Leczenie migreny: co robić, jakie badania wykonać?

Najważniejsze informacje:

• Migrena to przewlekłe zaburzenie neurologiczne, objawiające się przede wszystkim nawracającymi bólami głowy.
• Leczenie migreny wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta i zależy przede wszystkim od częstotliwości epizodów i nasilenia objawów.
• W większości przypadków leczenie opiera się na doraźnym przyjmowaniu preparatów łagodzących dokuczliwe dolegliwości. U niektórych pacjentów zalecane są również leczenie profilaktyczne.
• Unikanie czynników wyzwalających ataki może odgrywać istotną rolę w ograniczaniu ich częstotliwości, a tym samym w leczeniu migreny. 

Ból głowy, i towarzyszące mu dolegliwości, może niekiedy utrudniać lub nawet uniemożliwiać normalne funkcjonowanie. Dzieje się tak w przypadku wielu pacjentów z migreną. Leczenie przypadłości skupia się przede wszystkim na redukcji bólu, ale ze względu na złożoność i różne nasilenie objawów, dobór odpowiednich środków wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta. Najczęściej stosuje się leczenie objawowe, ale w wielu przypadkach pomocna jest również profilaktyka. Dowiedz się, jak wygląda leczenie migreny i czy można się jej pozbyć.

Pierwszy atak migreny – co robić?

Migrena to jedno z najczęstszych schorzeń neurologicznych. Zwykle pojawia się niespodziewanie i potrafi zaskoczyć nasileniem objawów. Pierwszy atak może być dla pacjenta bardzo niepokojący. Zwłaszcza jeśli pojawia się również aura i zaburzenia widzenia. Jednostronny pulsujący ból głowy, któremu towarzyszy nadwrażliwość na światło i mdłości najprawdopodobniej związany jest z migreną, chociaż postawienie diagnozy należy pozostawić lekarzowi. Pacjenci przy pierwszym ataku często nie wiedzą, jak sobie pomóc. Ogólnodostępne leki podane w czasie silnego bólu migrenowego mogą nie przynieść oczekiwanych efektów. Dlatego warto przynajmniej spróbować zminimalizować czynniki powodujące dyskomfort poprzez:

• znalezienie spokojnego miejsca – większość pacjentów instynktownie szuka cichego i zaciemnionego pomieszczenia, 
• zapewnienie sobie odpoczynku w pozycji leżącej – dla wielu osób pomocne jest leżenie w pozycji horyzontalnej z zamkniętymi oczami,
• ustalenie potencjalnych czynników wyzwalających – chociaż nie zawsze jest to możliwe podczas pierwszego ataku, przy kolejnych warto zastanowić się, co mogło przyczynić się do migreny,
• użycie zimnych kompresów – nakładanie zimnych okładów na czoło czy kark może być pomocne w walce z bólem (niektórzy pacjenci preferują ciepłe okłady),
• unikanie intensywnej aktywności fizycznej – wysiłek może nasilać objawy migreny.
• dbanie o nawodnienie organizmu – szczególnie istotne u pacjentów z intensywnymi wymiotami (niekiedy konieczne jest zastosowanie dożylnego nawodnienia).

W przypadku wystąpienia pierwszego ataku migreny zaleca się konsultację z lekarzem.

Migrena – diagnostyka i rozpoznawanie przypadłości

Diagnostyka migreny pozwala lekarzowi na zhierarchizowanie dolegliwości pacjenta oraz wykluczenie innych potencjalnych przyczyn bólu głowy. Chociaż objawy są dość charakterystyczne, ważne jest rozpoznanie i potwierdzenie diagnozy, umożliwiające wdrożenie  terapii migreny odpowiadającej potrzebom pacjenta. 

Diagnoza opiera się zwykle na wywiadzie lekarskim i podstawowym badaniu neurologicznym.  Lekarz zbiera informacje o charakterystyce i umiejscowieniu bólu, czasie trwania dolegliwości oraz objawach towarzyszących i potencjalnych czynnikach wyzwalających, który pozwala mu rozpoznać wtórny lub pierwotny charakter przypadłości pacjenta. Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Bólów Głowy, pierwotny ból, czyli również ten dotyczący migreny, nie jest związany z nieprawidłowościami w obrębie czaszki, dlatego objawy opisywane przez pacjenta są wystarczające do postawienia diagnozy.

W procesie diagnostycznym, lub po postawieniu diagnozy, lekarz może zalecić pacjentowi prowadzenie dziennika bólu głowy, w którym powinien notować wszystkie epizody migreny, oceniać nasilenie bólu i występowanie innych objawów towarzyszących.

Rozpoznanie migreny – jakie badania należy wykonać?

Rozpoznanie migreny zwykle opiera się na charakterystycznym obrazie klinicznym i nie wymaga dodatkowych badań w celu potwierdzenia diagnozy. Dodatkowa diagnostyka, przede wszystkim badania obrazowe (głównie MRI, TK lub badania naczyniowe – tzw. angio TK lub MRI), zalecana jest tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy istnieje jakiekolwiek podejrzenie, że dolegliwości pacjenta mogą wynikać z innych schorzeń. Wątpliwości powinny wzbudzać silne bóle głowy, sugerujące migrenę, pojawiające się u pacjentów:

• po 50. roku życia (pierwsze ataki migreny występują zwykle u młodszych pacjentów),
• z chorobą nowotworową, 
• w przebiegu choroby zakaźnej, 
• z gorączką, anemią, utratą masy ciała,
• po urazie głowy.

Jeśli lekarz podejrzewa proces zapalny lub zaburzenia metaboliczne wykonywane są również odpowiednie badania laboratoryjne.

Kryteria rozpoznania migreny bez aury

Migrena bez aury jest najczęstszym typem migreny. Do rozpoznania przypadłości lekarze wykorzystują określone kryteria diagnostyczne (A-E): 

• częstość i czas trwania – przynajmniej pięć ataków bólu głowy (w ciągu życia), spełniających warunki charakterystyczne dla migreny (A),  trwających od 4 do 72 godzin (B), 
• charakterystyka bólu i nasilenie objawów (C)  – ból jest silny lub umiarkowany, ma charakter pulsujący i zlokalizowany jest po jednej stronie głowy. Może nasilać się pod wpływem aktywności fizycznej lub uniemożliwia normalne funkcjonowanie, 
• objawy towarzyszące (D) – pacjent cierpi z powodu nudności i/lub wymiotów oraz nadwrażliwość na światło i/lub dźwięk,
• wykluczenie innych przyczyn (E) – ból głowy nie spełnia kryteriów innych schorzeń i nie kwalifikuje się do zlecenia innych badań diagnostycznych. 

Migrena – ile trwa atak i czy można go skrócić?

Ataki migreny u pacjentów różnią się intensywnością, częstotliwością epizodów, charakterem  oraz czasem trwania dolegliwości. Ustalenie dynamiki ataków bólu głowy pozwala na dostosowanie odpowiednich metod działania i jest kluczowe dla leczenia migreny.

Typowe objawy migrenowe trwają od 4 do 72 godzin. Atak migreny często przechodzi przez kilka etapów, od fazy prodromalnej (objawy wczesne), aury (nie u wszystkich pacjentów), fazy bólu i towarzyszących dolegliwości, aż do fazy po ataku.

Migrena jest zaburzeniem trudnym do leczenia, ale istnieją sposoby, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów:

• leczenie farmakologiczne – leki na migrenę mogą zmniejszyć dolegliwości  i skrócić czas trwania ataku. Dodatkowo u niektórych pacjentów stosuje się leki przeciwwymiotne,
• techniki relaksacyjne – medytacja czy głębokie oddychanie mogą pomóc w łagodzeniu napięcia,
• odpoczynek w ciemnym, cichym pomieszczeniu –  zapewnienie spokoju może przynieść ulgę i zmniejszyć intensywność objawów.

Migrena – leczenie dokuczliwych dolegliwości

Migrena jest dokuczliwym schorzeniem neurologicznym, wpływającym negatywnie na jakość życia wielu pacjentów. Istnieje kilka strategii terapeutycznych, które mogą pomóc w zmniejszeniu nasilenia objawów lub ich częstotliwości, skróceniu czasu trwania ataków oraz poprawie ogólnego samopoczucia pacjentów. Indywidualne podejście do leczenia, uwzględniające specyfikę każdego przypadku, jest najistotniejszym elementem efektywnej terapii. 

W leczeniu migreny wykorzystuje się środki farmakologiczne, ale pomocne mogą być również niekonwencjonalne metody. 

Preparaty farmakologiczne stosowane w leczeniu migreny: 

• stosowane doraźnie:
• leki przeciwbólowe – ogólnodostępne leki zawierające paracetamol, kwas acetylosalicylowy,  lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, ketoprofen, diklofenak), rzadziej opioidy (np. kodeina, tramadol),
• leki przeciwmigrenowe – działają na mechanizmy odpowiedzialne za występowanie ataku migrenowego. Przede wszystkim ergotamina (alkaloid sporyszu) i jej pochodne (np. Coffecorn Forte, Coffecorn Mite), oraz tryptany (np. Sumamigren, Imigran, ApoMigra, Frimig, Zolmiles).
• stosowane profilaktycznie (zmniejszają częstotliwość i ryzyko ataków migreny):
• beta-blokery – np. zawierające propranolol,
• antydepresanty – przede wszystkim zawierające amitriptilinę, 
• leki przeciwpadaczkowe – zawierające topiramat,
• przeciwciała monoklonalne anty-CGRP – erenumab i fremanezumab (stosowane w formie iniekcji wyłącznie w przypadku migreny przewlekłej).

Niefarmakologiczne metody leczenia migreny mogą stanowić uzupełnienie terapii leczniczych, a u niektórych pacjentów ze słabszymi i umiarkowanymi objawami mogą okazać się wystarczające do uzyskania zadowalającej poprawy. Przede wszystkim wykorzystuje się tzw. biofeedback i relaksację, czyli techniki uczące pacjentów  kontrolowanie niektórych funkcji fizjologicznych (np. oddech, tętno, napięcie mięśni), co może pomóc w radzeniu sobie z bólem. Niektórzy pacjenci podejmują próby łagodzenia dolegliwości poprzez korzystanie z akupunktury, czy akupresury. 

Leczenie migreny jest procesem ciągłym, który wymaga współpracy między pacjentem a lekarzem. Regularne konsultacje, monitorowanie efektów leczenia oraz dostosowywanie terapii w odpowiedzi na potrzeby pacjenta są niezbędne do efektywnego radzenia sobie z dolegliwościami.

Stosowane metody a intensywność objawów migreny – jak leczyć przypadłość przy różnym stopniu nasilenia dolegliwości?

Objawy i nasilenie ataków migreny różnią się, co sprawia, że leczenie migreny wymaga indywidualnego podejścia. U pacjentów z łagodnymi i umiarkowanymi dolegliwościami, pomocne mogą być niefarmakologiczne metody, takie jak techniki relaksacyjne, akupunktura, akupresura oraz zmiana stylu życia, a przede wszystkim unikanie czynników wyzwalających. W takich przypadkach ulgę mogą również przynieść ogólnodostępne  leki przeciwbólowe oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne.

U pacjentów doświadczających cięższych objawów migreny, może być konieczne zastosowanie specyficznych leków przeciwmigrenowych, które działają na konkretne mechanizmy odpowiedzialne za wystąpienie ataku. Leki z tej grupy wykorzystywane są do doraźnego leczenia i dostępne są wyłącznie na receptę. 

Częste ataki migreny mogą być wskazaniem do stosowania leków profilaktycznych zmniejszających ryzyko pojawienia się dolegliwości. 

Jak leczyć migrenę, żeby zmniejszyć częstotliwość epizodów? 

Zmniejszenie ilości ataków migreny i jest jednym z głównych celów leczenia pacjentów z częstymi epizodami. Zwykle najlepsze efekty osiąga się poprzez zastosowanie leczenia profilaktycznego, zmianę stylu życia oraz unikanie czynników wyzwalających migrenę, takich jak pewne pokarmy, napoje czy sytuacje stresowe. Duże znaczenie mogą mieć regularne, ale niezbyt intensywne ćwiczenia fizyczne, zrównoważona dieta i odpowiednia ilość snu.

Leki stosowane w profilaktycznym leczeniu migreny, zmniejszające częstotliwość ataków,  dostępne są wyłącznie na receptę, a ich głównym przeznaczeniem jest leczenie innych schorzeń, np. nadciśnienia (propranolol), padaczki (topiramat), czy depresji (amitriptilina). Wszystkie leki należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. W przypadku braku efektów lub występowaniu poważnych skutków ubocznych zwykle stosuje się inne leki z określonej grupy. Ocena skuteczności profilaktycznego leczenia migreny wymaga dłuższej obserwacji, często nawet kilku miesięcy.

Rola i wskazania do profilaktycznego leczenia migreny

Profilaktyczne leczenie migreny ma na celu nie tylko redukcję częstotliwości ataków, ale także poprawę jakości życia pacjentów oraz zapobieganie przewlekłemu przebiegowi choroby.

Regularne ataki migreny mogą poważnie zakłócać codzienne funkcjonowanie pacjentów, a także w niewielkim stopniu zwiększać ryzyko rzadkich powikłań, takich jak stan migrenowy, czy migrenowy udar mózgu.  Dlatego leczenie profilaktyczne ma istotne znaczenie u pacjentów: 

• z częstymi atakami migreny, 
• przy niewystarczającej skuteczności leczenia objawowego, 
• z przeciwwskazaniami do stosowania leków doraźnych lub poważnymi skutkami ubocznymi,
• z ciężkimi objawami uniemożliwiającymi normalne funkcjonowanie lub wymagającymi hospitalizacji (odwodnienie), 

Podjęcie decyzji o rozpoczęciu leczenia profilaktycznego powinno być oparte na dokładnej ocenie klinicznej pacjenta, analizie korzyści i ryzyka związanego z leczeniem.

Jak pozbyć się migreny? Czy możliwe jest całkowite wyleczenie przypadłości?

Migrena jest przewlekłym zaburzeniem neurologicznym, dlatego, chociaż wielu pacjentów jest w stanie skutecznie kontrolować i znacząco zmniejszyć częstotliwość oraz nasilenie ataków, nie można mówić o całkowitym wyleczeniu przypadłości. Dostępne metody leczenia migreny, zarówno farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne, koncentrują się na łagodzeniu objawów, zapobieganiu atakom i poprawie jakości życia pacjentów.

Optymalizacja leczenia migreny często wymaga eksperymentowania z różnymi podejściami terapeutycznymi, pozwalającymi znaleźć najskuteczniejszą kombinację metod dla konkretnego pacjenta. Opracowanie odpowiedniej strategii wymaga ścisłej współpracy pacjenta z lekarzem.

Leczenie migreny botoksem

Toksyna  botulinowa (botoks) powszechnie wykorzystywana w medycynie estetycznej znalazła zastosowanie w leczeniu migreny. Iniekcje z botoksu można zastosować u pacjentów, którzy nie reagują, lub słabo reagują na tradycyjne metody leczenia.

Botoks działa przez blokowanie sygnałów nerwowych odpowiedzialnych za skurcz mięśni, co doprowadza do redukcji napięcia i może zmniejszać częstotliwość ataków i nasilenie objawów migreny. 

Należy pamiętać, że chociaż wielu pacjentów zauważa wyraźną poprawę, zastosowanie botoksu wiąże się z pewnym ryzykiem i możliwością wystąpienia skutków ubocznych samego zabiegu. Dlatego ważne jest dokładne rozważenie korzyści i potencjalnych zagrożeń wraz z lekarzem prowadzącym i specjalistą zajmującym się wstrzykiwaniem botoksu.