Zaburzenia snu u dzieci i nastolatków – co zrobić, gdy dziecko cierpi na bezsenność?

Najważniejsze informacje:

• Bezsenność jest dolegliwością, na którą cierpi ok. 25-50% dzieci na świecie. Brak snu powoduje złe samopoczucie i objawia się m.in.: zaburzeniami emocjonalnymi, (nerwica, stany lękowe), słabą zdolnością koncentracji lub zespołem niespokojnych nóg. 
• Kłopoty ze snem u dzieci mogą wynikać np. z czynników emocjonalnych, obecnych chorób, niewłaściwej higieny snu, a u niemowląt – z ząbkowania czy nieodpowiednio dobranej diety. Na zaburzenia snu wpływa także brak dyscypliny. 
• Rodzice, u których dzieci cierpią na zaburzenia snu powinni pomóc dziecku i w szczególny sposób zadbać o zdrowy sen malucha. Zaleca się, aby wprowadzili stałe pory kładzenia spać, jak i wstawania dziecka, zadbali o jego aktywność fizyczną czy wyciszenie tuż przed snem. 

Bezsenność to nie tylko problem pojawiający się u osób dorosłych. Coraz częściej spotykany jest u niemowląt, starszych dzieci i młodzieży. Zaburzenia jakości snu mają wpływ na codzienne funkcjonowanie dzieci, dlatego ważne jest, aby rodzice zadbali o prawidłową higienę snu swojego dziecka. 

Niemowlęta, by prawidłowo się rozwijać potrzebują najwięcej snu – 12-17 godzin, a starsze dzieci – ok. 10-13 godzin. Niestety, dobry sen zakłócany jest nie tylko przez występujące choroby, ale też przez wiele czynników zewnętrznych, a duża część rodziców nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, jak ich zachowania wpływają na sen dziecka. Sprawdź, co może być przyczyną zaburzeń snu twojego dziecka! 

Rodzaje bezsenności u niemowląt i dzieci

Regularny brak snu, trudności z zasypianiem, nieodpowiednia długość, a w efekcie jakość snu u niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym to tzw. bezsenność behawioralna, która dzieli się na:

• bezsenność wynikającą z braku dyscypliny – powstaje, kiedy rodzice nie wprowadzają określonych ram czasowych odnośnie zasypiania,
• bezsenność warunkową – zaczyna się w momencie, kiedy rodzice usypiają dziecko podczas karmienia oraz w momencie stałej ich obecności lub podczas oglądania telewizji przed snem. 

Bezsenność u dzieci może być również wynikiem innych czynników. Mogą mieć na nią wpływ choroby, stany emocjonalne lub spożywanie niewłaściwych produktów spożywczych (np. mających w składzie kofeinę lub zbyt duże ilości węglowodanów).

Różnego rodzaju zaburzenia emocjonalne i lęki nocne są wynikiem zaburzenia snu.

Bezsenność – przyczyny i leczenie zaburzeń snu u dzieci i młodzieży

Bezsenność wpływa na samopoczucie i nastrój dziecka. Trudności z zasypianiem lub szybkie wybudzanie się ze snu mogą powodować drażliwość, nerwowość, rozdrażnienie, wybuchowość i zdekoncentrowanie. A jak wiadomo – złe nastroje niekoniecznie dobrze wpływają na relacje międzyludzkie. Dlatego tak ważne jest, by walczyć z bezsennością. Zanim jednak do tego dojdzie, warto poznać jej przyczyny.

Przyczyny bezsenności – co może być powodem problemu ze snem u dziecka?

Jakie są przyczyny obniżenia jakości lub całkowitego braku snu? Powodów bezsenności może być naprawdę dużo. Do najbardziej powszechnych przyczyn trudności z zasypianiem u dzieci należą:

• czynniki emocjonalne (stres, traumatyczne przeżycia, zaburzenia lękowe),
• niewłaściwa higiena snu,
• nerwica,
• choroby powodujące ból,
• bezdech senny,
• przyjmowane leki,
• nadużywanie substancji psychoaktywnych,
• choroby somatyczne,
• choroby układu nerwowego,
• choroby autoimmunologiczne,
• zmiana stref czasowych,
• niewłaściwa dieta (w tym picie napojów z kofeiną),
• kolka,
• ząbkowanie,
• problemy społeczne.

Kłopoty ze snem u niemowlaka mogą mieć podłoże czysto banalne. Przed położeniem spać dziecka spać rodzice powinni sprawdzić, czy pieluszka założona jest we właściwy sposób i czy nie ociera skóry dziecka. Powinni także zadbać o właściwą temperaturę w pokoju dziecka: 20-21°C. 

Neurologiczne zaburzenia snu u dzieci

Problemy ze snem pojawiają się częściej u maluszków z problemami neurologicznymi i psychicznymi. Słaba jakość snu pojawia się u dzieci z zespołem nadpobudliwości ruchowej (ADHD), z zespołem Downa, z zespołem Tourette’a, z zaburzeniami lękowymi, depresją, manią, czy cierpiącym na zespół przewlekłego zmęczenia. U dzieci chorujących na zespół Pradera-Williego, astmę, padaczkę, refluks żołądkowo-przełykowy, choroby nerwowo-mięśniowe i bóle głowy również zaobserwowano gorszą jakość snu.

Zaburzenia snu u dzieci – leczenie

Jeśli zaburzenia snu u dziecka trwają dłużej niż miesiąc należy udać się do lekarza rodzinnego w celu przeprowadzenia diagnozy i ustalenia formy leczenia.

Lekarz prowadzący może przepisać leki nasenne lub skierować na terapię poznawczo-behawioralną w połączeniu z farmakoterapią.

Bezsenność u dzieci i młodzieży – jak pomóc dziecku i zadbać o zdrowy sen?

U dzieci i młodzieży, mających trudności z zasypianiem warto zadbać o prawidłową higienę snu. Co zatem robić? Oto kilka przydatnych wskazówek:

• Zadbaj o to, by każdego wieczoru, najlepiej tuż przed snem wprowadzić tzw.: zabawy wyciszające. Możesz przygotować relaksującą kąpiel z bąbelkami dla maluszka, po której przejdziecie do czytania ulubionej książeczki.
• Pamiętaj, że młodsze, jak i starsze dzieci powinny kłaść się spać i wstawać o tej samej porze. Badania dowodzą, że nieregularne cykle snu to m.in.: zaburzenia snu, zespół opóźnionej fazy snu i nieregularność okołodobowa. Ponadto warto ustalić stałą porę udawania się na spoczynek, gdyż nieregularność kładzenia się do łóżka może powodować rozdrażnienie, huśtawki nastroju, a w efekcie płacz dziecka. Brak ciągłości snu może przyczynić się również do trudności w szkole.
• Przypilnuj, by kolację jeść 2-3 godziny przed snem. Późne i zbyt kaloryczne jedzenie może być przyczyną bezsenności.
• Postaraj się, by w trakcie dnia dochodziło do aktywności fizycznej (nie później niż 4 godziny przed snem). Wyjdź z dzieckiem na spacer, rower, rolki czy pograj w piłkę, a w razie deszczowych dni – zatańczcie w domu przy ulubionej muzyce.
• Zatroszcz się o to, by pokój dziecka był wywietrzony, okna szczelnie zasłonięte i by zapewnić dziecku ciszę.
• Nie pozwalaj dziecku korzystać z komputera lub smartfona co najmniej godzinę przed położeniem się spać. Zbyt dużo niebieskiego światła negatywnie oddziałuje na sen.