Najważniejsze informacje:
Problemy z zasypianiem i utrzymaniem snu często wynikają ze zwiększonego napięcia psychicznego. Dowiedz się: Co wspólnego z zaburzeniami snu ma stres? Jaki wpływ na sen wywiera nerwica? Bezsenność na tle nerwowym staje się coraz powszechniejszą przypadłością. Czy dotyczy również ciebie? Sprawdź, w jaki sposób możesz się z nią uporać bez leków nasennych.
Bezsenność może mieć bardzo wiele źródeł, a jedną z jej głównych przyczyn jest stres. Psychiczne podłoże problemów ze snem stwierdza się u 40–50% pacjentów, którzy podjęli leczenie zaburzeń snu. Ze względu na szybkie tempo życia i rosnące narażenie na stres odsetek osób doświadczających takich problemów od lat rośnie i – według wszelkich przypuszczeń – w przyszłości będzie wzrastał jeszcze szybciej.
Stres – związany z konkretnym wydarzeniem czy przejściowymi trudnościami – odpowiada przeważnie za bezsenność krótkotrwałą, której objawy utrzymują się nie dłużej niż trzy miesiące. Jego bezpośrednim następstwem jest wzrost stężenia adrenaliny i noradrenaliny we krwi. Te dwa hormony, warunkujące reakcje walki i ucieczki, powodują niemożność zaśnięcia, a także wielokrotne budzenie się w nocy. Złe samopoczucie po nieprzespanej nocy utrudnia radzenie sobie ze stresem, przez co złagodzenie emocjonalnego napięcia – wraz z każdą kolejnym epizodem bezsenności – staje się coraz większym wyzwaniem.
Chroniczny stres może doprowadzić do bezsenności przewlekłej, trwającej od trzech miesięcy do kilku lat. Długotrwałe trudności z utrzymaniem snu głębokiego, który jest niezbędny do regeneracji organizmu, znacząco wpływają na wszystkie aspekty funkcjonowania, a w szczególności na zdolność do percepcji, myślenia i rozumienia. Uporczywe problemy z zasypianiem spowodowane stresem zaburzają też równowagę w tych partiach mózgu, które są odpowiedzialne za emocje i nastrój. Trudności z zaśnięciem i utrzymaniem snu łatwo mogą więc stać się przyczyną powstania zaburzeń psychicznych.
Z notorycznie powtarzającymi się sytuacjami stresowymi bardzo często związany jest rozwój nerwicy. Nerwica, jako zaburzenie emocjonalne o charakterze złożonym, obejmuje różne zespoły chorobowe, których cechą wspólną jest podłoże lękowe. Lęk wywołany nerwicą może przybierać postać ciągłego niepokoju, zamartwiania się, wyobrażeń lękowych, a nawet panicznego lęku, fobii, natręctw czy obsesji. Objawy te nie pozostają bez wpływu na jakość snu. Nerwica w wielu przypadkach współwystępuje z bezsennością. Długotrwałe problemy z zapadnięciem w sen i uzyskaniem satysfakcjonującej jakości wypoczynku powtarzają się w nawracających stanach napięcia.
Irracjonalny lęk u osoby z nerwicą może pojawić się nagle, w środku nocy, niekiedy razem z dodatkowymi dolegliwościami fizycznymi, takimi jak kołatanie serca, duszności, bezdechy i różnego rodzaju bóle (np. głowy, kręgosłupa, mięśni). Bywa również i tak, że nerwicowa gonitwa myśli notorycznie utrudnia zaśnięcie.
W przypadku jednoczesnego występowania nerwicy bezsenność jest problemem wtórnym, choć nie mniej poważnym. Bezsenność na tle nerwowym może pogłębiać pozostałe objawy choroby, np. trudności z utrzymaniem uwagi i koncentracji oraz zaburzenia pamięci.
Właściwym kierunkiem leczenia bezsenności w nerwicy jest psychoterapia (terapia poznawczo-behawioralna), w niektórych przypadkach połączona z farmakologią. Podjęcie leczenia u specjalisty w zakresie zdrowia psychicznego to niezbędny krok do uporania się z bezsennością na tle nerwowym. Tylko lekarz, po przeprowadzeniu szczegółowej diagnostyki, wykluczającej występowanie dodatkowych zaburzeń, takich jak depresja, może wskazać sposób na stres i bezsenność odpowiedni dla danego pacjenta. Zażegnanie problemów ze snem jest wieloetapowym procesem, który wymaga ogromnej pracy nad sobą.
Leczenie bezsenności przy nerwicy najlepiej rozpocząć od ograniczenia bodźców stresowych i wypracowania własnych mechanizmów radzenia sobie ze stresem. Jeśli źródłem problemów ze snem jest wykonywanie obciążającego psychicznie zawodu, po powrocie do domu powinno się „wyjść z pracy” nie tylko w sensie fizycznym, ale również myślami. Może w tym pomóc np. medytacja bądź stosowanie innych technik relaksacyjnych, takich jak aromaterapia, masaż czy słuchanie wyciszającej muzyki.
Medytacja działa uspokajająco i kojąco, dlatego coraz częściej ma zastosowanie w leczeniu nerwicy i zaburzeń lękwych, a także towarzyszącej im bezsenności. Pozwala wprowadzić się w stan odprężenia, który uwalnia umysł od wielu natrętnych myśli wzmagających stres. Regularne medytowanie może pomóc w zdystansowaniu się od nadmiaru bodźców, które powodują nadmierne napięcie emocjonalne. Redukcja napięcia zwiększa szansę na zdrowy, spokojny i nieprzerwany sen.
Bardzo skutecznym sposobem na rozładowanie napięcia jest również aktywność fizyczna. Liczne doniesienia naukowe potwierdzają, że osoby regularnie uprawiające sport śpią lepiej i zasypiają szybciej od ludzi prowadzących siedzący tryb życia. By uporać się z bezsennością, należy jednak pamiętać o unikaniu wzmożonej aktywności w godzinach wieczornych.
Gdy pojawia się bezsenność, a stres i nerwica pogłębiają problemy z zasypianiem, podstawą jest zadbanie o higienę snu. Jej główne zasady to:
Leki nasenne przy nerwicy nie są rozwiązaniem, które sprawdza się długofalowo – preparaty te mogą uzależniać, dlatego mają zastosowanie raczej w przypadku występowania bezsenności krótkotrwałej (przygodnej), a nie przewlekłej. Oprócz typowych leków nasennych (np. pochodnych benzodiazepiny) – jeśli istnieją do tego wskazania – możliwe jest wykorzystanie w terapii innych środków poprawiających sen. Są to leki przeciwdepresyjne (np. Mirtagen) i przeciwpsychotyczne (np. Zolafren), leki przeciwhistaminowe, a także preparaty dostępne bez recepty, np. melatonina oraz złożone produkty lecznicze zawierające w swoim składzie wyciągi i substancje roślinne zmieszane (z melisy, kozłka lekarskiego, szyszek chmielu).
W przypadku stosowania farmakoterapii należy pamiętać, że nie ma leku na sen, który pomoże każdemu pacjentowi, zatem początki leczenia upływają na poszukiwaniu skutecznego środka i wymagają poddawaniu się regularnym kontrolom psychiatrycznym.
Chcesz skonsultować swój przypadek z lekarzem i otrzymać e-receptę na lek? Możesz to zrobić za pośrednictwem serwisu Receptomat.pl, w którym porad online udziela profesjonalny zespół specjalistów.
e-Konsultacja z Receptą Online