Najważniejsze informacje:

• Ostre zapalenie gardła to powszechna infekcja powodująca ból gardła, którego przyczyną mogą być infekcje wirusowe lub bakteryjne.
• Diagnostyka ostrego zapalenia gardła opiera się na wywiadzie z pacjentem i badaniu przedmiotowym oraz, w razie potrzeby, dodatkowych testach na obecność bakterii Streptococcus pyogenes.
• Metody leczenia przypadłości zależą od przyczyny. W przypadku wirusowego zapalenia gardła stosuje się metody łagodzące objawy. Infekcja bakteryjna wymaga zastosowania antybiotyków.

Ostre zapalenie gardła to powszechna dolegliwość występująca u dzieci i dorosłych. Najczęstszą przyczyną przypadłości są wirusy, które wywołują różnorodne objawy przeziębienia, dlatego na ogół stosuje się jedynie leczenie objawowe. Ostry ból gardła, wysoka gorączka i znaczące pogorszenia samopoczucia mogą świadczyć o obecności bakterii i wymagać leczenia antybiotykami, dlatego zalecana jest konsultacja z lekarzem. Dowiedz się, czym jest ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych? Jak odróżnić infekcję wirusową od bakteryjnej i jakie są skuteczne metody leczenia.

Czym jest ostre zapalenie gardła?

Ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych (angina) jest chorobą, która powoduje silny dyskomfort w obrębie gardła, wywołany najczęściej przez infekcje wirusowe lub bakteryjne. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, zwykle przez bliski kontakt z osobą chorą.

Schorzenie wywoływane jest najczęściej przez wirusy, ale u dzieci w wieku 5-15 lat stosunkowo często występuje bakteryjne zapalenie gardła. Przy infekcjach wirusowych stosuje się leczenie objawowe, polegające na stosowaniu środków zmniejszających dolegliwości bólowe i dyskomfort pacjenta. Infekcje bakteryjne wiążą się z ryzykiem powikłań, dlatego wymagają zastosowania antybiotyków.

Szczegółowy obraz kliniczny zależy od podłoża przypadłości, ale ból gardła pojawia się niezależnie od przyczyn. Ze względu na podobieństwo objawów i możliwość atypowego przebiegu infekcji bakteryjnej, w celu postawienia prawidłowej diagnozy zalecane jest przeprowadzenie wymazu z gardła i wykonanie szybkiego testu antygenowego lub posiewu.

Ostre zapalenie gardła – przyczyny dolegliwości

Najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia gardła sa wirusy. U dorosłych odpowiadają za ponad 90% przypadków choroby. U dzieci, szczególnie w przedziale wiekowym 5-15 lat, często dochodzi do infekcji o podłożu bakteryjnym, dlatego pojawienie się objawów, takich jak silny ból gardła i gorączka jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem.

Najczęściej za bakteryjne zapalenie gardła odpowiada paciorkowiec Streptococcus pyogenes, rzadziej Fusobacterium necrophorum. Wirusowe zapalenie gardła zazwyczaj jest wynikiem infekcji rynowirusami, koronawirusami, wirusami RS i paragrypy. U niektórych pacjentów (rzadko) diagnozuje się również grzybicze zapalenie gardła, związane z przerostem Candida albicans.

Czynnikiem ryzyka jest przede wszystkim bliski kontakt z osobą zakażoną, ponieważ zakażenie przenosi się drogą kropelkową, na przykład podczas kaszlu, kichania czy rozmowy.

Ostre zapalenie gardła – objawy

Objawy ostrego zapalenia gardła zależą od przyczyn choroby i mogą mieć różne nasilenie.

1. Wirusowe zapalenie gardła – objawy pojawiają się stopniowo i mają umiarkowane nasilenie. Zwykle występuje:

• drapanie, pieczenie i ból gardła,
• stan podgorączkowy,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• inne objawy przeziębienia (często), np. kaszel, katar i towarzyszące mu spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• ból głowy (związany zwykle z katarem i zatkaniem zatok),

2. Bakteryjne zapalenie gardła – objawy pojawiają się nagle i zwykle są bardzo silne. Najczęściej obserwuje się:

• ostry ból gardła, problemy z przełykaniem,
• wysoką gorączkę,
• bóle głowy,
• żywoczerwone gardło, języczek i łuki podniebienne,
• obrzęk migdałków,
• wybroczyny na podniebieniu i nalot na migdałkach,
• bóle brzucha, nudności (głównie u młodszych pacjentów),
• brak innych objawów infekcji.

Diagnostyka ostrego zapalenia gardła

Rozpoznanie ostrego zapalenia gardła opiera się na standardowym wywiadzie medycznym, badaniu klinicznym oraz, w przypadku braku objawów świadczących o infekcji wirusowej, zrobieniu wymazu z gardła i wykonania strep testu lub posiewu. Wykrycie obecności paciorkowców świadczy o bakteryjnym zapaleniu gardła i wymaga zastosowania terapii antybiotykowej. Przy ujemnym wyniku i jednoczesnym występowaniu objawów charakterystycznych dla podłoża bakteryjnego, tj. bólu gardła, wysokiej gorączki i znacznego powiększenia węzłów chłonnych (a często również śledziony), zalecane jest wykonanie badania w kierunku mononukleozy.

Co na ostre zapalenie gardła – leczenie

Wybór metody leczenia ostrego zapalenia gardła zależy od przyczyny infekcji. W przypadku wirusowego podłoża dolegliwości, stosuje się jedynie leczenie objawowe, minimalizujące dokuczliwe dolegliwości oraz wykorzystuje się metody wspomagające naturalne procesy regeneracyjne. Leczenie zapalenia gardła o podłożu bakteryjnym wymaga zastosowania leków prowadzących do eliminacji bezpośredniej przyczyny dolegliwości – bakterii. Dlatego konieczne jest zastosowanie antybiotyków.

Co na ostry ból gardła – leki

Ostre zapalenie gardła może wymagać specjalistycznej terapii leczniczej, dlatego przed przyjęciem jakichkolwiek preparatów leczniczych zaleca się konsultację z lekarzem. Wśród leków na ostry ból gardła można wyróżnić antybiotyki (w bakteryjnym zapaleniu gardła) oraz leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe (o działaniu ogólnym lub miejscowym – pastylki do ssania, spraye).

Antybiotyki na ostry ból gardła

W przypadku potwierdzenia obecności paciorkowców w gardle, czyli anginy bakteryjnej, w większości przypadków konieczne jest zastosowanie antybiotyków. Prawidłowe leczenie zapalenia gardła o podłożu bakteryjnym jest sposobem na zminimalizowanie ryzyka powikłań, takich jak: kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, gorączka reumatyczna, a nawet sepsa.

W terapii antybiotykowej wykorzystuje się najczęściej preparaty zawierające fenoksymetylopenicylinę (np. Ospen), amoksycylinę (np. Duomox, Amotaks, Ospamox), również z kwasem klawulanowym (np. Amoksiklav, Augumentin), oraz cefadroksyl (np. Biodroxil, Duracef), a w przypadku nadwrażliwości na antybiotyki beta-laktamowe, zaleca się stosowanie azytromycyny (np. Azycyna, Sumamed).

Lek na ostry ból gardła bez recepty

Leki bez recepty stosuje się przede wszystkim do zwalczania objawów, a nie przyczyny dolegliwości. Dlatego wykorzystywane są głównie przy leczeniu wirusowego zapalenia gardła oraz wspomagająco w pierwszych godzinach kuracji antybiotykowej. Zazwyczaj stosuje się ogólnodostępne leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, zawierające paracetamol i ibuprofen, a także preparaty działające miejscowo, zmniejszające obrzęk i ból gardła.

Tabletki na ostry ból gardła

Tabletki do ssania na ostry ból gardła zawierają zwykle substancje przeciwbólowe, przeciwzapalne i nawilżające, które pomagają złagodzić obrzęk i ból, a także nawilżają gardło i zapobiegają dodatkowemu podrażnieniu. Najczęściej w ich składzie znajdują się zioła (np. tymianek, podbiał, porost islandzki), miód, salicylan choliny, lidokaina. Bez względu na skład należy przestrzegać zaleceń producenta dotyczących dawkowania preparatu.

Spraye na ostry ból gardła

Spraye na ostry ból gardła, podobnie jak tabletki i syropy, zawierają składniki zmniejszające obrzęk i ból gardła. Mogą zawierać ekstrakty z porostu islandzkiego o działaniu nawilżającym, lidokainę o działaniu przeciwbólowym oraz inne substancje o działaniu antyseptycznym, np. chlorek benzoksoniowy, lub przeciwzapalnym i przeciwbólowym, np. benzydamina.

Syropy na ostry ból gardła

Większość syropów na ból gardła zawiera naturalne składniki o właściwościach nawilżających i wyściełających błonę śluzową (porost islandzki, prawoślaz), co wpływa na zwiększenie komfortu i zmniejsza dolegliwości wywołane ostrym zapaleniem gardła. Ze względu na postać i słodki smak, syropy stosowane są przede wszystkim u dzieci.

Ostry ból gardła – domowe sposoby

Domowe sposoby na ostre zapalenie gardła mogą zmniejszać dolegliwości bólowe i wspomagać naturalną odporność organizmu. W przypadku infekcji wirusowej, szczególnie o niewielkim nasileniu, mogą stanowić jedyną metodę leczenia. Przy infekcjach bakteryjnych mogą stanowić wsparcie dla antybiotykoterapii. Wśród domowych sposobów, pomocnych przy ostrym bólu gardła można wymienić:

• płukanie gardła roztworem soli lub naparem z szałwii – może zmniejszyć obrzęk i ból, zmniejsza stan zapalny,
• spożywanie dużej ilości płynów – odpowiednie nawodnienie organizmu poprawia nawilżenie błon śluzowych i może zmniejszać podrażnienie gardła,
• jedzenie miodu – łagodzi podrażnienia i działa antyseptycznie,
• ssanie kostek lodu – przy silnych dolegliwościach warto sięgnąć po lód (lub lody), który zmniejsza obrzęk i ból,
• odpoczynek – ograniczenie aktywności fizycznej i odpowiednia ilość snu wspiera procesy regeneracyjne i przyspiesza zwalczanie infekcji.