Kiedy dochodzi do przeciążenia kręgosłupa? Jak uniknąć przeciążeniowego bólu pleców?

Przeciążenie kręgosłupa jest jedną z głównych przyczyn przewlekłych bólów pleców. Charakteryzuje się ono długotrwałymi dolegliwościami bólowymi o zmiennym nasileniu i nawrotowym charakterze. Najczęściej dotyczy odcinka lędźwiowego i szyjnego. Schorzenie to jest wywołane patologią stawów międzykręgowych.

Przeciążenie kręgosłupa – co to znaczy?

Przeciążeniem kręgosłupa określa się stan, w którym występuje nadmierne napięcie mięśni kręgosłupa. Zespół przeciążeniowy kręgosłupa potocznie nazywany jest bólem kręgosłupa i może obejmować jego odcinek: lędźwiowy, szyjny lub (rzadziej) piersiowy. Przeciążenie kręgosłupa skutkuje występowaniem silnego, przeszywającego bólu, który może mieć charakter ostry lub przybierać postać przewlekłą.

Kiedy dochodzi do przeciążeń kręgosłupa? Przyczyny

W wielu przypadkach przyczyny bólu pleców o charakterze przeciążeniowym i niezdrowy tryb życia są ze sobą powiązane. Przeciążeniowe bóle kręgosłupa występują na skutek nieprawidłowego wykonywania codziennych czynności. Mogą być też spowodowane brakiem aktywności fizycznej.

Ból krzyża najczęściej pojawia się w podczas wykonywania pracy wymagającej długotrwałego stania i dźwigania dużych ciężarów. Brak rozluźnienia mięśni pleców przyczynia się do powstawania coraz większych napięć i bólu.

Podobnie źródłem bólu może być też długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej, które powoduje nienaturalne skrzywienie kręgosłupa oraz prowadzi do rozwoju dolegliwości bólowych w kręgosłupie. 

Przyczyną przeciążonego kręgosłupa, zwłaszcza przeciążenia kręgosłupa szyjnego, jest również nieprawidłowa pozycja podczas spania – spanie na boku lub na brzuchu z patologicznym ustawieniem głowy, powodującym nadmierne napięcie mięśni szyi. Również źle dobrany materac lub poduszka może wywoływać ból pleców.

Kolejną przyczyną bólu pleców może być stres – obciążenie psychiczne powoduje zwiększenie napięcia mięśni, co skutkuje dolegliwościami bólowymi.

Przeciążenie kręgosłupa – charakterystyczne objawy

Przy przeciążeniu kręgosłupa obserwuje się charakterystyczne objawy:

• ostry, nieprzewidywalny ból pleców, pojawiający się kilka razy w miesiącu,
• bolesność stawów międzykręgowych i nadmierne skurcze okolicznych mięśni przykręgosłupowych,
• dolegliwości bólowe, które mogą nasilać się podczas przyjmowania określonych pozycji (np. leżenia na plecach) i ustępują w innych (np. leżenie na brzuchu),
• promieniowanie bólu lędźwi do pośladków oraz tylnej powierzchni ud,
• ból odcinka piersiowego promieniujący do łopatek,
• w przypadku przeciążenia odcinka szyjnego ból występuje głównie w zakresie szyi i barków, może jednak promieniować do rąk.

Neurologiczne objawy przeciążenia kręgosłupa

W przebiegi przeciążenia kręgosłupa występują, obok bólu kręgosłupa, również inne objawy (w tym neurologiczne), takie jak:

• światłowstręt,
• mroczki przed oczami,
• nudności i wymioty,
• ból głowy,
• szumy uszne,
• zawroty głowy,
• osłabienie siły mięśniowej,
• ograniczona aktywność ruchowa,
• zaburzenia równowagi,
• zaburzenia czucia,
• drętwienie rąk (palców dłoni) i nóg.

Zespół przeciążeniowy a odcinki kręgosłupa

Przeciążenie kręgosłupa może obejmować całe plecy. Poniżej przedstawiamy objawy typowe dla poszczególnych odcinków kręgosłupa.

Przeciążenie kręgosłupa lędźwiowego

Przeciążenie kręgosłupa lędźwiowego może przypominać objawy, które wywołują choroby internistyczne, w tym choroby nerek, żołądka czy narządów płciowych. Pacjenci skarżą się na bóle kręgosłupa lędźwiowego promieniujące do jednej lub dwóch kończyn dolnych oraz na ich mrowienie lub drętwienie. Ból kręgosłupa lędźwiowego może przechodzić do pośladków i tyłu uda.

Przeciążenie kręgosłupa szyjnego

Ból w odcinku szyjnym, spowodowany przeciążeniem mięśni szyi, najczęściej pojawia się przy długotrwałym utrzymywaniu jednej pozycji – na przykład podczas pracy przy komputerze czy jazdy samochodem. Mięśnie kręgosłupa, które utrzymują głowę w odpowiedniej pozycji, są przemęczone, co objawia się bólem na górze pleców. Pacjenci odczuwają bóle mięśni karku i obręczy barkowej. Oprócz tego występują również objawy neurologiczne, w tym bóle i zawroty głowy.

Przeciążenie kręgosłupa piersiowego

W przypadku przeciążenia odcinka piersiowego kręgosłupa objawy bólowe przypominają te występujące w przebiegu chorób internistycznych. Przede wszystkim obserwowane są bóle promieniujące w okolicę klatki piersiowej i jamy brzusznej. Z tego powodu w pierwszej kolejności należy wykluczyć ewentualne choroby, a dopiero następnie skoncentrować się na odkręgosłupowych przyczynach ostrego, kłującego bólu, który bywa odczuwany między łopatkami.

Jak leczyć przeciążony kręgosłup? Ćwiczenia na wzmocnienie pleców

Kluczową rolę w leczeniu przeciążonego kręgosłupa odgrywa aktywność ruchowa. Aby zminimalizować dolegliwości, należy w domowym zaciszu lub na sali fitness (np. joga lub stretching) wykonywać różnorodne ćwiczenia na rozluźnienie i wzmocnienie mięśni kręgosłupa. Dobiera się je w zależności od odcinka kręgosłupa:

• odcinek lędźwiowy – ćwiczenia rozluźniające kręgosłup lędźwiowo-krzyżowy można zacząć od zwykłych krążeń biodrami w pozycji stojącej. Polecane są również ćwiczenia w pozycji leżącej z nogami zgiętymi w kolanach i rękoma skrzyżowanymi na klatce piersiowej. Ćwiczenie polega na dociskaniu pośladków w podłoże, natomiast głowę wraz z obręczą barkową należy unieść i starać się przycisnąć brodę do klatki piersiowej.
• odcinek szyjny – na kręgosłup szyjny polecane są ćwiczenia mobilizująco-rozciągające, które polegają na wykonywaniu skłonów głowy w osi przód i tył oraz z prawej na lewą stronę. Należy również wykonać okrężne ruchy głową. Ćwiczenie wykonujemy w pozycji w rozkroku, z rękami opartymi na udach.
• odcinek piersiowy – świetnym ćwiczeniem na wzmocnienie kręgosłupa piersiowego są tzw. kocie grzbiety, wykonywane w pozycji klęku podpartego. Dłonie ustawiamy pod barkami, a kolana pod biodrami. Wykonując wydech odpychamy się dłońmi i kolanami od maty, jednocześnie zaokrąglając kręgosłup ku górze. Następnie wykonujemy ruch odwrotny, wyginając głowę do góry, wzrok kierując w sufit i obniżając kręgosłup piersiowy w kierunku podłoża.

Ćwiczenia na bolący kręgosłup należy wykonywać poprawnie technicznie – tak, aby nie zrobić sobie krzywdy. Dobrym pomysłem może okazać się współpraca z fizjoterapeutą, który dobierze dla nas odpowiedni zestaw ćwiczeń i będzie czuwał nad ich wykonywaniem.

Jak uniknąć przeciążenia kręgosłupa? Profilaktyka bólu pleców

Wiele osób zastanawia się, jak zapobiegać przeciążeniom kręgosłupa. Najlepszym sposobem na to, aby uchronić się przed dotkliwym bólem pleców, jest codzienna dbałość o stan kręgosłupa.

Higiena pracy

Ważną funkcję w zapobieganiu bólowi pleców odgrywa właściwa higiena pracy. W przypadku osób wykonujących pracę siedzącą należy zadbać o ergonomiczny fotel i biurko. Siedząc, należy unikać garbienia się i przyjmowania nienaturalnej pozycji ciała. W trakcie pracy należy robić regularne przerwy na przeciągnięcie się, wykonanie kilku skłonów lub krótki spacer.

Technika dźwigania

Sposobem na uniknięcie przeciążeń kręgosłupa jest również stosowanie się do podstawowych zasad dźwigania ciężarów. Nigdy nie należy podnosić ich poprzez schylenie – należy przykucnąć, chwytając ciężar stopniowo obiema rękami. Podczas dźwigania napinajmy mięśnie brzucha i tułowia, aby tym sposobem odciążyć kręgosłup.

Pozycja spania

Przed bólami przeciążeniowymi kręgosłupa zabezpieczy nas też odpowiednie ułożenie w trakcie snu. Zalecane jest odpoczywanie w pozycji leżącej, na plecach. Tak ustawiony kręgosłup jest w najmniejszym stopniu obciążony, a mięśnie pleców ulegają rozluźnieniu. Kluczowe w trakcie spania jest dobranie odpowiednio wygodnego materaca i poduszek, które w najlepszy sposób dopasują się do kształtu naszego kręgosłupa.