieć wiele przyczyn. Czynnikami powodującymi dolegliwości bólowe są: utrzymywanie nieprawidłowej postawy ciała (zwłaszcza pozycji siedzącej przed komputerem), przeciążenia kręgosłupa, brak regularnej aktywności fizycznej czy też otyłość.

Dolegliwości bólowych nigdy nie powinno się lekceważyć – z czasem mogą nabierać na sile, skutecznie utrudniając normalne funkcjonowanie lub prowadząc do trwałego unieruchomienia. Niektóre z przyczyn bólu kręgosłupa nie stanowią większego zagrożenia i z czasem same ustępują. Inne natomiast mogą wymagać specjalistycznego leczenia. 

Najczęstsze przyczyny bólu kręgosłupa lędźwiowego

Ból w obrębie kręgosłupa lędźwiowego może mieć wiele rozmaitych powodów. Ból w dole pleców może świadczyć o takich schorzeniach, jak:

• zmiany zwyrodnieniowe – zwyrodnienia, czyli uszkodzenia krążka międzykręgowego, prowadzą do stenozy kanału kręgowego (jego zwężenia). Skutkiem tego jest ucisk na nerwy, który stanowi źródło bólu. Z kolei zwyrodnienia stawów międzywyrostkowych mogą powodować ból promieniujący do pośladka i uda.
• dyskopatia – najczęściej diagnozowana spośród chorób kręgosłupa, objawia się silnym bólem pleców w okolicy lędźwiowej, drętwieniem kończyn oraz mdłościami. Zwykle wywołana jest siedzącym trybem życia, otyłością i wąskim kanałem kręgowym. Typowy jest dla niej ból kręgosłupa lędźwiowego przy schylaniu.
• rwa kulszowa – silny ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do biodra, wywołany zmianami zwyrodnieniowymi, to jeden z kluczowych objawów choroby będącej efektem uciskiem nerwu kulszowego. Rwie kulszowej towarzyszy drętwienie lub mrowienie części lub całej nogi oraz ból kręgosłupa po nocy, który utrudnia poranne wstawanie.
• przepuklina kręgosłupa – przyczyną bólu lędźwi może być przemieszczenie się jednego z krążków budujących krążek międzykręgowy. Skutkuje to dotkliwym bólem pleców w okolicy lędźwiowej, zaburzeniami czucia nóg oraz niedowładem stóp. Główną przyczyną przepukliny kręgosłupa są: nadmierne przeciążenie kręgosłupa, wąski kanał kręgowy lub uwarunkowania genetyczne.
• endometrioza – dokuczliwe bóle kręgosłupa lędźwiowego i podbrzusza są jednym z objawów endometriozy, choroby na którą najczęściej cierpią kobiety w wieku rozrodczym. Nieleczona endometrioza może nasilać dolegliwości bólowe, powodować bolesne miesiączki, a nawet prowadzić do niepłodności.
• guzy nowotworowe – silny, przeszywający ból kręgosłupa lędźwiowego, któremu towarzyszy gorączka i utrata masy ciała, może być objawem chorób nowotworowych, takich tętniak aorty brzusznej, szpiczak mnogi, a także nowotwory tkanki nerwowej rdzenia kręgowego.
• wady postawy – dolegliwości bólowe w okolicy lędźwi pojawiają się najczęściej przy skoliozie, czyli bocznym skrzywieniu kręgosłupa oraz lordozie, czyli przednim wygięciu kręgosłupa. Skrzywiony kręgosłup ma osłabione mięśnie i więzadła, co może skutkować stanami zapalnymi, niedowładem kończyn, a nawet problemami z oddychaniem.
• zapalenie przydatków – bakteryjne zapalenie jajników oraz jajowodów objawia się silnym bólem w podbrzuszu promieniującym do okolicy lędźwiowej. Chorobie towarzyszy gorączka.

Objawy towarzyszące bólowi kręgosłupa lędźwiowego

Ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa może dawać nieco inne objawy w zależności od rodzaju schorzenia. Możemy jednak wskazać typowe symptomy, które towarzyszą dolegliwościom bólowym krzyża. Należą do nich:

• ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg,
• mrowienie i drętwienie ciała,
• gorączka i dreszcze,
• silne napięcie mięśni przykręgosłupowych,
• trudności w kontrolowaniu oddawania moczu i stolca,
• niewyjaśniona utrata masy ciała,
• niedowład niektórych mięśni – osłabienie mięśni, które może objawiać się na przykład opadaniem stopy.

Czasami ból lędźwiowy kręgosłupa może być objawem groźnych schorzeń, które powinny być szybko zdiagnozowane i prawidłowo leczone. 

Zaobserwowanie powyższych objawów powinno skłonić nas do niezwłocznej konsultacji z lekarzem.

Badania na ból pleców w odcinku lędźwiowym kręgosłupa

W celu rozpoznania schorzeń kręgosłupa lędźwiowego stosuje się rozmaite badania, w tym:

• badanie fizykalne,
• tomografię komputerową,
• USG jamy brzusznej,
• RTG odcinka lędźwiowego,
• rezonans magnetyczny.

Przed skierowaniem na konkretne badania, lekarz przeprowadza z pacjentem szczegółowy wywiad, w trakcie którego omawiane są:

• czas i okoliczności wystąpienia objawów,
• stopień nasilenia bólu pleców,
• czynników, które pogarszają ból (np. przyjmowanie konkretnej pozycji),
• czas trwania dolegliwości.

Bardzo często bóle lędźwi nie pochodzą z kręgosłupa i są objawem niezwiązanych z nim schorzeń – chorób układu moczowego i nerek (np. kolka nerkowa), chorób trzustki lub wątroby czy problemów z prostatą u mężczyzn (ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do jądra).

Jak leczyć ból kręgosłupa lędźwiowego?

W przypadku bólu kręgosłupa lędźwiowego niezbędna jest konsultacja z lekarzem, który w zależności od stopnia nasilenia dolegliwości i ich przyczyny zaleci odpowiedni sposób leczenia.

Leki na bolący kręgosłup lędźwiowy

W leczeniu bólu kręgosłupa lędźwiowego wykorzystuje się przede wszystkim stosowane doraźnie leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Wysoką skuteczność w łagodzeniu dolegliwości bólowych w obrębie układów kostno-stawowego i mięśniowego kręgosłupa wykazują niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Zawierają one następujące substancje czynne:

• meloksykam
• diklofenak
• ketoprofen
• nimesulid

Na ból krzyża (w odcinku lędźwiowym) stosuje się też leki zmniejszające napięcie mięśni z tyzanidyną oraz dostępne na receptę leki opioidowe zawierające tramadol lub kodeinę. 

Oprócz tego wykorzystuje też również leki sterydowe w formie zastrzyków oraz maści i żele do stosowania miejscowego, które pomagają złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego.

Fizjoterapia i rehabilitacja na bóle w odcinku lędźwiowym

Leczenie zachowawcze bólu krzyża obejmuje również fizykoterapię i rehabilitację. Im wcześniej wdroży się odpowiednie zabiegi, tym mniejsze jest ryzyko przejścia ostrego bólu w przewlekły zespół bólowy kręgosłupa. Zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak krioterapia, ultradźwięki, magnetoterapia, laseroterapia czy hydroterapia, pobudzając układ immunologiczny, zwalczają stany zapalne związane z kręgosłupem lędźwiowym i stymulują regenerację tkanek.

Dla osiągnięcia najlepszych efektów zabiegi łączy się z ćwiczeniami fizycznymi na bolący kręgosłup lędźwiowy. Program ćwiczeń powinien być dobrany indywidualnie dla pacjenta i prowadzony przez rehabilitanta do momentu, w którym pacjent będzie w stanie samodzielnie kontynuować ćwiczenia w domu.

Operacja na ból kręgosłupa lędźwiowego

W ciężkich przypadkach, w tym u osób z zaawansowaną rwą kulszową, konieczna może okazać się operacja kręgosłupa. Wskazaniami do leczenia operacyjnego w trybie pilnym są niedowłady w zakresie kończyny dolnej, zaburzenia czucia na kończynach lub w okolicy krocza oraz problemy przy oddawaniu moczu.