Najważniejsze informacje:

• Migrena z aurą to specyficzna postać przypadłości, w której u pacjentów przed pojawieniem się bólu głowy występują przejściowe problemy neurologiczne. 
• Aura dotyczy zwykle zaburzeń wzroku, obecności plam, błysków, falujących linii, czy ubytków w polu widzenia. U niektórych pacjentów mogą występować również mrowienia, niedowłady, zawroty głowy i problemy z mową.
• Aura przed migreną trwa zazwyczaj od kilkunastu minut do godziny przed wystąpieniem głównych objawów przypadłości.

Migreny z aurą stanowią specyficzną odmianę dolegliwości występującej u części pacjentów z migreną. Jej charakterystycznym objawem jest pojawienie się tymczasowych zaburzeń neurologicznych przed bólem głowy. Aura obejmuje zazwyczaj różnorodne zmiany w polu widzenia, ale niektóre osoby doświadczają również zawrotów głowy, niedowładów, czy problemów z mową.  Objawy trwają zazwyczaj od kilkunastu minut do godziny i ustępują z chwilą pojawienia się bólu głowy. Czym jest aura migrenowa? Od czego zależy i czy może być niebezpieczna?

Migrena z aurą – co to jest?

Migrena z aurą to rodzaj migreny, który charakteryzuje się występowaniem różnorodnych zaburzeń neurologicznych przed pojawieniem się bólu głowy. Aura pojawia się zwykle na kilka minut do godziny przed właściwym atakiem migrenowym. Objawy mogą być różnorodne i obejmują najczęściej zaburzenia wzrokowe (ubytki w polu widzenia, plamy, błyski, falujące linie), a w rzadkich przypadkach również inne, np. czuciowe (np. parestezje w obrębie kończyn), poczucie słabości, niedowłady, problemy z mową.

Czym jest aura migrenowa?

Aura migrenowa to zespół objawów neurologicznych poprzedzających ból głowy u pacjentów z migreną. Zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu minut przed wystąpieniem ataku, w rzadkich przypadkach utrzymuje się do godziny. Nie wszystkie osoby z migreną doświadczają aury. Szacuje się, że dotyka od 20 do 30% pacjentów, a objawy, ich nasilenie i czas trwania mogą być zmienne. Najczęściej przed migreną występuje aura wzrokowa – refleksy, błyski, ciemne plamy, czy tzw. widma fortyfikacji (zygzakowate kształty przypominające zarysy zamków). Znacznie rzadziej u pacjentów występują inne zaburzenia: szumy uszne, zawroty głowy, problemy z mową, chodzeniem, niedowłady. 

Aura migrenowa ustępuje samoistnie wraz z pojawieniem się bólu głowy i innych objawów towarzyszących migrenie. 

Migrena z aurą – objawy

Aura przy migrenie pojawia się na kilka, kilkadziesiąt minut przed bólem głowy. Objawy bywają bardzo nieprzyjemne, a doświadczenie ich po raz pierwszy może być bardzo stresujące dla pacjenta. W większości przypadków aura migrenowa dotyczy zaburzeń widzenia. W polu mogą pojawiać się:

• migotania, 
• błyski świetlne, 
• widma fortyfikacji, 
• ciemne plamy, 
• falujące linie.

Najczęściej zmiany widoczne są również po zamknięciu oczu. Czasami zdarzają się również ubytki fragmentów obrazu, widzenie połowiczne, a nawet chwilowa utrata wzroku.  

U niektórych pacjentów aura migrenowa obejmuje inne zaburzenia neurologiczne:

• czucia – mrowienia lub drętwienia w obrębie kończyn, twarzy i języka,
• mowy – pacjent może mieć trudności z formułowaniem słów,
• słuchu – szumy w uszach, niedosłuch, wrażenie zatkania uszu,
• motoryczne – znaczna słabość, niedowłady, paraliż jednostronny,
• zaburzenia równowagi.

Warto podkreślić, że aura przy migrenie ma charakter przejściowy i ustępuje przed pojawieniem się właściwego bólu migrenowego. Współwystępowanie aury i bólu głowy zdarza się rzadko i zazwyczaj trwa najwyżej kilka minut.

Aura migrenowa bez bólu głowy

Aura migrenowa bez bólu głowy, tzw. cicha migrena, to rzadka odmiana przypadłości, w której pacjent doświadcza objawów aury, po których nie pojawia się najbardziej charakterystyczny objaw migreny – silny ból głowy.  Aura nie różni się od tej występującej w klasycznej migrenie z zaburzeniami neurologicznymi przepowiadającymi atak. U pacjentów występują typowe zaburzenia wzrokowe, lub (rzadziej) motoryczne, równowagi, czucia, czy mowy, które ustępują samoistnie w ciągu kilkunastu, kilkudziesięciu minut. W przypadku aury bez bólu głowy pacjenci nie doświadczają najbardziej dokuczliwego objawu migreny, a atak kończy się razem z zakończeniem się aury. 

Migrena z aurą – przyczyny

Przyczyny migreny z aurą nie zostały w pełni poznane. Wiadomo jedynie, że aura wzrokowa nie pojawia się w wyniku nieprawidłowości w obrębie narządu wzroku, ale dotyczy zaburzeń neurologicznych. Podejrzewa się, że największe znaczenie odgrywa skurcz naczyń krwionośnych w mózgu, a występowanie migreny z aurą związane jest z predyspozycjami genetycznymi. Zdarza się, że przypadłość występuje u kilku członków rodziny.

Migrena z aurą a antykoncepcja

Zależność między migreną a doustnymi lekami antykoncepcyjnymi jest złożony. Na migrenę cierpi około 30% kobiet w wieku rozrodczym. Niektóre z nich zauważają zmniejszenie objawów migreny po rozpoczęciu przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych. Inne, przeciwnie, obserwują nasilenie częstotliwości ataków lub odczuwanych dolegliwości. 

Ze względu na zwiększone ryzyko udaru kobiety doświadczające migren z aurą nie powinny przyjmować dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych. Decyzja o antykoncepcji zawsze powinna być skonsultowana nie tylko z ginekologiem, ale również z neurologiem. Jeśli nie ma innych przeciwwskazań, kobietom z migreną z aurą zaleca się wkładki wewnątrzmaciczne lub tabletki jednoskładnikowe (bez estrogenów). 

Migrena z aurą a udar 

Uważa się, że pacjenci z migreną z aurą są nieco bardziej narażeni na wystąpienie udaru niedokrwiennego mózgu. Ryzyko wzrasta u kobiet poniżej 45. roku życia, palących papierosy i stosujących doustne środki antykoncepcyjne zawierające estrogen. 

Chociaż zagrożenie nie jest wysokie, zaleca się przeprowadzanie odpowiednich badań oraz ograniczanie czynników ryzyka.

Aura migrenowa – diagnostyka 

Diagnoza migreny z aurą opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie medycznym. Lekarz zwraca uwagę na zgłaszane dolegliwości, ich rodzaj, charakter i nasilenie. Typowe objawy – silny ból głowy występujący po charakterystycznych zaburzeniach neurologicznych – są zazwyczaj wystarczające do rozpoznania przypadłości.  Dodatkowe badania zalecane są w przypadku aury migrenowej bez bólu głowy, ponieważ może być konieczne wykluczenie innych schorzeń manifestujących się objawami takimi jak: zaburzenia widzenia, niedowłady, czy zawroty głowy. 

Migrena z aurą – leczenie

Metody leczenia migreny z aurą nie różnią się od tych stosowanych przy migrenie bez aury. Pacjentom z umiarkowanymi i ciężkimi bólami głowy zalecane są leki przeciwmigrenowe, tryptany (np. Imigran, Sumamigren, Zolmiles) i ergotamina (np. Coffecorn Forte, Coffecorn Mite), które wywołują skurcz naczyń i blokują sygnały bólowe. U pacjentów z częstymi atakami możliwe jest również zastosowanie terapii profilaktycznych, zmniejszających częstotliwość ataków. Zwykle wykorzystuje się w tym celu beta-blokery (np. propranolol), antydepresanty (przede wszystkim amitriptilina) i leki przeciwpadaczkowe (topiramat). 

Dodatkowo zaleca się unikanie czynników wyzwalających – niektórych produktów spożywczych (np. kawy, czerwonego wina, czekolady), stresu, czy natężenia bodźców.

Migrena z aurą – co pomaga? 

Chociaż objawy aury utrzymują się stosunkowo krótko, od kilku minut do godziny, często są bardzo dokuczliwe. Niestety nie ma środków farmaceutycznych zmniejszających dyskomfort pacjenta doświadczającego aury – zaburzeń widzenia, niedowładów, zawrotów głowy, czy problemów z utrzymaniem równowagi. Dlatego w przypadku pojawienia się objawów, zaleca się znalezienie odpowiedniego miejsca zapewniającego maksymalny komfort na czas aury i migreny. Większość pacjentów wybiera ciche zaciemnione pomieszczenie. 

Profilaktyczne leczenie migreny pozwala zmniejszyć częstotliwość ataków, a tym samym zaburzeń neurologicznych.  

Warto dodać, że skuteczność działania leków doraźnych (przeciwbólowych i przeciwmigrenowych) jest wyższa, jeśli zostaną podane w krótkim czasie po wystąpieniu bólu, lub, najlepiej, jeszcze przed nim. Dlatego aura migrenowa może pełnić rolę sygnału ostrzegawczego, dając możliwość wcześniejszej interwencji.

Domowe sposoby na aurę migrenową

Aura migrenowa może manifestować się wieloma zaburzeniami o różnym nasileniu. Ponieważ nie ma leków łagodzących objawy, pacjenci poszukują naturalnych metod łagodzenia dolegliwości. Wśród domowych sposobów zmniejszających dyskomfort wyróżnia się:

• unikanie intensywnego światła i hałasu,
• zimne lub ciepłe kompresy na czoło i/lub kark,
• odpoczynek.

Aura migrenowa – ile trwa?

Aura migrenowa trwa zazwyczaj od kilku minut do godziny. Po ustąpieniu zaburzeń neurologicznych u większości pacjentów rozpoczyna się właściwy atak migreny, przebiegający z silnym bólem głowy. 

Czy migrena z aurą jest niebezpieczna?

Sama migrena z aurą nie stwarza bezpośredniego zagrożenia dla pacjenta. W niektórych przypadkach występowanie aury wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia udaru mózgu. Należy pamiętać, że w związku z zagrożeniem u kobiet, obecność zaburzeń neurologicznych przed atakiem migreny jest przeciwwskazaniem do przyjmowania dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych.

Migrena z aurą – jak zapobiegać

Jedynym sposobem na zapobieganie występowaniu aury jest przeciwdziałanie atakom migreny. W przypadku pacjentów z częstymi epizodami lub silnymi dolegliwościami stosuje się leki profilaktyczne. Przy sporadycznych atakach zaleca się przede wszystkim:

• unikanie czynników wyzwalających (np. bodźce, stres, niektóre produkty spożywcze),
• stały rytm dobowy (np. regularny sen, posiłki i aktywność fizyczna),
• redukcję stresu (np. zastosowanie technik relaksacyjnych).