Choroby gardła – objawy i leczenie

Najważniejsze informacje:

• Choroby gardła mogą mieć podłoże wirusowe (np. wirusowe zapalenie gardła, przeziębienie) lub bakteryjne (np. bakteryjne zapalenie gardła, angina).
• Do głównych objawów chorób gardła należą: ból gardła, suchość, trudności w przełykaniu oraz obrzęk migdałków. W przypadku zapalenia gardła o podłożu wirusowym może występować dodatkowo katar, kaszel i osłabienie. Choroby bakteryjne charakteryzują się zwykle gorączką oraz ropnymi zmianami w gardle.
• Leczenie chorób gardła zależy od rodzaju infekcji. Infekcje wirusowe zwykle leczy się objawowo, stosując leki przeciwbólowe i nawilżające gardło. W chorobach o etiologii bakteryjnej konieczne są antybiotyki.
• W przypadku utrzymujących się objawów, szczególnie wysokiej gorączki, ropnych wykwitów na migdałkach, czy też trudności w oddychaniu, należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Choroby gardła to jedne z najczęstszych infekcji, z jakimi zmagają się pacjenci w sezonie jesienno-zimowym. Choć niekiedy są to schorzenia łagodne, które ustępują samoistnie, w innych przypadkach mogą prowadzić do poważniejszych komplikacji, zwłaszcza jeśli nie podejmiemy odpowiedniego leczenia. Dowiedz się, jakie są najczęstsze choroby gardła, skąd się biorą, jak je rozpoznać i leczyć.

Choroby gardła – rodzaje

Choroby gardła można podzielić na 3 główne grupy, zależnie od tego, która część gardła jest dotknięta stanem zapalnym. Są to:

• choroby gardła górnego (obejmujące jamę nosowo-gardłową) – zwykle są to infekcje wirusowe, takie jak przeziębienie, które mogą objawiać się bólem gardła, katarem i lekkim bólem głowy. Objawy mogą obejmować także kaszel i podrażnienie gardła, jednak w większości przypadków takie choroby ustępują samoistnie po kilku dniach;
• choroby gardła środkowego – w tej grupie znajdują się infekcje migdałków podniebienia, takie jak angina. Objawy to silny ból gardła, gorączka, zaczerwienienie i obrzęk migdałków, a także ropne wykwity. Choroby te zwykle wymagają często leczenia antybiotykami, ponieważ mogą prowadzić do powikłań, takich jak zapalenie ucha czy zapalenie płuc;
• choroby gardła dolnego – dotyczą one części krtaniowej gardła, w tym krtani i tchawicy. W tej grupie znajdują się m.in. zapalenie krtani, które objawia się chrypką, zmianą barwy głosu, trudnościami w mówieniu oraz bólem przy przełykaniu. W niektórych przypadkach może dojść do duszności i problemów z oddychaniem.

Klasyfikację chorób gardła można przeprowadzić również z uwagi na przyczynę ich wystąpienia:

• choroby gardła o podłożu wirusowym – najczęściej występujące infekcje, które obejmują zarówno gardło górne, jak i dolne. Zalicza się do nich przeziębienie, zapalenie gardła wywołane przez wirusy (np. wirus grypy czy rhinowirusy), a także mononukleoza zakaźna (wywołana przez wirusa Epsteina-Barr). W niektórych przypadkach za rozwój infekcji wirusowych gardła odpowiada też wirus Coxsackie (opryszczkowe zapalenie gardła);
• bakteryjne choroby gardła – zwykle wywołane przez paciorkowce, czego przykładem jest angina, czyli bakteryjne zapalenie migdałków, które może prowadzić do powikłań, takich jak ropne zapalenie ucha czy zapalenie płuc. W przypadku infekcji bakteryjnej może pojawić się wysoka gorączka, silny ból gardła, zaczerwienienie i ropne wykwity na migdałkach. Leczenie zazwyczaj obejmuje antybiotyki, które eliminują bakterie i zapobiegają powikłaniom.
• choroby gardła spowodowane innymi czynnikami – choroby gardła mogą być spowodowane przez refluks żołądkowy (GERD), alergie, zanieczyszczenie powietrza, a także nadmierne używanie głosu (np. u nauczycieli czy piosenkarzy). Objawy takich dolegliwości mogą obejmować przewlekłą chrypkę, uczucie suchości w gardle, częste kaszle i bóle przy przełykaniu. Leczenie tych chorób zwykle wiąże się z eliminowaniem przyczyny, np. zmianą diety, stosowaniem leków przeciwhistaminowych czy środków nawilżających gardło.

Najczęstsze choroby gardła

Wirusowe zapalenie gardła

Wirusowe zapalenie gardła jest najczęstszą formą infekcji gardła, wywołaną przez wirusy, takie jak rhinowirusy, wirusy grypy, koronawirusy czy adenowirusy. Choroba ma zwykle łagodny przebieg, ale jej objawy mogą być uciążliwe. Zakażenie wirusowe najczęściej występuje w okresie jesienno-zimowym, w związku z osłabieniem odporności organizmu. Na wirusowe zapalenie gardła narażone są osoby, które mają kontakt z osobami chorymi, a także dzieci, osoby starsze oraz osoby o obniżonej odporności.

Objawy infekcji wirusowej to:

• ból gardła, szczególnie przy przełykaniu;
• zaczerwieniona błona śluzowa gardła;
• kaszel, katar spływający po tylnej ścianie gardła;
• gorączka lub stan podgorączkowy;
• zmęczenie i ogólne osłabienie organizmu;
• bóle głowy i mięśni;
• uczucie drapania w gardle.

Wirusowe zapalenie gardła zwykle ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni do tygodnia. Leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów – stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, płukaniu gardła solą, nawilżaniu powietrza oraz odpoczynku. W przypadku powikłań, takich jak nadkażenie bakteryjne, może być konieczne leczenie antybiotykami.

Bakteryjne zapalenie gardła

Bakteryjne zapalenie gardła najczęściej wywołane jest przez paciorkowce Streptococcus pyogenes (tzw. paciorkowcowe zapalenie gardła). Choroba daje zwykle bardziej intensywne objawy niż infekcja wirusowa i wymaga leczenia antybiotykami. Na zakażenie szczególnie narażone są dzieci w wieku szkolnym, młodzież oraz osoby z osłabioną odpornością.

Objawy bakteryjnego zapalenia gardła to:

• silny ból gardła, który może utrudniać przełykanie;
• gorączka powyżej 38°C;
• ból i powiększenie węzłów chłonnych;
• ropne wykwity na migdałkach;
• ból głowy, ogólne osłabienie;
• nudności i wymioty (zwłaszcza u dzieci).

W leczeniu bakteryjnego zapalenia gardła podaje się antybiotyki, które eliminują bakterie i zapobiegają powikłaniom, takim jak ropne zapalenie ucha, zapalenie płuc czy zapalenie zatok. Ważne jest, aby przyjąć pełną dawkę antybiotyku, nawet jeśli objawy ustąpią przed zakończeniem kuracji. Nieleczone zapalenie gardła może prowadzić do powikłań, takich jak ropne zapalenie migdałków, a także poważnych chorób, np. gorączki reumatycznej czy zapalenia nerek.

Przewlekłe zapalenie gardła

Jest to stan, w którym zapalenie błony śluzowej gardła utrzymuje się przez długi czas, nawet kilka miesięcy. Może wynikać z niewłaściwego leczenia ostrych infekcji gardła, przewlekłych infekcji wirusowych lub bakteryjnych, a także czynników takich jak refluks żołądkowo-przełykowy, alergie, czy nawyki takie jak palenie papierosów.

Charakterystyczne objawy to:

• przewlekły ból gardła;
• uczucie drapania w gardle;
• chrypka, zmiana barwy głosu;
• uporczywy kaszel;
• nadmierna produkcja śluzu;
• uczucie suchości w gardle.

Leczenie przewlekłego zapalenia gardła zależy od przyczyny. W przypadku refluksu żołądkowego stosuje się leki zobojętniające kwas i zmiany w diecie. Jeśli przyczyną jest infekcja bakteryjna, konieczne może być leczenie antybiotykami. Leczenie obejmuje także unikanie czynników drażniących, takich jak dym papierosowy, oraz stosowanie nawilżaczy powietrza. Przewlekłe zapalenie gardła może prowadzić do trudności w mówieniu, problemów z połykaniem oraz utraty głosu.

Ostre zapalenie gardła

Jest to stan zapalny błony śluzowej gardła, który rozwija się w wyniku infekcji wirusowych lub bakteryjnych. Może występować samodzielnie lub w ramach ogólnych infekcji dróg oddechowych, takich jak przeziębienie. Szczególnie narażone są na nie osoby, które mają kontakt z chorymi, są osłabione lub palą papierosy.

Typowe objawy infekcji to:

• silny ból gardła, szczególnie przy przełykaniu;
• gorączka, dreszcze;
• ból głowy, osłabienie;
• kaszel, nieżyt nosa, bóle mięśni;
• zwiększone wydzielanie śluzu.

W ostrym zapaleniu gardła stosuje się głównie leczenie objawowe. Pacjentom zaleca się przyjmowanie leków przeciwbólowych, płukanie gardła solą, odpoczynek i nawilżanie powietrza. Jeśli zapalenie jest spowodowane infekcją bakteryjną, konieczne mogą być antybiotyki. Nieleczone zapalenie może prowadzić do rozwoju powikłań, takich jak zapalenie ucha, zapalenie zatok, czy zapalenie płuc.

Alergiczne zapalenie gardła

Choroba wynika z reakcji organizmu na różne alergeny, takie jak pyłki roślin, kurz, sierść zwierząt czy dym papierosowy. Szczególnie narażone na nią są osoby z astmą oskrzelową, przewlekłymi zapaleniami zatok, a także te, które mają kontakt z alergenami w pracy. W rozpoznaniu choroby pomagają takie objawy jak:

• suchość w gardle;
• uczucie drapania;
• chrypka, kaszel;
• wodnisty katar;
• ból gardła, który może być przewlekły.

Leczenie polega głównie na unikaniu kontaktu z alergenami oraz stosowaniu leków przeciwhistaminowych. Czasami konieczne mogą być kortykosteroidy. Alergiczne zapalenie gardła może prowadzić do przewlekłego zapalenia gardła i nasilenia objawów alergicznych.

Angina (ostre zapalenie migdałków podniebiennych i gardła)

Angina to ostre zapalenie migdałków podniebiennych o podłożu bakteryjnym, które może obejmować również gardło. Infekcję wywołują zwykle paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes), chociaż czasami może być to efekt zakażeń wirusowych. Angina jest bardzo zakaźna, a na zachorowanie są szczególnie narażone dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.

Objawy choroby to m.in.:

• silny ból gardła, który może promieniować do uszu;
• wysoka gorączka (zwykle powyżej 38°C);
• ból głowy;
• powiększone i bolesne węzły chłonne szyjne;
• ropne wykwity na migdałkach;
• trudności w przełykaniu, a czasami brak apetytu.

Angina wymaga leczenia antybiotykami, szczególnie jeśli jest wywołana przez paciorkowce. Skuteczne leczenie zmniejsza ryzyko powikłań, takich jak zapalenie płuc, ropne zapalenie migdałków, a także zapalenie ucha czy gorączka reumatyczna. W leczeniu objawowym stosuje się także leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Ważne jest, aby przyjąć pełną kurację antybiotykową, nawet jeśli objawy ustąpią przed jej zakończeniem.

Zapalenie migdałków podniebiennych

Zapalenie migdałków podniebiennych może być wywołane przez bakterie, wirusy lub czynniki alergiczne. Infekcja prowadzi do pojawienia się bólu i obrzęku gardła, a także trudności w przełykaniu. Choroba dotyka głównie dzieci oraz osoby dorosłe o osłabionym układzie odpornościowym.

W rozpoznaniu choroby pomagają takie objawy jak:

• ból gardła, który nasila się przy przełykaniu;
• gorączka;
• obrzęk i zaczerwienienie migdałków;
• ropne wykwity na migdałkach;
• powiększenie węzłów chłonnych szyjnych.
• złe samopoczucie, bóle głowy.

Leczenie zapalenia migdałków podniebiennych zależy od przyczyny infekcji. Jeśli zapalenie ma podłoże bakteryjne, stosuje się antybiotyki. W przypadkach wirusowego zapalenia migdałków leczenie jest głównie objawowe i polega na łagodzeniu bólu oraz gorączki. Nieleczona infekcja może prowadzić do przewlekłego zapalenia migdałków oraz powikłań, takich jak ropne zapalenie migdałków czy rozprzestrzenienie się infekcji na inne części układu oddechowego.

Zapalenie krtani

Zapalenie krtani to stan zapalny błony śluzowej krtani, który może być wywołany przez wirusy, bakterie lub czynniki drażniące, takie jak dym papierosowy. Jest to powszechna choroba, zwłaszcza wśród osób, które używają głosu w pracy. Zwiększoną częstotliwość zachorowań obserwuje się w sezonie jesienno-zimowym.

Zapalenie krtani daje takie objawy jak:

• chrypka, zmiana barwy głosu;
• ból gardła;
• suchy, „szczekający” kaszel;
• trudności w mówieniu;
• w niektórych przypadkach duszności.

Leczenie zapalenia krtani zależy od przyczyny. W przypadku infekcji wirusowej leczenie jest głównie objawowe i polega na odpoczynku głosowym, nawilżaniu powietrza, stosowaniu leków przeciwbólowych oraz płukaniu gardła. W przypadkach bakteryjnych może być konieczne zastosowanie antybiotyków. Nieleczona infekcja może prowadzić do przewlekłego zapalenia krtani lub poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc.

Mononukleoza zakaźna

Mononukleoza zakaźna, znana również jako „choroba pocałunków”, jest wirusową infekcją wywołaną przez wirus Epsteina-Barr (EBV). Choroba jest szczególnie powszechna wśród nastolatków i młodych dorosłych, którzy są bardziej narażeni na zakażenie poprzez kontakt z zakażoną śliną. Wirus atakuje układ odpornościowy, powodując ogólnoustrojowe objawy, takie jak:

• silny ból gardła;
• powiększone migdałki i węzły chłonne;
• gorączka;
• ogólne osłabienie i zmęczenie;
• bóle głowy;
• powiększona śledziona i wątroba.

Leczenie mononukleozy zakaźnej koncentruje się na łagodzeniu objawów, takich jak ból gardła i gorączka. Leczy się ją głównie poprzez odpoczynek, picie dużej ilości płynów i stosowanie leków przeciwbólowych. W rzadkich przypadkach może prowadzić do powikłań, takich jak pęknięcie śledziony, zapalenie wątroby, zapalenie płuc lub zapalenie opon mózgowych.

Polipy i guzki głosowe

Polipy i guzki głosowe to zmiany w obrębie strun głosowych, które są wynikiem ich przeciążenia lub długotrwałego podrażnienia, np. przez głośne mówienie, śpiew lub palenie papierosów. Rozwijają się głównie u osób, które używają głosu w pracy, takich jak nauczyciele, mówcy czy piosenkarze.

Objawy to m.in.:

• chrypka;
• zmiana barwy głosu;
• trudności w mówieniu, zmęczenie głosu;
• czasami uczucie drapania w gardle.

Leczenie polega głównie na unikaniu mówienia oraz czynników drażniących, takich jak dym papierosowy. W niektórych przypadkach konieczne może być leczenie chirurgiczne, zwłaszcza gdy zmiany są duże i utrudniają normalne funkcjonowanie.

Ziarniniaki w gardle

Ziarniniaki w gardle to nienowotworowe guzki zapalne, które mogą tworzyć się w odpowiedzi na przewlekłe infekcje lub podrażnienia. Zwykle pojawiają się w dolnej części gardła i są wynikiem długotrwałego stanu zapalnego, takiego jak przewlekłe zapalenie krtani, choroby refluksowe lub alergie. Zmiany te mogą dawać następujące objawy:

• uczucie „guli” w gardle;

• trudności w przełykaniu;
• uczucie drapania w gardle;
• chrypka;
• ból gardła, który może się nasilać przy mówieniu.

Leczenie ziarniniaków polega głównie na usuwaniu przyczyn przewlekłego zapalenia, takich jak leczenie choroby refluksowej lub zaprzestanie palenia. W niektórych przypadkach stosuje się zabiegi chirurgiczne, aby usunąć większe guzki. Nieleczone ziarniniaki mogą prowadzić do przewlekłego bólu gardła, trudności w przełykaniu oraz osłabienia głosu.

Rak gardła

Jest to nowotwór złośliwy, który rozwija się w obrębie gardła, krtani lub migdałków podniebiennych. Czynnikami ryzyka są długotrwałe palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu, infekcje wirusem HPV, a także długotrwałe narażenie na szkodliwe substancje chemiczne. Choroba ta dotyczy głównie dorosłych, szczególnie mężczyzn w średnim wieku i starszych.

Pierwsze objawy raka gardła to:

• utrzymujący się ból gardła;
• chrypka, zmiana barwy głosu;
• trudności w przełykaniu i oddychaniu;
• utrata wagi bez wyraźnej przyczyny;
• złe samopoczucie, zmniejszenie apetytu;
• czasami pojawienie się guza lub powiększenie węzłów chłonnych szyjnych.

Leczenie raka gardła zależy od stadium choroby i obejmuje chirurgię, radioterapię oraz chemioterapię. Leczenie jest najskuteczniejsze, gdy rak zostanie wykryty we wczesnym stadium. W przypadku późniejszych etapów może dojść do rozprzestrzenienia się nowotworu na inne części ciała, a leczenie jest bardziej skomplikowane i mniej skuteczne.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytanie dotyczące chorób gardła.