Świszczący kaszel i oddech – co mogą oznaczać?

Najważniejsze informacje:

• Świszczący kaszel jest objawem mogącym pojawić się u pacjentów w każdym wieku.
• Jest wiele możliwych przyczyn dolegliwości, m.in. infekcje, alergia i astma.
• Diagnostyka suchego świszczącego kaszlu pozwala na ustalenie przyczyny i dobranie najodpowiedniejszej metody leczenia.
• Zazwyczaj w przypadku kaszlu i świszczącego oddechu zaleca się leki rozszerzające oskrzela oraz glikokortykosteroidy. Pomocne mogą być również domowe sposoby, takie jak inhalacje, nawodnienie organizmu i nawilżanie pomieszczeń.

Świszczący kaszel i oddech stanowią sygnały alarmowe, które mogą świadczyć o różnych schorzeniach układu oddechowego, przede wszystkim astmie, alergii lub infekcji. Rozpoznanie przyczyn przypadłości umożliwia lekarzowi podjęcie decyzji dotyczących najskuteczniejszych metod leczenia. Dowiedz się, co może być przyczyną świszczącego kaszlu i jak można go leczyć.

Czym jest świszczący kaszel?

Świszczący kaszel to wysokotonowy dźwięk przypominający gwizdanie, a w niektórych przypadkach nawet pianie koguta. Ten rodzaj kaszlu wynika ze zwężenia dróg oddechowych. Objaw pojawia się głównie w wyniku obrzęku. Najbardziej powszechny jest stridor występujący przy chorobach krtani. Świszczący oddech może być wówczas zauważalny przy wdechu lub wydechu.

Pojawienie się świszczącego kaszlu nie zawsze jest powodem do niepokoju, ponieważ stosunkowo często pojawia się przy zwykłych infekcjach wirusowych. Jeśli przedłuża się po zakończeniu choroby lub jest jedynym niepokojącym objawem, należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ może wskazywać na poważniejsze dolegliwości.

Kaszel i świszczący oddech u dorosłego

Pojawianie się świstu w czasie kaszlu u dorosłych w trakcie łagodnych infekcji występuje niezwykle rzadko, dlatego zawsze powinno wzbudzać czujność pacjenta. Świszczący oddech u dorosłych może wskazywać na bardzo poważne choroby układu oddechowego, takie jak np. przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), która wymaga specjalistycznego leczenia, w przeciwnym razie doprowadza do niewydolności płuc i zgonu.

Są również inne przyczyny przypadłości, takie jak zapalenie oskrzeli czy astma, ale ze względu na ryzyko i możliwe powikłania, w przypadku świszczącego kaszlu u dorosłych zawsze konieczna jest wizyta u specjalisty i przeprowadzenie badań umożliwiających postawienie diagnozy.

Świszczący kaszel u dziecka

Ze względu na fizjologicznie wąskie drogi oddechowe, świszczący kaszel pojawia się przede wszystkim u dzieci. Niedojrzałość układu immunologicznego sprawia, że nawet niezbyt poważne infekcje wirusowe mogą wywołać obrzęk i zwężenie dróg oddechowych przyczyniające się do powstawania świstu oddechowego. Niezależnie od częstotliwości występowania tego objawu u dzieci, nie należy go bagatelizować, dlatego konieczna jest wizyta u pediatry, który zdecyduje o najwłaściwszej metodzie postępowania.

Należy pamiętać, że świszczący kaszel u dzieci może być również objawem alergii, astmy, obecności ciała obcego w drogach oddechowych, a nawet wad rozwojowych lub guzów.

Kaszel świszczący – jak się objawia?

Świszczący kaszel i oddech wiąże się z wydawaniem bardzo charakterystycznego dźwięku – świstu, który ma charakter przewlekły lub występuje sporadycznie. Świst może pojawiać się w przebiegu kaszlu suchego – nieproduktywnego oraz (rzadziej) mokrego związanego z odkrztuszaniem wydzieliny z dróg oddechowych.

Dolegliwość dotyka pacjentów w ciągu dnia (szczególnie po wysiłku) lub w czasie snu. Pojawianie się objawów w nocy jest bardzo charakterystyczne dla astmy oskrzelowej.

Pacjentom, u których występuje świszczący kaszel lub oddech mogą towarzyszyć również:

• trudności w oddychaniu,
• ucisk w klatce piersiowej,
• zwiększona produkcja śluzu,
• bezdechy.

Ze względu zagrożenie przypadłość jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem.

Świszczący oddech i kaszel – przyczyny

Świszczący kaszel lub oddech stanowią objawy różnorodnych schorzeń występujących w obrębie układu oddechowego. Wśród najczęstszych przyczyn dolegliwości wyróżnia się:

• infekcje wirusowe lub bakteryjne (szczególnie u dzieci), np. zapalenie gardła, krtani, oskrzeli, COVID-19,
• alergie – zwłaszcza wziewne, związane z pyłkami, sierścią zwierząt czy kurzem domowym, mogą prowadzić do obrzęku i podrażnienia dróg oddechowych,
• astma – w wyniku stanu zapalnego dochodzi do zmniejszenia światła w oskrzelach, co jest częstą przyczyną świstu oddechowego i kaszlu,
• wady rozwojowe w obrębie układu oddechowego,
• choroby genetyczne, np. mucowiscydoza,
• zmiany patologiczne w drogach oddechowych, np. nowotwór,
• palenie tytoniu,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
• obecność ciała obcego w drogach oddechowych,
• rozedma płuc,
• refluks żołądkowo-przełykowy.

Diagnostyka suchego świszczącego kaszlu

Pierwszym krokiem do zdiagnozowania i określenia przyczyny świszczącego kaszlu jest konsultacja z lekarzem, który przeprowadzi dokładny wywiad z pacjentem. Na podstawie informacji o charakterze kaszlu, długości trwania i okoliczności występowania, można wykluczyć pewne dolegliwości. Konieczne jest przeprowadzenie badania fizykalnego, a często również bardziej precyzyjnych badań, takich jak: endoskopia laryngologiczna, spirometria, RTG lub TK klatki piersiowej oraz testów alergicznych.

Co na świszczący kaszel?

Wybór metody leczenia świszczącego kaszlu zależy od rozpoznanej przyczyny dolegliwości. Nie zawsze możliwe jest wyleczenie choroby wywołującej świst oddechowy, dlatego podstawowym założeniem terapii jest łagodzenie dokuczliwych objawów.

Zazwyczaj stosuje się leki wziewne rozszerzające oskrzela i ułatwiające oddychanie (np. Berodual) oraz glikokortykosteroidy likwidujące stan zapalny (np. Nebbud, Budixon Neb), a w przypadku zakażeń bakteryjnych również antybiotyki, szczególnie amoksycylinę (np. Amotaks, Duomox, Augumentin).

Dodatkowo, w celu redukcji podrażnień i nawilżenia błon śluzowych, można zastosować tabletki lub syropy na świszczący kaszel, które zawierają naturalne ekstrakty o działaniu osłaniającym, powlekającym, nawilżającym, a często również przeciwzapalnym. Wśród roślin o takich właściwościach wyróżnia się  przede wszystkim: porost islandzki, prawoślaz lekarski oraz podbiał pospolity.

Leki na świszczący kaszel u dorosłego

U osób dorosłych świszczący kaszel pojawia się często w przebiegu astmy, dlatego konieczne jest stosowanie konkretnych leków. Przede wszystkim korzysta się głównie ze wziewnych preparatów rozszerzających oskrzela (bronchodilatatorów) oraz glikokortykosteroidów o działaniu przeciwzapalnym i zmniejszającym obrzęk. Wśród substancji wykorzystywanych w leczeniu astmy i świszczącego kaszlu można wyróżnić:

• beklometazon, np. Fostex, Trimbow, Formodual,
• budezonid, np. Budezond Lek-Am, Nebbud, Budixon Neb,
• furoinian mometazonu, np. Avamys, Relvar Ellipta,
• propionian fluticasonu, np. Flixonase, Salmex, Fanipos,
• cyclezonid, np. Alvesco.

Jeśli przyczyną świszczącego oddechu jest POChP, postępowanie jest podobne. Zwykle zaleca się stosowanie długo działających betamimetyków i cholinolityków (koniecznie z kortykosteroidami!), takich jak np. Formoterol Easyhaler, Symbicort Turbuhaler, Zafiron, czy Salmex. U osób uzależnionych od tytoniu istotne znaczenie ma również rzucenie palenia papierosów.

Jaki syrop na suchy świszczący kaszel u dziecka?

Leczenie schorzeń u dzieci wymaga dużej ostrożności, dlatego przed podaniem jakiegokolwiek preparatu zaleca się konsultację  z lekarzem. Świszczący kaszel u dziecka może mieć wiele przyczyn, które wpływają na wybór metody leczenia. Ponieważ w wielu przypadkach świszczący oddech u dziecka wynika z infekcji wirusowych, często pomocne są syropy na kaszel suchy na bazie ekstraktów z roślin np. porostu islandzkiego, czy prawoślazu. Ich nawilżające właściwości mogą wpływać na łagodzenie objawów i poprawę komfortu dziecka. Stosowanie syropów o działaniu przeciwkaszlowym warto skonsultować z lekarzem.

Jeśli świszczący kaszel u dziecka związany jest z alergią, może być konieczne zastosowanie leków antyhistaminowych (np. Aerius, Hitaxa), a czasami również glikokortykosteroidów (np. Nebbud, Budixon Neb).

Kaszel świszczący – domowe sposoby

Domowe sposoby mogą stanowić uzupełnienie konwencjonalnego leczenia kaszlu świszczącego. Wśród sprawdzonych i bezpiecznych metod, które mogą pomóc w złagodzeniu objawów wyróżnia się:

• inhalacje i nebulizacje – przy użyciu soli fizjologicznej – pomagają nawilżyć drogi oddechowe,
• spożywanie dużej ilości płynów – wspomaga nawilżenie błon śluzowych i zapobiega podrażnieniom,
• spożywanie naparów ziołowych o działaniu osłaniającym śluzówki i przeciwzapalnym (nagietek, prawoślaz, tymianek),
• utrzymywanie odpowiedniej wilgotności w pomieszczeniu – suche powietrze sprzyja podrażnieniom,
• unikanie dymu tytoniowego i innych drażniących czynników.