Zapalenie krtani – objawy, leczenie, leki

Najważniejsze informacje:

• Zapalenie krtani to stan zapalny błony śluzowej krtani, wywołany infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi lub czynnikami drażniącymi.
• Wyróżnia się ostre zapalenie krtani, które trwa kilka dni i najczęściej ma podłoże wirusowe oraz przewlekłe zapalenie krtani, które może wynikać m.in. z palenia tytoniu, refluksu żołądkowego czy nadmiernego obciążenia głosu.
• Objawy zapalenia krtani to: chrypka, ból gardła, suchy kaszel, trudności w przełykaniu, a w cięższych przypadkach także duszność i gorączka.
• W aptekach dostępne są leki bez recepty, takie jak pastylki do ssania, spraye i syropy na kaszel. 
• Przy silnym obrzęku krtani lekarz może zalecić sterydy, a na infekcje bakteryjne antybiotyki, jak azytromycyna lub klarytromycyna.
• Zalecane są odpoczynek głosowy, nawilżanie powietrza, inhalacje i płukanki. 

Zapalenie krtani to stan zapalny jej błony śluzowej, który może prowadzić do bólu gardła, chrypki, a nawet problemów z oddychaniem. Może mieć charakter ostry lub przewlekły i wynikać z infekcji wirusowej, bakteryjnej lub czynników drażniących. Jakie są objawy zapalenia krtani? Jak je leczyć i jakie leki stosować? Przedstawiamy najważniejsze informacje dotyczące choroby. 

Skąd się bierze zapalenie krtani? Przyczyny

Zapalenie krtani, czyli stan zapalny błony śluzowej krtani, może mieć różne przyczyny – od infekcji po czynniki drażniące. 

Najczęściej rozwija się w wyniku infekcji wirusowej, zwłaszcza wirusów grypy, paragrypy, adenowirusów czy koronawirusów. Z tego powodu zwykle towarzyszy przeziębieniu i innym infekcjom górnych dróg oddechowych.

Jednak zapalenie krtani może mieć także inne podłoże. Za rozwój choroby odpowiadać mogą:

• Zakażenia bakteryjne – choć rzadsze, są zwykle bardziej uciążliwe i mogą prowadzić do poważniejszych powikłań. Najczęściej wywołują je paciorkowce lub bakterie Haemophilus influenzae.
• Podrażnienia błony śluzowej – wynikające z ekspozycji na dym tytoniowy, smog, alergeny, ostre przyprawy, alkohol czy substancje chemiczne. Regularne narażenie na te czynniki może prowadzić do przewlekłego zapalenia krtani.
• Przeciążenie strun głosowych – częsty problem u osób, które intensywnie korzystają z głosu, np. nauczycieli, wokalistów, aktorów czy trenerów. Długotrwałe mówienie lub śpiewanie może prowadzić do stanu zapalnego i chrypki.
• Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) – kwaśna treść żołądkowa przedostająca się do przełyku i gardła może podrażniać błonę śluzową krtani, powodując jej przewlekłe zapalenie.
• Ekspozycja na suche lub zimne powietrze – może wysuszać błonę śluzową i sprawiać, że staje się bardziej podatna na podrażnienia i infekcje. Szczególnie narażone są osoby przebywające w klimatyzowanych pomieszczeniach lub pracujące na mrozie.

Proces zapalny może obejmować całą krtań lub jej konkretne obszary. W zależności od lokalizacji wyróżnia się podgłośniowe zapalenie krtani, zapalenie głośniowe oraz zapalenie nagłośniowe. Nagłośnia stanowi górną część krtani, poniżej niej znajduje się głośnia ze strunami głosowymi, a jeszcze niżej – podgłośnia.

Niektóre osoby są bardziej podatne na zapalenie krtani, np. dzieci, których drogi oddechowe są węższe, a także osoby z osłabioną odpornością czy przewlekłymi chorobami układu oddechowego.

Ostre zapalenie krtani

W przypadku ostrego zapalenia krtani objawy choroby utrzymują się zwykle kilka dni, a sam stan zapalny ma podłoże wirusowe. Charakteryzuje się nagłą chrypką, kaszlem, bólem gardła i uczuciem drapania. Czasami towarzyszy mu gorączka i ogólne osłabienie. Może przejść w formę przewlekłą. Rzadsze są ostre zapalenia krtani o podłożu bakteryjnym, które mogą przyczyniać się do rozwoju groźnego zapalenia nagłośni krtani.

Przewlekłe zapalenie krtani

Gdy stan zapalny utrzymuje się ponad 3 tygodnie, mówi się o przewlekłym zapaleniu krtani. Przyczyną może być np. znaczne obciążenie głosu, długotrwałe narażenie na dym tytoniowy, kontakt z chemikaliami lub przewlekły refluks żołądkowy (refluksowe zapalenie krtani). Rzadziej zapalenie krtani o przewlekłym charakterze związane jest z polipami lub nowotworem. Objawy choroby są mniej nasilone, ale uporczywe (np. przewlekła chrypka i suchy kaszel).

Zapalenie krtani – objawy

Objawy zapalenia krtani mogą różnić się w zależności od przyczyny i przebiegu choroby. W łagodnych przypadkach dolegliwości ograniczają się do chrypki i podrażnienia gardła, ale w cięższych mogą prowadzić do trudności w oddychaniu. 

Do najczęstszych symptomów stanu zapalnego należą:

• Chrypka lub całkowita utrata głosu – charakterystyczny objaw, powodowany przez podrażnienie i obrzęk strun głosowych.
• Ból gardła i uczucie suchości – stan zapalny błony śluzowej sprawia, że gardło staje się podrażnione i bardziej wrażliwe.
• Suchy, drażniący kaszel krtaniowy (szczekający) – szczególnie dokuczliwy w nocy, często nasilający się podczas mówienia.
• Trudności w przełykaniu – obrzęk błony śluzowej krtani i gardła może powodować dyskomfort przy jedzeniu i piciu.
• Gorączka – występuje zwłaszcza przy infekcjach (wirusowych lub bakteryjnych), może być umiarkowana lub wysoka.
• Uczucie ciała obcego w gardle – wynikające z obrzęku i podrażnienia śluzówki.
• Świszczący oddech lub duszność – występuje cięższych przypadkach, może wskazywać na zwężenie dróg oddechowych.

Wirusowe zapalenie krtani

To najczęstsza postać choroby, zwykle rozwija się stopniowo, często jako część infekcji górnych dróg oddechowych. Objawy mogą przypominać przeziębienie lub zapalenie gardła – typowe są chrypka, kaszel, ból gardła, a czasem niewielka gorączka. Leczenie jest zazwyczaj objawowe i polega na łagodzeniu dolegliwości, odpoczynku głosu oraz nawilżaniu powietrza.

Bakteryjne zapalenie krtani

Rzadsze, ale potencjalnie groźniejsze. Często rozwija się nagle i przebiega z bardziej nasilonymi objawami, takimi jak:

• wysoka gorączka (powyżej 38,5°C),
• silny ból gardła, promieniujący do uszu,
• ropna wydzielina w gardle,
• problemy z oddychaniem, wynikające z obrzęku krtani.

W przypadku bakteryjnego zapalenia krtani konieczna jest antybiotykoterapia, a w cięższych przypadkach nawet hospitalizacja. Szczególną ostrożność należy zachować u dzieci, u których zapalenie krtani może prowadzić do groźnego zwężenia dróg oddechowych.

Zapalenie krtani – leczenie

Leczenie zapalenia krtani zależy od jego przyczyny i nasilenia objawów. W większości przypadków, zwłaszcza gdy choroba ma podłoże wirusowe, wystarczy leczenie objawowe i odpowiednia pielęgnacja głosu. Najważniejsze są nawilżanie śluzówki, unikanie czynników drażniących i odpoczynek głosowy. 

W cięższych przypadkach, np. przy bakteryjnym zapaleniu krtani, konieczne może być wdrożenie antybiotykoterapii.

Domowe leczenie zapalenia krtani

W łagodnych przypadkach objawy stanu zapalnego można skutecznie łagodzić domowymi metodami, takimi jak:

• Nawilżanie powietrza – suche powietrze podrażnia błonę śluzową, dlatego warto używać nawilżacza powietrza lub rozwieszać mokre ręczniki w pomieszczeniu.
• Płukanie gardła – napar z rumianku, szałwii lub roztwór soli fizjologicznej pomagają łagodzić podrażnienie i działają przeciwzapalnie.
• Inhalacje na zapalenie krtani – korzystne są inhalacje z soli fizjologicznej (nawilżają śluzówkę), a także z dodatkiem olejków eterycznych (np. eukaliptusowego, sosnowego czy miętowego), które ułatwiają oddychanie i zmniejszają obrzęk.
• Syrop na zapalenie krtani i tchawicy – łagodzi kaszel i chroni błonę śluzową. Można stosować syropy wykrztuśne lub powlekające gardło, np. z porostu islandzkiego.
• Ciepłe napoje – herbata z miodem, napar z siemienia lnianego oraz mleko z masłem i miodem pomagają nawilżyć gardło i złagodzić podrażnienie.
• Ograniczenie mówienia – nadwyrężanie głosu może pogłębiać stan zapalny, dlatego zaleca się mówienie jak najmniej i unikanie szeptu, który dodatkowo obciąża struny głosowe.
• Unikanie dymu tytoniowego i alkoholu – substancje drażniące mogą nasilać stan zapalny i wydłużać czas leczenia.

Jeśli objawy choroby utrzymują się dłużej niż 10 dni, nasilają się lub pojawiają się trudności w oddychaniu, konieczna jest konsultacja lekarska. Konieczne może być wdrożenie silniejszych leków, w tym sterydów lub antybiotyków.

Co na zapalenie krtani? Leki na receptę i bez recepty

Leczenie zapalenia krtani polega głównie na łagodzeniu objawów i wspomaganiu regeneracji błony śluzowej. W łagodnych przypadkach wystarczają leki dostępne bez recepty, natomiast przy nasilonych objawach lub infekcji bakteryjnej lekarz może zalecić silniejsze preparaty na receptę, w tym antybiotyki lub sterydy.

Zapalenie krtani – leki bez recepty

W aptekach dostępne są liczne preparaty pomagające złagodzić ból gardła, chrypkę i kaszel. Do najczęściej stosowanych należą:

• Pastylki do ssania – zawierające mentol, propolis, szałwię lub porost islandzki, które nawilżają śluzówkę i działają łagodząco.
• Spraye do gardła – zmniejszają podrażnienie, zawierają substancje przeciwzapalne i odkażające (np. chlorheksydynę, benzydaminę).
• Syropy na kaszel – mogą mieć działanie wykrztuśne (np. z bluszczem, prawoślazem) lub przeciwkaszlowe (np. z dekstrometorfanem).
• Leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe – paracetamol lub ibuprofen pomagają w obniżeniu gorączki i złagodzeniu bólu gardła.

Leki na zapalenie krtani na receptę

Jeśli objawy są nasilone lub infekcja ma charakter bakteryjny, lekarz może przepisać:

• Sterydy (np. deksametazon, budezonid) – stosowane w przypadku obrzęku krtani, zwłaszcza przy zapaleniu o podłożu alergicznym lub wirusowym powodującym duszność.
• Antybiotyki – konieczne w przypadku bakteryjnego zapalenia krtani. Często jako 3-dniowy antybiotyk na zapalenie krtani stosuje się azytromycynę.
• Mukolityki – leki rozrzedzające wydzielinę (np. acetylocysteinę, ambroksol), ułatwiające odkrztuszanie przy towarzyszącym zapaleniu tchawicy i oskrzeli.

Kiedy antybiotyk na zapalenie krtani?

Antybiotyki stosuje się wyłącznie w przypadku bakteryjnego zapalenia krtani, które objawia się ropną wydzieliną, wysoką gorączką i silnym bólem gardła. Nie są skuteczne przy wirusowym zapaleniu krtani, gdzie stosuje się leczenie objawowe. 

Jeśli lekarz podejrzewa infekcję bakteryjną, może zalecić antybiotyk na zapalenie krtani, zwłaszcza gdy choroba przechodzi na dolne drogi oddechowe.

W leczeniu bakteryjnego zapalenia krtani najczęściej stosuje się antybiotyki z grupy makrolidów, takie jak azytromycyna lub klarytromycyna, a także penicyliny, np. amoksycylinę (czasem z kwasem klawulanowym). 

Jakie inhalacje na zapalenie krtani?

Inhalacje pomagają zmniejszyć stan zapalny, nawilżyć śluzówkę i złagodzić kaszel. Można stosować:

• sól fizjologiczną – działa łagodząco i nawilżająco;
• olejek eukaliptusowy, sosnowy, lawendowy – udrażniają drogi oddechowe;
• inhalacje z naparów ziół – np. rumianek, szałwia, tymianek mają właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne.

Jak zapobiec zapaleniu krtani?

Aby zmniejszyć ryzyko zapalenia krtani, warto zadbać o odpowiednią profilaktykę i ochronę błony śluzowej gardła oraz dróg oddechowych. Najważniejsze działania w tym zakresie to:

• Unikanie dymu tytoniowego, smogu i suchego powietrza – substancje drażniące mogą osłabiać śluzówkę i zwiększać podatność na infekcje. W sezonie grzewczym warto stosować nawilżacze powietrza.
• Nawadnianie organizmu – regularne picie wody, herbatek ziołowych, naparów z siemienia lnianego pomaga nawilżać gardło i zapobiega podrażnieniom.
• Unikanie nadwyrężania głosu – szczególnie istotne dla osób pracujących głosem (np. nauczycieli, wokalistów). Warto robić przerwy w mówieniu i mówić umiarkowanym tonem.
• Stosowanie inhalacji i płukanek przy pierwszych objawach infekcji – inhalacje z soli fizjologicznej, napary z rumianku lub tymianku pomagają nawilżyć błonę śluzową i łagodzić podrażnienia.
• Odpowiednia ochrona przed zimnem – w chłodne dni należy chronić szyję szalikiem i unikać gwałtownych zmian temperatury.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące objawów, leczenia i leków na zapalenie krtani.