Suchy kaszel u dziecka – przyczyny, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Suchy kaszel u dziecka to inaczej kaszel nieproduktywny charakteryzujący się brakiem zalegającej wydzieliny w drogach oddechowych. 
• Dolegliwość może pojawiać się pod wpływem wielu czynników, przede wszystkim infekcji, alergii i astmy. 
• Leczenie suchego kaszlu u dziecka zależy od przyczyny oraz nasilenia objawów występujących u małego pacjenta. Zwykle wykorzystuje się preparaty nawilżające błony śluzowe dróg oddechowych, leki przeciwkaszlowe oraz glikokortykosteroidy, a w niektórych przypadkach leki rozszerzające oskrzela. 
• Domowe sposoby na kaszel suchy u dziecka mogą być pomocne przy mniejszych dolegliwościach lub stanowić wsparcie dla terapii farmakologicznej.

Suchy kaszel u dziecka jest powszechnym objawem, który może mieć wiele przyczyn. Jedną z najczęstszych są infekcje. Określany jest inaczej nieproduktywnym, ponieważ wynika z podrażnienia dróg oddechowych, ale nie wiąże się z odkrztuszaniem wydzieliny. Suchy kaszel u dziecka bywa bardzo męczący. Często nasila się przed snem, utrudnia zasypianie i przyczynia się do zmęczenia w ciągu dnia. Leczenie dolegliwości zależy od zdiagnozowanych przyczyn, nasilenia objawów i ogólnego stanu zdrowia, dlatego zaleca się konsultację z lekarzem. Dowiedz się, z czego wynika suchy kaszel u dziecka i jakie są skuteczne metody leczenia.

Suchy kaszel u dziecka – co to jest?

Suchy kaszel u dziecka to męcząca dolegliwość, która charakteryzuje się odczuwaniem podrażnienia, ale nie wiąże się z obecnością wydzieliny (flegmy) w drogach oddechowych. Odruch kaszlowy nie wywołuje więc żadnego efektu, dlatego kaszel ten nazywa się również nieproduktywnym. Uporczywy, suchy kaszel nie przynosi ulgi i bywa niezwykle uciążliwy dla dziecka, szczególnie jeśli pojawia się tuż przed zaśnięciem lub w nocy. 

Najczęstszymi przyczynami suchego kaszlu u dzieci są: infekcje (np. zapalenie gardła, oskrzeli), alergie (zazwyczaj wziewna) oraz astma. Dolegliwość może występować również przy innych schorzeniach, np. refluksie żołądkowo-przełykowym, a nawet chorobach serca, dlatego w przypadku przedłużania się objawów należy skonsultować się z lekarzem.

Suchy kaszel u niemowlaka i starszego dziecka – objawy

Objawy suchego kaszlu u dzieci mogą różnić się w zależności od wieku malucha oraz przyczyn dolegliwości. U niemowląt częste i krótkie napady kaszlu wiążą się często z ogólnym niepokojem dziecka, płaczliwością, kłopotami ze snem oraz trudnościami w przyjmowaniu jedzenia. Jeśli kaszel związany jest z infekcją może pojawić się również podwyższona temperatura ciała. 

Starsze dzieci, które potrafią się sprawnie komunikować, mogą skarżyć się na ból gardła, uczucie swędzenia lub drapania. Kaszlowi w przebiegu infekcji często towarzyszy katar i zatkany nos, co może wpływać na znaczny dyskomfort i ogólne samopoczucie dziecka.  

Jeśli kaszel suchy związany jest z alergią wziewną dolegliwości nasilają się podczas kontaktu z czynnikiem uczulającym, np. pyłkami, sierścią, kurzem domowym. Dziecko ma wówczas ataki uporczywego kaszlu, któremu może towarzyszyć łzawienie oczu i katar. 

W przypadku astmy suchy kaszel wyraźnie nasila się w nocy i może towarzyszyć mu świszczący oddech, co wiąże się ze zwężeniem dróg oddechowych i utrudnionym przepływem powietrza. 

Objawy i okoliczności ich pojawiania się mogą stanowić ważną wskazówkę diagnostyczną, dlatego ważne jest, aby rodzic obserwował kaszlące dziecko i, niezależnie od jego wieku, skonsultował się z lekarzem, jeśli kaszel trwa dłużej niż 3 tygodnie lub wywołuje problemy z oddychaniem.  

Suchy męczący kaszel u dziecka w nocy

Suchy kaszel u dziecka w nocy może być wyjątkowo uciążliwy, zarówno dla małego pacjenta, jak i jego rodziców. Wielokrotne przebudzenia, wynikające z ataków kaszlu, prowadzą do zaburzeń snu i wpływają na zmęczenie w ciągu dnia. 

Kaszel w nocy występuje stosunkowo często w przebiegu zwykłych infekcji wirusowych. Natomiast, jeśli trwa dłużej, występuje przede wszystkim w nocy i towarzyszy mu świszczących oddech, wymaga pilnej konsultacji z lekarzem, ponieważ jest to jeden z charakterystycznych objawów astmy. Oczywiście zdarza się również, że nasilający się suchy kaszel w nocy jest wynikiem uczulenia na wsad pościeli, zakurzonego pluszaka czy zbyt suchego powietrza w pokoju dziecka, ale nie należy nigdy bagatelizować tego objawu.

Jak odróżnić kaszel suchy od mokrego u dziecka?

Odróżnienie kaszlu suchego od mokrego jest stosunkowo łatwe, a ma duże znaczenie przy wyborze odpowiednich  metod leczenia.  Najbardziej charakterystyczną cechą kaszlu suchego u dzieci jest brak wydzieliny w drogach oddechowych. Odruch kaszlowy nie wiąże się z odkrztuszaniem, co ma miejsce w kaszlu mokrym. Suchy kaszel jest uporczywy i nieproduktywny, często towarzyszy mu stałe drapanie i swędzenie w gardle. Przy kaszlu mokrym odruch wynika z podrażnienia błon śluzowych dróg oddechowych przez zalegającą w nich wydzielinę. Jej odkrztuszenie przynosi zwykle tymczasową ulgę. 

Przyczyny suchego męczącego kaszlu  dziecka

Suchy kaszel u dziecka może mieć wiele przyczyn. Wśród najpowszechniejszych wyróżnia się:

• infekcje wirusowe – podrażnienie dróg oddechowych przez drobnoustroje wywołuje odruch kaszlowy,
• alergie – przede wszystkim w wyniku reakcji na alergeny wziewne, takie jak: pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, zarodniki grzybów,
• astma – w przebiegu astmy dochodzi do stanu zapalnego w obrębie drzewa oskrzelowego, 
• drażniące czynniki środowiskowe – drogi oddechowe dziecka są bardziej wrażliwe na podrażnienia wywołane przez dym papierosowy, zanieczyszczenia powietrza, czy substancje chemiczne,
• refluks żołądkowo-przełykowy – cofająca się do przełyku treść żołądkowa może powodować podrażnienia gardła i wywoływać suchy kaszel. 

Diagnostyka i leczenie duszącego kaszlu u dziecka

Diagnostyka suchego kaszlu u dziecka wymaga szczegółowego wywiadu medycznego i badania fizykalnego. Dodatkowo, jeśli kaszel jest bardzo męczący, powoduje duszności lub trwa dłużej niż kilka tygodni, pediatra może zalecić dodatkowe badania, takie jak:

• badania krwi – w celu oceny poziomu białych krwinek i innych wskaźników stanu zapalnego, 
• testy alergiczne – w przypadku podejrzenia, że przyczyną kaszlu jest uczulenie, 
• spirometria – badanie czynności, objętości i pojemności płuc (przy podejrzeniu astmy),
• RTG klatki piersiowej (rzadko) – przy podejrzeniu innych schorzeń.

Badania umożliwiają rozpoznanie przyczyn przypadłości oraz wybór metody leczenia. Jeśli kaszel związany jest z infekcją wirusową, stosuje się leczenie objawowe, przede wszystkim syropy lub tabletki (u starszych dzieci) nawilżające błonę śluzową gardła, zawierają zioła oraz miód i propolis. Dodatkowo w celu złagodzenia objawów stosuje się często leki przeciwkaszlowe, a przy męczącym kaszlu również glikokortykosteroidy wziewne lub leki rozszerzające oskrzela, wykorzystywane również w leczeniu astmy. W przypadku, gdy przyczyną suchego kaszlu u dziecka jest alergia, zwykle zaleca się unikanie czynnika uczulającego, a jeśli jest to niemożliwe, stosuje się leki antyhistaminowe. Pomocne w leczeniu mogą być również domowe sposoby łagodzące dokuczliwe objawy i poprawiające komfort dziecka. 

Leki na męczący suchy kaszel u dziecka

Leczenie uzależnione jest od rozpoznanych przyczyn dolegliwości oraz nasilenia objawów. Zaleca się konsultację z lekarzem przed podaniem dziecku jakichkolwiek preparatów leczniczych. 

Wśród leków wykorzystywanych przy suchym kaszlu u dziecka można wyróżnić: 

• leki nawilżające i działające osłonowo na błony śluzowe dróg oddechowych – zwykle zawierają ekstrakty roślinne (z porostu islandzkiego, prawoślazu, tymianku, podbiału, czarnego bzu, rumianku, lipy, cytryny) oraz propolis i miód. Preparaty dostępne są w postaci syropów lub tabletek (przeznaczonych dla starszych dzieci). Chociaż leki z tej grupy można kupić bez recepty, należy przestrzegać zaleceń producenta, ponieważ nie wszystkie nadają się dla małych dzieci. 
• leki przeciwkaszlowe – działają na ośrodkowy układ nerwowy i niwelują odruch kaszlowy (np. Acodin 150 Junior),
• leki antyhistaminowe – w przypadku gdy kaszel związany jest z alergią (np. Claritine, Contrahist),
• glikokortykosteroidy wziewne – zmniejszają stan zapalny w obrębie oskrzeli. Wykorzystywane są często przy poinfekcyjnej nadreaktywności oskrzeli, silnych objawach alergii i astmie (np. Nebbud, Budixon Neb, Benodil),
• leki rozszerzające oskrzela – stosowane u dzieci tylko w wyjątkowych przypadkach (np. Berodual, Ventolin). Preparaty nie są przeznaczone do leczenia niemowląt i małych dzieci.   

Co na suchy kaszel u dziecka – domowe sposoby

Niektóre proste domowe sposoby mogą być również pomocne w łagodzeniu objawów suchego kaszlu u dziecka. Można wśród nich wyróżnić:

• nawilżanie powietrza – utrzymywanie odpowiedniej wilgotności w pomieszczeniu, w którym przebywa dziecko (nawilżacza, mokre ręczniki),
• dbanie o odpowiednią podaż płynów – zachęcanie dziecka do częstego picia przyczynia się do lepszego nawilżenia błon śluzowych dróg oddechowych i może zmniejszyć kaszel.
• inhalacje – inhalacje parowe lub nebulizacje z solą fizjologiczną nawilża drogi oddechowe,
• unikanie czynników drażniących – zaleca się chronić dziecko przed dymem papierosowym, zanieczyszczeniem powietrza i wdychaniem szkodliwych oparów.