Zapalenie migdałków – objawy, przyczyny, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Zapalenie migdałków to stan zapalny migdałków podniebiennych, które pełnią funkcję ochronną w układzie odpornościowym, filtrując drobnoustroje dostające się do organizmu przez drogi oddechowe.
• W przypadku zapalenia migdałków objawy typowe to: ból gardła, trudności w przełykaniu, gorączka, powiększenie migdałków oraz ewentualnie ropne naloty (szczególnie przy infekcjach bakteryjnych).
• Choroba może występować w formie ostrej, z nagłym nasileniem objawów lub przewlekłej, w której infekcje nawracają lub utrzymują się przez długi czas.
• Zapalenie migdałków może mieć różne przyczyny, takie jak infekcje wirusowe, bakteryjne lub rzadziej grzybicze.
• Leczenie zależy od przyczyny infekcji – w przypadku bakteryjnego zapalenia migdałków stosuje się antybiotyki, a w przypadku infekcji wirusowych leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów.

Zapalenie migdałków podniebiennych to stan zapalny dotyczący migdałków, które stanowią część układu odpornościowego człowieka. Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed drobnoustrojami, które dostają się do organizmu poprzez drogi oddechowe. W przypadku zakażenia migdałki stają się powiększone, bolesne i zaczerwienione, a ich funkcja ochronna zostaje zaburzona. Zapalenie migdałków może przyjąć formę ostrą, która trwa krótko lub przewlekłą, kiedy problem nawraca lub utrzymuje się przez dłuższy czas. Jak objawia się zapalenie migdałków i jakie są jego przyczyny? Jak skutecznie leczyć zapalenie migdałków? Wyjaśniamy!

Zapalenie migdałków podniebiennych – co to za choroba?

Zapalenie migdałków podniebiennych to stan zapalny, który dotyczy migdałków – parzystych narządów znajdujących się w tylnej części gardła, po obu stronach. Migdałki pełnią ważną funkcję ochronną w organizmie, będąc częścią układu odpornościowego. Ich głównym zadaniem jest filtrowanie drobnoustrojów, takich jak bakterie, wirusy czy grzyby, które dostają się do organizmu przez drogi oddechowe. 

W przypadku, gdy migdałki zostaną zaatakowane przez bakterie, wirusy lub inne patogeny, ich funkcja ochronna zostaje zaburzona. Zapalenie migdałków może obejmować tylko jeden migdałek, ale w większości przypadków dotyczy obu, prowadząc do wyraźnego obrzęku, zaczerwienienia i bólu. W efekcie migdałki stają się nie tylko miejscem infekcji, ale także mogą stanowić źródło dalszego rozprzestrzeniania się patogenów w organizmie. Migdałki pełnią istotną rolę w ochronie organizmu, a ich chroniczne lub nawracające zapalenie może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych. Częste infekcje migdałków mogą przyczyniać się do ich przewlekłego zapalenia (nawracające zapalenie migdałków), a w niektórych przypadkach nawet do konieczności ich usunięcia. Zapalenie migdałków to jedna z najczęstszych chorób gardła.

Zapalenie migdałków – przyczyny, co je wywołuje?

Istnieje kilka przyczyn zapalenia migdałków. Najczęstsze to infekcje wirusowe, bakteryjne, a także, choć rzadziej, grzybicze. Każdy z tych rodzajów zapalenia migdałków wymaga innego podejścia do leczenia choroby.

Ropne zapalenie migdałków

Ropne zapalenie migdałków to jeden z bardziej bolesnych i uciążliwych przypadków zapalenia, w którym na migdałkach pojawiają się ropne zmiany. Najczęściej jest ono wywołane przez infekcję bakteriami paciorkowcowymi, w tym szczególnie przez bakterie z grupy A Streptococcus. Przy zapaleniu tego typu obserwuje się wysoką gorączkę, silny ból gardła, a także ropne naloty na migdałkach. W takim przypadku konieczne jest leczenie antybiotykami, aby zapobiec powikłaniom, takim jak ropnie lub infekcje ogólnoustrojowe.

Bakteryjne zapalenie migdałków

Bakteryjne zapalenie migdałków może być wywołane przez różne rodzaje bakterii, w tym paciorkowce, gronkowce czy Haemophilus influenzae. Zapalenie bakteryjne daje takie objawy, jak: silny ból gardła, gorączka, powiększenie węzłów chłonnych w okolicy szyi oraz trudności w przełykaniu. Infekcja ta wymaga leczenia antybiotykami, aby skutecznie wyeliminować bakterie i zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby na inne części ciała.

Wirusowe zapalenie migdałków

Zapalenie migdałków o podłożu wirusowym jest znacznie częstsze od bakteryjnego i zwykle towarzyszy innym objawom infekcji wirusowych, takim jak katar, kaszel, czy bóle mięśni. Może być wywołane przez różne wirusy, w tym wirus grypy, wirus Epstein-Barr (w przypadku mononukleozy zakaźnej) czy adenowirusy. W przypadku wirusowego zapalenia migdałków leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów, takich jak gorączka i ból, ponieważ infekcja wirusowa nie wymaga stosowania antybiotyków.

Grzybicze zapalenie migdałków

Choć znacznie rzadsze, grzybicze zapalenie migdałków może wystąpić, zwłaszcza u osób z osłabionym układem odpornościowym. Najczęściej wywołane jest przez grzyby z rodzaju Candida, które mogą infekować migdałki, prowadząc do bolesnych zmian i trudności w połykaniu. Leczenie grzybiczych infekcji migdałków wymaga stosowania odpowiednich leków przeciwgrzybiczych.

Zapalenie migdałków a angina

Terminy „zapalenie migdałków” i „angina” bywają używane zamiennie, ale nie zawsze oznaczają to samo. Zapalenie migdałków to ogólny stan zapalny migdałków, który może być spowodowany zarówno przez wirusy, bakterie, jak i grzyby. Angina paciorkowcowa to natomiast ostra postać bakteryjnego zapalenia migdałków wywołana przez paciorkowce z grupy A (Streptococcus pyogenes). Angina paciorkowcowa często przebiega z wysoką gorączką, silnym bólem gardła, powiększeniem migdałków z białym nalotem i powiększonymi węzłami chłonnymi. Nie towarzyszą jej objawy przeziębienia, takie jak katar czy kaszel, które są częstsze w infekcjach wirusowych. Angina (często stosowana jako synonim dowolnego ostrego zapalenia migdałków) może mieć powikłania, np. gorączkę reumatyczną, zapalenie kłębuszków nerkowych czy ropień okołomigdałkowy.

Do czynników ryzyka rozwoju zapalenia migdałków należą: częsty kontakt z osobami chorymi, osłabienie układu odpornościowego, palenie tytoniu (lub bierne palenie) oraz refluks żołądkowo-przełykowy (przyczyniający się do przewlekłego podrażnienia migdałków).

Zapalenie migdałków – objawy

Objawy zapalenia migdałków mogą się różnić w zależności od formy choroby – ostrej lub przewlekłej. Każda z tych form ma swoje charakterystyczne symptomy, które mogą wskazywać na rodzaj infekcji.

Ostre zapalenie migdałków podniebiennych

Ostre zapalenie migdałków objawia się nagłym i intensywnym pojawieniem się symptomów. W tej formie choroby występują następujące objawy (lokalne i ogólne):

• Nagły ból gardła – ostry, silny ból, który może utrudniać mówienie i przełykanie.
• Trudności w przełykaniu – migdałki mogą być tak obrzmiałe i bolesne, że jedzenie i picie stają się problematyczne.
• Gorączka – może występować wysoka gorączka, będąca objawem towarzyszącym infekcji bakteryjnej lub wirusowej.
• Obrzęk gardła (migdałków) – migdałki stają się powiększone, zaczerwienione i bolesne przy dotyku.
• Ropne naloty na migdałkach – w przypadku ropnego zapalenia migdałków, mogą pojawić się charakterystyczne ropne plamy na powierzchni migdałków.
• Brzydki zapach z ust (halitoza) – charakterystyczny przy przewlekłym zapaleniu migdałków.
• Bóle głowy – towarzyszące infekcji bóle głowy są częstym objawem, szczególnie przy infekcjach bakteryjnych.
• Wymioty – mogą wystąpić u dzieci lub osób z bardziej zaawansowaną infekcją.

Przewlekłe zapalenie migdałków

Przewlekłe zapalenie migdałków rozwija się, gdy infekcja nie zostaje odpowiednio wyleczona lub gdy migdałki są ciągle narażone na infekcje. Objawy przewlekłego zapalenia migdałków mogą być mniej intensywne, ale utrzymują się przez długi czas. Są to przede wszystkim:

• Częste bóle gardła – ból pojawia się sporadycznie, ale jest przewlekły i nawracający.
• Nieświeży oddech – migdałki mogą być źródłem nieprzyjemnego zapachu z ust, co wynika z namnażania się bakterii.
• Chrapanie – w wyniku powiększenia migdałków może występować trudność w oddychaniu podczas snu, czego skutkiem jest chrapanie.
• Uczucie obecności ciała obcego w gardle – pacjenci z przewlekłym zapaleniem migdałków mogą odnosić wrażenie, jakby coś utknęło w gardle.

Obie formy zapalenia migdałków wymagają odpowiedniego leczenia. W przypadku przewlekłego zapalenia często konieczne może być rozważenie leczenia chirurgicznego, takiego jak tonsillektomia (usunięcie migdałków).

W większości przypadków zapalenie migdałków ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie lub po odpowiednim leczeniu. Nieleczona lub źle leczona infekcja może jednak prowadzić do poważnych powikłań, takich jak ropień okołomigdałkowy (nagromadzenie ropy w tkankach otaczających migdałek), gorączka reumatyczna, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek czy zapalenie wsierdzia.

Zapalenie migdałków u dzieci

Zapalenie migdałków u dzieci to częsta dolegliwość, zwłaszcza w okresie zimowym. Choroba w tej grupie może przebiegać intensywnie i wywoływać silniejsze objawy.

Objawy zapalenia migdałków u dzieci:

• gorączka – często wysoka, nawet do 40°C,
• ból gardła – trudności w mówieniu i jedzeniu, może prowadzić do odmawiania posiłków,
• trudności w połykaniu – powiększone migdałki utrudniają przełykanie,
• ból ucha – często towarzyszy zapaleniu migdałków,
• ogólne objawy – dreszcze, osłabienie, bóle głowy, nudności,
• drażliwość – dzieci mogą być bardziej marudne i płaczliwe.

W niektórych przypadkach zapalenie migdałków u dzieci może prowadzić do powikłań, takich jak ropne zapalenie migdałków czy zapalenie ucha. W przypadku nasilonych objawów należy skonsultować się z lekarzem.

Zapalenie migdałków – leczenie

Leczenie zapalenia migdałków zależy od jego przyczyny i nasilenia objawów. W przypadku infekcji bakteryjnych wymagane mogą być antybiotyki, podczas gdy infekcje wirusowe są leczone objawowo. 

Niezależnie od przyczyny choroby, celem leczenia jest złagodzenie objawów, przyspieszenie procesu zdrowienia i zapobieganie ewentualnym powikłaniom. 

Zapalenie migdałków – leki bez recepty

W przypadku łagodnych objawów zapalenia migdałków, takich jak ból gardła czy trudności w przełykaniu, leki dostępne bez recepty mogą pomóc złagodzić dolegliwości. W aptekach dostępne są różnorodne preparaty, takie jak tabletki do ssania, pastylki, spraye do gardła oraz syropy, które działają głównie objawowo. 

Mogą one przynieść ulgę w bólu, zmniejszyć obrzęk migdałków czy nawilżyć gardło, ale nie leczą samego zapalenia. Należy pamiętać, że leki te nie eliminują przyczyny choroby, dlatego warto skonsultować się z lekarzem, szczególnie gdy objawy się nasilają lub nie ustępują.

Leki na zapalenie migdałków na receptę

Gdy zapalenie migdałków ma podłoże bakteryjne, konieczne może być zastosowanie antybiotyków, które skutecznie zwalczają infekcję. Najczęściej przepisywaną substancją jest penicylina lub jej pochodne, które skutecznie działają na większość bakterii wywołujących zapalenie migdałków. 

W przypadku ropnego zapalenia migdałków lub innych powikłań bakteryjnych, lekarz może zdecydować się na antybiotyki o szerszym spektrum działania. 

Czy i kiedy stosować antybiotyk na zapalenie migdałków?

Antybiotyki są skuteczne tylko w przypadku infekcji bakteryjnych, dlatego ich stosowanie w przypadku zapalenia migdałków wywołanego przez wirusy jest nieuzasadnione. Aby określić, czy zapalenie migdałków ma przyczynę bakteryjną, lekarz może zalecić wykonanie wymazu z gardła, który pozwala zidentyfikować rodzaj patogenu. 

Antybiotyki nie powinny być stosowane rutynowo – decyzję o ich podaniu podejmuje lekarz na podstawie wyników badań diagnostycznych. Ważne jest, aby stosować całą zaleconą kurację, nawet jeśli objawy ustąpią przed czasem, ponieważ wcześniejsze przerwanie leczenia może prowadzić do nawrotu choroby i rozwoju oporności na leki.

Co na zapalenie migdałków – domowe sposoby

Istnieje wiele domowych metod, które mogą pomóc złagodzić objawy zapalenia migdałków. Oto kilka skutecznych sposobów:

• Płukanie gardła ciepłą wodą z solą – sól działa przeciwzapalnie i oczyszczająco, pomagając zmniejszyć obrzęk migdałków. Płukanie gardła kilka razy dziennie przynosi ulgę przy stanie zapalnym migdałków.
• Ciepłe napoje z miodem i cytryną – miód ma właściwości przeciwzapalne, a cytryna dostarcza witaminę C, wspomagając odporność. Ciepła herbata nawilża gardło i łagodzi ból.
• Inhalacje parowe z olejkami eterycznymi – olejek eukaliptusowy lub mentolowy działają przeciwzapalnie i oczyszczająco, nawilżając drogi oddechowe i ułatwiając oddychanie.
• Pastylki do ssania z propolisem – propolis ma działanie przeciwzapalne i wspomaga walkę z infekcją, łagodząc objawy zapalenia gardła, w tym ból i podrażnienie.

Te metody mogą pomóc w łagodzeniu objawów, jednak w przypadku nasilenia dolegliwości warto skonsultować się z lekarzem.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące objawów, przyczyn i leczenia zapalenia migdałków.