Wirusowe zapalenie gardła – objawy i leczenie

Najważniejsze informacje:

• Wirusowe zapalenie gardła to częsta infekcja górnych dróg oddechowych wywoływana przez różne typy wirusów.
• Objawy wirusowego zapalenia gardła obejmują przede wszystkim pieczenie i ból gardła, chrypkę, suchy kaszel oraz katar, a w niektórych przypadkach stan podgorączkowy.
• Rozpoznanie wirusowego zapalenia gardła opiera się na wywiadzie medycznym, badaniu fizykalnym i ocenie objawów.
• Przy zapaleniu gardła o podłożu wirusowym stosuje się leczenie objawowe polegające na zmniejszaniu dokuczliwych objawów i wspomaganiu organizmu w walce z infekcją.

Wirusowe zapalenie gardła jest stosunkowo częstą dolegliwością, która towarzyszy przeziębieniu. Pieczenie i ból gardła, katar i kaszel to główne objawy pojawiające się przy infekcji wywoływanej przez różnorodne wirusy. Zwykle choroba ustępuje samoistnie, ale w przypadku dokuczliwych dolegliwości stosuje się leczenie objawowe, które łagodzi ból i poprawia komfort pacjenta. Dowiedz się, ile trwa wirusowe zapalenie gardła? Jak się je leczy? Czy domowe sposoby leczenia są skuteczne i kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

Czym jest zapalenie wirusowe gardła?

Wirusowe zapalenie gardła to stan zapalny objawiający się przede wszystkim pieczeniem i bólem gardła. Schorzenie wywoływane jest przez różne wirusy, m.in.:

• rhinowirusy,
• adenowirusy,
• wirusy grypy i paragrypy,
• koronawirusy,
• w rzadkich przypadkach również: wirus Epsteina-Barr (mononukleoza) oraz Coxsackie (pęcherzykowe zapalenie gardła).

Wirusowe zapalenie gardła występuje najczęściej w sezonie jesienno-zimowym, kiedy wraz ze zmniejszoną dostępnością światła słonecznego, spada odporność organizmu, a dodatkowo częściej przebywa się w zamkniętych pomieszczeniach. Infekcje wirusowe odpowiadają za ponad 90% stanów zapalnych gardła u dorosłych i dzieci do 5. roku życia.

Wirusowe zapalenie gardła – objawy

Objawy wirusowego zapalenie gardła mogą być różne i zależą od rodzaju wirusa, który wywołał infekcję. Zazwyczaj pierwszym symptomem przeziębienia lub zapalenia gardła jest drapanie lub pieczenie gardła. Dalsze podrażnienie powoduje ból, który może być szczególnie dokuczliwy u dzieci. Wśród innych objawów towarzyszących infekcji wirusowej można wymienić:

• uczucie suchości w gardle,
• zaczerwienione gardło,
• chrypkę,
• katar i spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• suchy kaszel,
• ból głowy,
• uczucie zmęczenia i osłabienia,
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• powiększenie i bolesność węzłów chłonnych na szyi.

U dzieci mogą występować również nudności, utrata apetytu i ból brzucha (objawy bardziej charakterystyczne dla bakteryjnego zapalenia gardła).

Diagnostyka wirusowego zapalenia gardła

Rozpoznanie wirusowego zapalenia gardła opiera się przede wszystkim na wywiadzie z pacjentem i badaniu fizykalnym, podczas którego można stwierdzić obrzęk i zaczerwienienie gardła oraz inne objawy wskazujące na infekcje o podłożu wirusowym, np. katar i wydzielinę spływającą po tylnej ścianie gardła. Brak wysokiej gorączki, ostrego bólu gardła utrudniającego przełykanie i nalotu na migdałkach zwykle pozwala wykluczyć bakteryjne zapalenie gardła. W razie wątpliwości można wykonać dodatkowe badania, tzw. strep test, pozwalający wykryć obecność paciorkowców (u dzieci bardziej miarodajny jest posiew na podstawie wymazu z gardła).

Wirusowe zapalenie gardła – leczenie

W większości przypadków wirusowego zapalenia gardła stosuje się jedynie leczenie objawowe, które polega na zmniejszaniu dolegliwości bólowych i wspomaganiu procesu zdrowienia pacjenta.

Przede wszystkim zalecane jest przyjmowanie leków łagodzących podrażnienie błony śluzowej gardła, zmniejszających obrzęk i ból (m.in. syropów, tabletek, sprayów) oraz specjalnych preparatów do płukania gardła o podobnym działaniu.

W przypadku występowania dodatkowych objawów przeziębienia, np. kataru, kaszlu, czy bólu głowy, warto zastosować środki minimalizujące dokuczliwe dolegliwości.

Przedłużające się lub ciężkie objawy są wskazaniem do konsultacji z lekarzem.

Co na wirusowe zapalenie gardła – leki

W przypadku wirusowego zapalenia gardła stosuje się wyłącznie leki łagodzące objawy przypadłości, a przede wszystkim ból gardła (wyjątek stanowi infekcja spowodowana przez wirus opryszczki, która wymaga zastosowania acyklowiru np. Hascoviru).

Zazwyczaj w leczeniu wirusowego zapalenia gardła stosuje się syropy, spraye lub tabletki na ból gardła, które zawierają substancje o działaniu przeciwbólowym, przeciwobrzękowym lub przeciwzapalnym, takie jak lidokaina, salicylan choliny czy benzydamina.

W przypadku nasilonych objawów, takich jak bardzo dokuczliwy ból gardła lub głowy oraz gorączka powyżej 38 stopni (rzadko), pacjenci mogą zastosować ogólnodostępne leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, zawierające paracetamol lub ibuprofen. W niektórych sytuacjach lekarz może zalecić również glikokortykosteroidy, zazwyczaj deksametazon (np. Pabi-Dexamethazon, Dexamethasone Krka), które powodują bardzo szybką poprawę samopoczucia pacjenta.

W przeciwieństwie do bakteryjnego zapalenia gardła, infekcja o podłożu wirusowym nie wymaga zastosowania antybiotyków. Preparaty nie wpływają na zmniejszenie objawów infekcji wirusowej, a ich nieuzasadnione przyjmowanie może doprowadzić do antybiotykooporności.

Wirusowe zapalenie gardła – leki bez recepty

Większość leków na wirusowe zapalenie gardła dostępna jest bez recepty, ale ich przyjmowanie warto skonsultować z lekarzem. Preparaty mogą łagodzić objawy towarzyszące infekcji wirusowej, a wiele z nich ma również działanie przeciwzapalne. Spośród najpopularniejszych środków wykorzystywanych w leczeniu wirusowego zapalenia gardła można wyróżnić:

• pastylki do ssania na ból gardła – zawierające składniki, które mogą znieczulać gardło (np. lidokaina), lub działać przeciwbólowo i przeciwzapalnie (np. salicylan choliny),
• spraye na zapalenie gardła – np. z benzydaminą o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym,
• leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe – zawierające paracetamol lub ibuprofen,
• syropy na kaszel lub ból gardła – wśród składników znajdują się zazwyczaj wyciągi roślinne (prawoślaz, tymianek), które nie tylko łagodzą podrażnienia błony śluzowej gardła, ale również powlekają gardło warstwą ochronną.

Zawsze należy przestrzegać zaleceń dotyczących dawkowania leków, a jeśli objawy nie ustępują po kilku dniach, konieczna może być wizyta u lekarza.

Wirusowe zapalenie gardła – domowe sposoby

Istnieje wiele domowych sposobów, które mogą pomóc złagodzić objawy wirusowego zapalenia gardła i przyspieszyć proces zdrowienia. Warto wśród nich wyróżnić:

• płukanie gardła roztworem soli lub szałwią – może pomóc złagodzić ból i zmniejszyć obrzęk,
• przyjmowanie dużej ilości płynów – prawidłowe nawodnienie wspomaga nawilżanie śluzówek. Picie naparów z ziół o właściwościach powlekających i przeciwzapalnych (np. prawoślaz, tymianek, nagietek, rumianek) z dodatkiem miodu, łagodzi podrażnienia i chroni gardło,
• odpoczynek – wpływa na zdolności regeneracyjne organizmu. Kluczowa jest odpowiednia ilość snu i ograniczenie aktywności fizycznej na czas choroby,
• nawilżanie powietrza – zmniejsza suchość i podrażnienia gardła.

Wirusowe zapalenie gardła – ile trwa?

Czas trwania wirusowego zapalenia gardła zależy od rodzaju wirusa, który wywołał infekcję. W większości przypadków objawy zaczynają ustępować po kilku dniach i znikają całkowicie po około tygodniu. Jeśli dolegliwości gardła wynikają z zakażenia wirusem Epsteina-Barr (mononukleoza) objawy mogą utrzymywać się nawet kilka tygodni (zwykle nie dłużej niż 3-4 tygodnie).

Jeśli pacjent nie choruje na mononukleozę (nie ma wysokiej gorączki i znaczącego powiększenia węzłów chłonnych na szyi), a objawy utrzymują się powyżej 10 dni i nie ustępują pomimo stosowania leków na wirusowe zapalenie gardło i/lub domowych metod, zalecane jest skonsultowanie się z lekarzem. Istnieje ryzyko, że w wyniku powikłań po infekcji wirusowej doszło do nadkażenia bakteryjnego i konieczne jest zastosowanie antybiotyków.

Wirusowe zapalenie gardła – czy można się zarazić i jak zapobiegać przypadłości?

Wirusowe zapalenie gardła jest chorobą zakaźną i może być przenoszone drogą kropelkową, na przykład podczas kichania, kaszlu lub bliskiego kontaktu z osobą zakażoną. Można również zarazić się poprzez dotknięcie powierzchni, na której znajdują się wirusy (na przykład blat, klamka, sklepowy wózek), a następnie przeniesienie ich na błony śluzowe jamy ustnej lub nosa. Aby zminimalizować ryzyko zakażenia się wirusowym zapaleniem gardła, należy:

• często myć ręce,
• unikać dotykania twarzy (szczególnie okolic ust i nosa) brudnymi rękami,
• unikać bliskiego kontaktu z osobami, u których występują objawy infekcji,
• często wietrzyć pomieszczenia i przebywać jak najwięcej na świeżym powietrzu,
• unikać dużych skupisk ludzi w sezonie jesienno-zimowym,
• dbać o zdrowy styl życia – odpowiednia ilość snu, zdrowe odżywianie, prawidłowe nawadnianie i regularna aktywność fizyczna.