Migrena

Migrena: objawy, przyczyny, ile trwa, kiedy występuje, leczenie. Czym się różni od zwykłego bólu głowy?  

Migrena jest powszechnym problemem, z którym zmaga się wiele osób na całym świecie – szacuje się, że dotyka ona około 15 % populacji. Schorzenie skutecznie ogranicza funkcjonowanie, wyłączając z codziennej aktywności. Migrenie oprócz silnego bólu głowy, towarzyszy również szereg przykrych dolegliwości, takich jak zaburzenia wzroku, mdłości, czy wymioty. Jak rozpoznać migrenę? W jakich okolicznościach może wystąpić? Sprawdź, co zrobić, aby ją wyleczyć?

Czym jest migrena i jakie są jej przyczyny? 

Migrena określana jest jako nagły, samoistny ból głowy napadowego pochodzenia. Nie jest to związane z żadnym konkretnym schorzeniem – etiologia często bywa nieznana. Migrenowe bóle głowy mogą uaktywnić się w każdym wieku. Najczęściej dotykają młodych kobiet lub osób w średnim wieku. Migrena uważana jest przez Światową Organizację Zdrowia za jedną z dolegliwości w największym stopniu obniżających jakości życia. Napad migreny zazwyczaj trwa od 4 do 72 godzin. Lokalizacja bólu obejmuje jedną stronę głowy i ma charakter pulsujący. 

Wśród przyczyn migrenowych ataków bólów głowy wymienia się czynniki genetyczne. Jeśli ktoś z rodziny cierpi na tę dolegliwość, istnieje prawdopodobieństwo, że dotknie również jej członków. Potwierdzono, że gdy jedno z bliźniąt jest chore, to większe ryzyko pojawienia się tej choroby ma rodzeństwo jednojajowe niż dwujajowe. Przyczyną może być również nadwrażliwość organizmu na niektóre bodźce zewnętrzne. 

Szereg komponentów może powodować lub nasilać migrenę – są to tzw. wyzwalacze bólów migrenowych. Wśród najczęstszych czynników wywołujących migreny wymieniamy: 

• silny, długotrwały stres, 
• nieregularne posiłki, pozostawanie na czczo, 
• nieregularny sen i ciągłe zmiany jego rytmu, 
• ostre, drażniące światło, 
• napięciowe bóle karku, 
• alkohol – szczególnie czerwone wino i wermut, 
• zmiany pogody, 
• nieprzyjemne lub drażniące zapachy. 

Rodzaje migreny

Migrenę bez aury, która jest najpowszechniejszym typem – cierpi na nią około 85 % osób. Występuje wówczas, gdy stwierdzone zostaje przynajmniej 5 napadów o charakterze bólowym, które spełniają następujące kryteria: 

• napadowy ból trwający nie krócej niż 4 godziny i nie dłużej niż 72 godziny, 
• pulsujący ból, obejmujący połowę głowy. Uniemożliwia codzienne funkcjonowanie, a objawy bardzo często nasilają się podczas aktywności fizycznej, 
• towarzyszące bólowi nudności i wymioty, 
• nadwrażliwość na światło lub na dźwięki. 

Migrena menstruacyjna to główny rodzaj migreny bez aury. Powoduje nagły, pulsujący ból głowy. Występuje przed miesiączką lub w jej trakcie. Towarzyszą temu nudności, wymioty i światłowstręt. Aby stwierdzić, że faktycznie jest to migrena miesiączkowa, objawy powinny powtórzyć się przez co najmniej 2 lub 3 cykle miesiączkowe pod rząd. Przyczyną powstania migren menstruacyjnych jest spadek stężenia estrogenów. 

Pozostałe około 15 % osób cierpi na migreny z aurą. Ten etap charakteryzuje się wystąpieniem szeregu objawów neurologicznych – głównie zaburzenia widzenia w postaci zaników pola widzenia, mroczków i odblasków świetlnych. Często może wystąpić również pogorszenie ostrości wzroku. Symptomy te mogą obejmować oboje oczu. Odróżnia to migrenę z aurą od migreny siatkówkowej, która przy całym podobieństwie objawów dotyka zawsze tylko jedno z oczu.

Dodatkowe dolegliwości to: 

• drętwienia i mrowienia kończyn oraz kącików ust, 
• zaburzenia mowy, 
• omdlenia, 
• nadwrażliwość na światło i zapachy. 

Migrenie mogą towarzyszyć również silne zawroty głowy. Mamy wówczas do czynienia z migreną przedsionkową. Jej przyczyny nie są do końca poznane. Podejrzewa się zmiany związane z uchem wewnętrznym, nerwami i naczyniami krwionośnymi. Częstymi objawami charakteryzującymi migreną przedsionkową są zawroty głowy i problemy z równowagą. Objawy mogą także obejmować: 

• przeszywający ból szyi, 
• trudności podczas poruszania się – osoba ma trudności z patrzeniem w górę, do boku, czy odwróceniem się, 
• uczucie ucisku w głowie lub w uchu, 
• szumy uszne, 
• zaburzenia pola widzenia – ubytki w polu,
• częściową lub całkowitą utratę wzroku, 
• niedowład jednej strony ciała. 

Migrena może dawać również dolegliwości ze strony brzucha – mamy wówczas do czynienia z migreną brzuszną. Ból umiejscowiony jest nie w obrębie głowy, a swoim zasięgiem obejmuje jamę brzuszną. Dolegliwość jest najczęściej spotykana u dzieci i zalicza się ją do czynnościowych zaburzeń układu pokarmowego. 

Przyczyny tego rodzaju migreny nie są znane. Podejrzewa się, że stoją za tym zaburzenia dotyczące działania połączeń nerwowych między komórkami układu nerwowego a układem pokarmowym lub nieprawidłowy poziom neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym – mowa tutaj o histaminie i serotoninie. Do jej rozpoznania wykorzystywane są tzw. Kryteria Rzymskie, według których do diagnozy konieczne jest występowanie: 

• bólów brzucha, które pojawiają się ze średnią częstotliwością, jednak w znaczący sposób utrudniają funkcjonowanie, 
• obecność innych dolegliwości, takie jak wymioty, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, czy światłowstręt. 

Migrena brzuszna jest rozpoznawana dopiero po wykluczeniu wszystkich innych schorzeń. Objawy mogą być podobne do niedrożności jelit, zespołu jelita drażliwego lub choroby Leśniowskiego – Crohna. Należy wykonać serię badań wykluczających te schorzenia, między innymi oznaczenie enzymów trzustkowych, USG brzucha, gastroskopie czy kolonoskopię. 

Fazy migreny 

Czas trwania poszczególnych faz może być różny i zależy od rodzaju migreny. W atakach migrenowego bólu głowy wyróżnia się kilka faz: 

• fazę prodromalną – pierwszy zwiastun, w którym bardzo często chory ma świadomość zbliżającej się migreny. Dochodzi wówczas np. do spadku samopoczucia, euforii lub poirytowania. Osoba odczuwa te dolegliwości na kilkanaście lub kilka godzin przed wystąpieniem bólu głowy,  
• aurę, której towarzyszą silne dolegliwości ze strony układu nerwowego – zaburzenia widzenia, mroczki przed oczami czy niedowład jednej ze stron,
• fazę bólu – trwa kilka do kilkunastu godzin. Ból jest tak silny, że często nie są w stanie powstrzymać go żadne środki przeciwbólowe,  
• fazę postrodmalną – chorzy najczęściej odczuwają zmęczenie oraz niepokój. W tej fazie może pojawić się także nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne. 

Migrena w okresie ciąży 

Ciąża to odmienny stan dla organizmu kobiety. Poprzez zmiany hormonalne migrena dotyka około 10 – 15 % ciężarnych. Najczęściej daje o sobie znać w pierwszym trymestrze ciąży, kiedy organizm musi przystosować się do zmieniających się warunków. Przyczyną migreny w ciąży mogą być hormony, które wpływają na rozszerzenie i zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych, co wywołuje silny, uporczywy ból. Niestety ze względu na niemożność przyjmowania większości leków w ciąży do leczenia wykorzystuje się paracetamol.

Jest to lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Leczenie migreny w ciąży opiera się również na przyjmowaniu kofeiny, która ma za zadanie wzmocnić i przyspieszyć działanie paracetamolu. Nie można jednak przesadzać z jej ilością, gdyż nadmiar spowoduje zaostrzenie dolegliwości migrenowych. 

W związku z ograniczonymi możliwościami leczenia ogromną rolę odgrywa również zmiana trybu życia podczas ciąży – bardzo ważny jest odpoczynek i unikanie sytuacji stresowych. Zalecany jest regularny ruch na świeżym powietrzu. Dieta kobiet w ciąży powinna być zdrowa i zróżnicowana, należy pamiętać o regularnym nawadnianiu organizmu. Nieocenionym elementem walki z migreną będą również różnego rodzaju techniki relaksacyjne oraz kojące, rozluźniające masaże. Łagodzą one system nerwowy, działają rozluźniająco i kojąco. 

Leczenie migrenowych bólów głowy 

W jaki sposób walczyć z migreną? Na to pytanie z pewnością próbuje odpowiedzieć sobie wiele osób. Leczenie migrenowego bólu głowy możemy podzielić na pomoc doraźną (stosowaną w celu zmniejszenia dolegliwości) oraz profilaktyczną (w celu zmniejszenia częstotliwości ataków). Nie istnieje jeden skuteczny lek, który pomoże uporać się z bólem. Leczenie dobierane jest indywidualnie. Bierze się pod uwagę wiek pacjenta, rodzaj migreny oraz dolegliwości. 

W leczeniu migreny wykorzystywane są następujące leki:

• NLPZ – (naproksen, ibuprofen, kwas acetylosalicylowy), 
• agoniści receptorów 5-hydroksytryptaminy, tak zwane tryptany (np. sumatryptan, zolmitryptan, almotryptan). Do działań niepożądanych tryptanów należą między innymi: zawroty głowy, nudności, znużenie, zaczerwienie twarzy. Tryptany można łączyć z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, a nawet jest to zalecane, gdyż siła ich wspólnego działania jest większa,
• antagoniści receptora dopaminy (dodatkowo), np. metoklopramid, który zmniejsza nudności i wymioty, dzięki niemu możemy także przyspieszyć wchłanianie podanych doustnie leków.

Leki stosowane w leczeniu migreny to m.in. Nimesil, Zolmiles.

Domowe sposoby na migrenę 

Dla osób, które z różnych przyczyn nie chcą lub nie mogą przyjmować leków, zalecane są inne sposoby w walce z migrenowymi bólami głowy. Ważne jest przede wszystkim unikanie indywidualnych czynników, które prowokują ból. Pacjenci cierpiący z powodu migreny powinni obserwować, jakie czynniki wyzwalają u nich napady. Pomocne w tym przypadku może okazać się prowadzenie dzienniczka, w którym znajdą się zapiski o ostatnio przyjmowanych pokarmach, ilości snu itp. Najpopularniejszym domowym sposobem na migrenę jest napar z melisy, który ma działanie uspokajające i kojące. Regularne picie melisy może okazać się bardzo skuteczne w walce z migrenowym bólem głowy. Inne domowe sposoby na migrenę to picie rumianku albo krwawnika. Wykazują właściwości rozkurczowe. Co istotne, tego typu domowe sposoby na migrenę stosować można zarówno objawowo w czasie napadów bólu, jak też profilaktycznie, w okresach pomiędzy kolejnymi atakami.