Mokry kaszel u dziecka – przyczyny, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Mokry kaszel u dziecka to objaw obecności wydzieliny w drogach oddechowych, który wynika najczęściej z infekcji wirusowej lub bakteryjnej.
• Dolegliwości często towarzyszą inne objawy, takie jak ból gardła, katar, uczucie zmęczenia czy podwyższenie temperatury ciała.
• Ciężki i długo utrzymujący się mokry kaszel u dziecka jest wskazaniem do konsultacji z pediatrą. 
• Metody postępowania przy mokrym kaszlu u dziecka zależą od przyczyny, dlatego niekiedy zaleca się leczenie objawowe, a innym razem antybiotyki.

Kaszel to jeden z najczęstszych objawów infekcji występujący u dzieci w różnym wieku. Wyróżnia się dwa rodzaje dolegliwości, a jedną z nich jest kaszel mokry, który charakteryzuje się obecnością wydzieliny w drogach oddechowych. Ponieważ objaw może wskazywać na zakażenie bakteryjne, które wymaga leczenia antybiotykami, mokry kaszel u dzieci jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem. Dowiedz się, jakie są przyczyny i metody postępowania przy kaszlu mokrym u dzieci.

Czym jest mokry kaszel u dziecka?

Mokry kaszel u dziecka to częsty objaw infekcji dróg oddechowych. Ze względu na obecność i odkrztuszanie wydzieliny (flegmy) nazywany jest również kaszlem produktywnym. Wydzielina pojawiająca się w drogach oddechowych może mieć różną konsystencję i kolor, od półprzezroczystej i stosunkowo rzadkiej, aż do zielono-szarej, bardzo gęstej i lepkiej. Rodzaj wydzieliny może stanowić pewną wskazówkę diagnostyczną. Zmiana koloru, szczególnie występująca z gorączką, wymaga konsultacji z lekarzem, ponieważ może mieć związek z nadkażeniem bakteryjnym. 

Zazwyczaj w przebiegu infekcji najpierw pojawia się kaszel suchy, który następnie przechodzi w mokry. Dolegliwość może pojawiać się w chorobach górnej i dolnej części układu oddechowego (np. zapaleniu gardła lub płuc).  

Mokry kaszel u niemowlaka

Występowanie mokrego kaszlu u niemowląt zawsze jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem, ponieważ gęsta wydzielina w wąskich drogach oddechowych leżącego dziecka może stanowić poważne zagrożenie dla małego pacjenta. Dodatkowo niedojrzały układ odpornościowy ma mniejsze szanse na poradzenie sobie z infekcją, co zwiększa ryzyko namnażania się bakterii i rozwinięcia zapalenia płuc. 

Mokry kaszel u starszego dziecka

Mokry kaszel stosunkowo często pojawia się u starszych dzieci w przebiegu różnorodnych infekcji wirusowych. Zwykle towarzyszą mu inne, typowe objawy przeziębienia, takie jak katar, ból gardła czy stan podgorączkowy. Mokry kaszel u starszego dziecka może stanowić dokuczliwą dolegliwość. Chociaż zwykle nie stwarza dla nich takiego zagrożenia, jak ma to miejsce w przypadku niemowląt, nie należy go bagatelizować. Nasilenie objawów, ogólne osłabienie lub gorączka u dziecka z mokrym kaszlem może świadczyć o zakażeniu bakteryjnym wymagającym zastosowania antybiotyków. Dlatego ostry lub długotrwały kaszel jest wskazaniem do konsultacji z pediatrą.  

Objawy towarzyszące mokremu kaszlowi u dziecka

Mokry kaszel u dziecka rzadko występuje jako pojedynczy objaw infekcji. Zwykle towarzyszy mu inne dolegliwości, takie jak:

• ból gardła,
• katar,
• ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, 
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• zmęczenie,
• ból głowy.

Niekiedy przy silnych atakach mokrego kaszlu u dzieci mogą pojawić się wymioty. 

Przyczyny mokrego kaszlu u dziecka

Najczęstszą przyczyną mokrego kaszlu u dzieci są infekcje wirusowe dróg oddechowych wywołujące również inne objawy. Czasami dochodzi również do zakażeń bakteryjnych w obrębie dolnych dróg oddechowych, które zwykle (ale nie zawsze) objawiają się mokrym kaszlem. Wśród innych przypadłości, które objawiają się mokrym kaszlem u dzieci, wymienia się również:

• przewlekłe zapalenie oskrzeli, 
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• rozstrzenie oskrzeli (nadmierne poszerzenie odcinka drzewa oskrzelowego).

Poranny mokry kaszel u dziecka – przyczyny

Poranny mokry kaszel często występuje z powodu nocnego gromadzenia się wydzieliny w drogach oddechowych w przebiegu infekcji wirusowych. Kaszel jest naturalnym odruchem służącym, w tym przypadku, odkrztuszeniu i pozbyciu się zalegającej flegmy. Warto zaraz po wstaniu oklepać plecy dziecka, aby ułatwić dokładne oczyszczenie dróg oddechowych. 

Mokry kaszel u dziecka – kiedy do lekarza?

Kaszel mokry u dziecka występuje bardzo często przy infekcjach wirusowych. Jest pożądanym objawem, ponieważ umożliwia pozbycie się wydzieliny z dróg oddechowych. Dlatego w przypadku starszych dzieci, jeśli kaszel nie jest zbyt dokuczliwy, nie ma konieczności odbycia pilnej wizyty u specjalisty. Wystarczy obserwować dziecko i dopiero w przypadku pojawienia się niepokojących objawów lub przedłużania się kaszlu, udać się z nim do pediatry. Małe dzieci są bardziej narażone na zakażenia bakteryjne i ich ciężki przebieg, dlatego nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. 

Bez względu na wiek dziecka należy udać się do specjalisty, jeśli:

• mokry kaszel utrzymuje się powyżej 3 tygodni,
• dziecko ma trudności w oddychaniu,
• kaszlowi towarzyszy gorączka,
• występuje stały ból w klatce piersiowej,
• dziecko ma astmę lub inne przewlekłe schorzenia układu oddechowego,
• wyraźnie zmienia się kolor lub konsystencja odkrztuszanej wydzieliny (szczególnie niepokojące jest pojawienie się ropy i/lub krwi).

Leczenie mokrego kaszlu u dziecka 

Wybór metody postępowania przy mokrym kaszlu u dziecka zależy przede wszystkim od wieku dziecka, nasilenia objawów, ogólnego stanu zdrowia małego pacjenta oraz bezpośredniej przyczyny dolegliwości. W przypadku infekcji wirusowych stosuje się leczenie objawowe oraz domowe sposoby na kaszel u dziecka. Zdiagnozowanie zakażenia bakteryjnego wymaga zastosowania antybiotyków, a w niektórych przypadkach nawet hospitalizacji. 

Mokry kaszel u dziecka – leki 

W leczeniu mokrego kaszlu u dzieci, podobnie jak u dorosłych, stosuje się przede wszystkim leki mukolityczne i wykrztuśne, które wpływają na zmniejszenie gęstości i lepkości wydzieliny i ułatwiają jej odkrztuszanie. Należy pamiętać, że większość preparatów, również tych dostępnych bez recepty nie może być stosowana u dzieci poniżej 2. roku życia, dlatego w przypadku tak małych pacjentów konieczna jest konsultacja z lekarzem.

W składzie leków mukolitycznych i wykrztuśnych dla dzieci znajdują się substancje wykorzystywane również w leczeniu dorosłych pacjentów, takie jak acetylocysteina (np. ACC, Tussicom), karbocysteina (np. Pecto Drill), ambroksol (np. Mucosolvan Inhalacje), czy bromheksyna. Ważne jest, aby nie podawać tych leków na noc, ponieważ mogą one prowadzić do nasilenia kaszlu, co może utrudnić dziecku spokojny sen. 

Jeśli kaszel mokry u dziecka związany jest z zakażeniem bakteryjnym płuc konieczne jest zastosowanie antybiotyków. Przede wszystkim amoksycyliny (np. Amotaks, Duomox, Augumentin), a w przypadku nadwrażliwości na antybiotyki beta-laktamowe, stosuje się azytromycynę (np. Azycynę, Sumamed). Lekarz dostosowuje dawki leków do masy ciała dziecka. Nie zaleca się skracania kuracji lub obniżania dawki leku ze względu na ryzyko wykształcenia się lekooporności.  

Należy pamiętać, że w przypadku kaszlu mokrego absolutnie nie powinno się stosować leków przeciwkaszlowych, ponieważ mogą one zahamować naturalny proces odkrztuszania wydzieliny, co może prowadzić do jej zatrzymywania w drogach oddechowych i poważnych powikłań.

Mokry kaszel u dziecka w nocy – co podać, jak pomóc?

Jeśli mokry kaszel dziecka nasila się w nocy i utrudnia sen, istnieją różne domowe metody, które mogą przynieść ulgę małemu pacjentowi. Przede wszystkim zaleca się:

• inhalacja parowa lub nebulizacje z solą fizjologiczną – inhalacje na mokry kaszel u dziecka działają poprzez nawilżanie dróg oddechowych i wspomaganie odkrztuszania wydzieliny, 
• uniesienie głowy dziecka nieco wyżej – u niemowląt zaleca się podłożenie czegoś pod nogi łóżeczka, 
• nawilżanie powietrza w sypialni – użycie nawilżacza lub powieszenie mokrych ręczników może ułatwić oddychanie, 
• podawanie płynów, szczególnie łagodzących podrażnienia wywołane kaszlem np. rumianek, prawoślaz, woda z miodem (podawanie miodu w nocy zwiększa ryzyko próchnicy!),
• dokładne wywietrzenie sypialni przed snem i obniżenie temperatury w pomieszczeniu,
• stosowanie aromaterapii z użyciem olejków pomocnych przy kaszlu (np. sosnowego, eukaliptusowego).