Zapalenie gardła – objawy, przyczyny

Najważniejsze informacje:

• Zapalenie gardła jest powszechnym schorzeniem, które może dotykać dzieci i osób dorosłych.
• W zależności od przyczyn i objawów wyróżnia się kilka odmian przypadłości, m.in. wirusowe zapalenie gardła, bakteryjne zapalenie gardła, ostre lub przewlekłe zapalenie gardła.
• Objawy zapalenia gardła obejmują zwykle ból gardła o różnym nasileniu, gorączkę, powiększenie węzłów chłonnych, obrzęk i zaczerwienienie migdałków oraz łuków podniebiennych.
• W przypadku dokuczliwych dolegliwości wskazujących na zapalenie gardła zaleca się skonsultowanie się z lekarzem.

Zapalenie gardła to dolegliwość występująca niezależnie od wieku, chociaż ze względu na kształtujący się system odpornościowy, znacznie częściej dotyka dzieci. Najczęstszą przyczyną dokuczliwych dolegliwości, takich jak trudności z przełykaniem, silny ból gardła i gorączka, jest infekcja wirusowa lub bakteryjna. Dlatego w wielu przypadkach konieczna jest konsultacja z lekarzem i podjęcie skutecznego leczenia. Jak dochodzi do zakażenia gardła? Jakie objawy są charakterystyczne dla tej przypadłości i czy zdarza się zapalenie gardła bez gorączki. Wyjaśniamy!

Czym jest zapalenie gardła?

Zapalenie gardła to infekcja dotycząca błony śluzowej gardła i tkanki chłonnej. Dolegliwość może wywoływać bardzo nieprzyjemne objawy, obejmujące przede wszystkim ból gardła, trudności z przełykaniem, gorączkę i ogólne pogorszenie samopoczucia.

Zapalenie gardła może mieć kilka postaci (przewlekłą lub ostrą), a także różne przyczyny (np. bakterie, wirusy, grzyby), które wymagają rozpoznania przed podjęciem leczenia dolegliwości.

Zapalenie gardła jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u internisty lub pediatry. Przypadłość ma przeważnie łagodny lub umiarkowany charakter i ustępuje samoistnie po kilku dniach. W niektórych przypadkach zapalenie gardła może mieć cięższy przebieg lub doprowadzić do groźnych powikłań, dlatego w przypadku niepokojących objawów warto skonsultować się z lekarzem.

Infekcje gardła – rodzaje i podział

Zapalenie gardła może występować w kilku odmianach w zależności od przyczyny i przebiegu choroby. Wyróżnia się głównie:

• ostre zapalenie gardła – spowodowane przez wirusy lub bakterie. Objawy, takie jak silny ból gardła, gorączka i powiększenie węzłów chłonnych, pojawiają się nagle i zwykle są bardzo intensywne, ale ustępują w stosunkowo krótkim czasie,
• przewlekłe zapalenie gardła – występują 3 odmiany przypadłości: proste, zanikowe i przerostowe. Do rozwoju dolegliwości prowadzi stałe oddziaływanie czynnika lub czynników drażniących. Pacjenci skarżą się zwykle na suchość w gardle, chroniczny ból czy uczucie guli w gardle, które utrzymują się przez dłuższy czas – powyżej kilku tygodni,
• bakteryjne (zwykle paciorkowcowe) zapalenie gardła – znane też jako angina. Przyczyną dokuczliwych dolegliwości, takich jak silny ból gardła i gorączka, jest zakażenie bakteryjne. Choroba wymaga terapii antybiotykowej, a brak skutecznego leczenia wiąże się z ryzykiem groźnych powikłań,
• wirusowe zapalenie gardła – wywołane przez wirusy. Dolegliwości, takie jak ból gardła i wzrost temperatury, pojawiają się nagle i często współwystępują z innymi objawami przeziębienia.

Z czego wynika zapalenie gardła – przyczyny dolegliwości

Zapalenie gardła jest najczęściej wynikiem infekcji wirusowej (70-90% wszystkich infekcji gardła) lub bakteryjnej, której źródłem jest zwykle bezpośredni kontakt z chorym. Wśród głównych wirusów odpowiedzialnych za infekcje gardła wyróżnia się przede wszystkim:

• rinowirusy,
• adenowirusy
• koronawirusy,
• wirusy grypy i paragrypy.

Bakteryjne zapalenie gardła ma zwykle związek z zakażeniem paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A. W niektórych przypadkach również Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae. Sporadycznie za rozwój dolegliwości odpowiada zakażenie grzybicze.

Zapalenie gardła może być również związane z oddziaływaniem czynników zewnętrznych, takich jak: dym papierosowy, mocny alkohol, alergeny wziewne, wdychanie substancji chemicznych, wpływ suchego powietrza lub zawodowego nadwyrężania głosu.

Kto choruje na zapalenie gardła – czynniki ryzyka

Zapalenie gardła może wystąpić u każdego, bez względu na wiek, ale dolegliwości znacznie częściej pojawiają się u dzieci. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że dzieci spędzają dużo czasu w bliskim kontakcie z innymi w szkołach i przedszkolach, ale przede wszystkim ich system immunologiczny nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. U dorosłych ryzyko zapalenia błony śluzowej gardła zwiększa się w okresach stresu, niewłaściwego odżywiania oraz zmęczenia i niewystarczającego odpoczynku, które mogą osłabić odporność.

Ryzyko infekcji (szczególnie wirusowego zapalenia gardła) zwiększa się również w przypadku bezpośredniego kontaktu z chorym oraz u osób z osłabieniem odporności.

Na objawy przewlekłego zapalenia gardła skarżą się przede wszystkim:

• alergicy,
• palacze,
• osoby pracujące w zawodzie wymagającym nadwyrężania głosu (np. wykładowcy).

Jak wygląda zapalenie gardła – objawy

Objawy zapalenia gardła mogą się różnić w zależności od przyczyny stanu zapalnego oraz postępu choroby. Wśród charakterystycznych symptomów wyróżnia się:

• drapanie i pieczenie w gardle (najczęściej wskazuje na wirusowe zapalenie gardła),
• silny ból gardła,
• dyskomfort i trudności z przełykaniem,
• powiększenie migdałków oraz okolicznych węzłów chłonnych,
• zaczerwienienie (przekrwienie) błony śluzowej gardła (m.in. migdałki i łuki podniebienne),
• nalot włóknikowy (wskazuje na bakteryjne zapalenie gardła),
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• sporadycznie występują również nudności i/lub wymioty,
• ogólne pogorszenie samopoczucia, zmęczenia.

Zapalenie gardła – objawy u dorosłych

U dorosłych pacjentów częściej niż u dzieci występuje wirusowe zapalenie gardła. Objawy obejmują zwykle drapanie i suchość w obrębie błony śluzowej gardła, pieczenie lub ból gardła, stan podgorączkowy, ból głowy i ogólne zmęczenie. W przypadku zapalenia gardła wywołanego przez bakterie może pojawić się gorączka, nalot na migdałkach i problem z przełykaniem. Ponieważ bakteryjne zapalenie gardła wymaga zastosowania antybiotyków, warto udać się na konsultację do specjalisty, który potrafi odróżnić infekcję wirusową od bakteryjnej.

Zapalenie gardła u dzieci – objawy

Objawy zapalenia gardła u dzieci są podobne do objawów u dorosłych. Małe dzieci mogą mieć trudności z opisaniem swoich dolegliwości, dlatego mogą stać się marudne. Ważne jest, aby rodzic zwracał uwagę na objawy, takie jak odmowa jedzenia i picia oraz drażliwość, co może wynikać z dolegliwości bólowych i trudności z połykaniem. W przypadku małych dzieci lub w przypadku pojawienia się wysokiej gorączki przy bólu gardła należy skonsultować się z pediatrą.

Co zrobić w przypadku wystąpienia objawów zapalenia gardła?

Ważne jest, aby nie ignorować objawów wskazujących na zapalenie gardła, ponieważ pacjent nie ma możliwości odróżnienia infekcji wirusowej, która zwykle przechodzi samoistnie, od infekcji bakteryjnej, która wymaga leczenia antybiotykami. Dlatego szczególnie ważne jest, żeby w przypadku utrzymywania się dokuczliwych objawów, takich jak gorączka i ból gardła, skonsultować się z lekarzem.

Niezależnie od przyczyny zapalenia gardła i zastosowanego leczenia należy zadbać o odpowiednie odżywianie i nawodnienie organizmu oraz unikać nadmiernego wysiłku, aby zapewnić sobie odpoczynek i umożliwić regenerację.

Jak uniknąć stanu zapalnego gardła – działania profilaktyczne

Chociaż zapalenie gardła jest dość powszechne, istnieją pewne działania profilaktyczne, które mogą pomóc w uniknięciu infekcji gardła.

Wirusy i bakterie wywołujące zapalenie gardła przenoszą się drogą kropelkową, dlatego ważne jest, aby unikać bliskiego kontaktu z chorymi osobami oraz regularnie myć ręce, aby zminimalizować ryzyko przeniesienia patogenów do ust i nosa.

Ponadto istotne znaczenie ma wzmocnienie odporności organizmu. Przede wszystkim prowadzenie higienicznego trybu życia, zdrowej diety i dbanie o regularną aktywność fizyczną. Warto unikać obszarów z dużym zanieczyszczeniem powietrza oraz zatłoczonych miejsc, zwłaszcza na zamkniętej przestrzeni, gdzie ryzyko zakażenia w sezonie jesienno-zimowym jest bardzo wysokie.