Migrena oczna – objawy, przyczyny, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Migrena oczna to rodzaj migreny z charakterystycznymi zaburzeniami wzrokowymi – aurą.
• Objawy migreny ocznej mogą obejmować błyski światła, falujące linie oraz ciemne plamy w polu widzenia.
• Przyczyny migreny ocznej są wieloczynnikowe, ale główną rolę odgrywa nieprawidłowa funkcja określonych komórek w mózgu.
• Leczenie migreny ocznej opiera się na lekach przeciwbólowych, specyficznych lekach przeciwmigrenowych oraz strategiach profilaktycznych.

Migrena oczna, znana również jako migrena z aurą wzrokową, to specyficzny rodzaj migreny charakteryzujący się tymczasowymi zaburzeniami widzenia, które zwykle poprzedzają typowy migrenowy ból głowy. Osoby cierpiące na migrenę oczną doświadczają różnorodnych objawów wzrokowych, takich jak błyski światła, falujące linie czy ciemne plamy w polu widzenia. Przypadłości może towarzyszyć nadwrażliwość na światło, dźwięki czy zapachy. Jakie są przyczyny migreny ocznej i jak można ją leczyć?

Co to jest migrena oczna?

Migrena oczna to odmiana migreny charakteryzująca się występowaniem specyficznych zaburzeń wzrokowych nazywanych aurą. Dolegliwości poprzedzają wystąpienie typowego bólu migrenowego i innych objawów, takich jak mdłości i nadwrażliwość na bodźce.  

Chociaż objawy migreny ocznej są związane z zaburzeniami widzenia, nie mają związku z chorobami oczu. Ich źródło leży w nadmiernej aktywacji określonych komórek nerwowych oraz zmianach w przepływie krwi w mózgu.

Migrena oczna – objawy

Objawy migreny ocznej są charakterystyczne dla migreny z aurą wzrokową i mogą przyjmować postać różnorodnych zaburzeń widzenia, takich jak:

• migające światła – opisywane zwykle jako jasne, migające punkty lub linie, często  w kształcie tęczy, które pojawiają się w polu widzenia,
• fale lub pulsacje – falujące lub pulsujące obrazy,
• ślepe plamy – martwe obszary w polu widzenia, obraz jest niewyraźny lub całkowicie zanika,
• zniekształcenie obrazów – mogą wydawać się rozciągnięte, skręcone lub zniekształcone w inny sposób,
• problemy z widzeniem obwodowym – mogą wystąpić trudności z widzeniem rzeczy położonych z boku,
• widma (iluzje) fortyfikacyjne – w polu widzenia pojawiają się zygzakowate kształty przypominające zarys fortyfikacji.

Po wystąpieniu aury wzrokowej zwykle doświadcza się klasycznych objawów migreny, takich jak silny, pulsujący ból głowy, często po jednej stronie, nudności, wymioty oraz nadwrażliwość na światło, dźwięk czy zapachy.

Migrena oczna bez bólu głowy

Migrena oczna bez bólu głowy, znana również jako migrena z aurą bez bólu głowy, to rzadki przypadek przypadłości, w którym charakterystyczne objawy wzrokowe (aura) pojawiają się bez następującego po nich bólu głowy. Taka forma migreny może być myląca zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy, ponieważ brak bólu głowy odchodzi od klasycznej definicji migreny.

Objawy aury w tej formie migreny są podobne do tych w typowej migrenie ocznej i mogą obejmować migające światła, plamy, zniekształcenia obrazu czy nawet chwilową utratę wzroku. 

Jak widzi osoba z migreną oczną?

Osoby cierpiące na migrenę oczną doświadczają specyficznych objawów wzrokowych, które mogą być różnorodne i są kwestią indywidualną. Wśród najczęstszych zmian w polu widzenia można wyróżnić:

• migające lub błyszczące światła, często na krawędziach przedmiotów,
• wzory w kształcie tęczy, litery „C”, lub fal, które mogą być kolorowe lub czarne i białe,
• plamy lub ciemne obszary w polu widzenia, czasami prowadzące do chwilowej utraty wzroku,
• zniekształcenia obrazów, takie jak widzenie rzeczy jako większych, mniejszych lub falujących,
• trudności w skupieniu wzroku, co może objawiać się przez zamazany lub podwójny obraz,
• czasowe zaburzenia w odbieraniu kolorów.

Warto zaznaczyć, że zaburzenia wzrokowe związane z migreną oczną są przejściowe i zazwyczaj ustępują bez trwałych następstw dla wzroku.

Migrena oczna – przyczyny

Migrena oczna, podobnie jak inne formy migreny, jest uważana za złożony stan neurologiczny. Badania wskazują na kilka potencjalnych czynników ryzyka i przyczyn:

• predyspozycje genetyczne,
• zaburzenia w funkcjonowaniu komórek nerwowych, szczególnie w obszarze pnia mózgu,
• zmiany w przepływie krwi w mózgu, w tym niewłaściwe rozszerzanie i zwężanie naczyń krwionośnych,
• zaburzenia w regulacji neurotransmiterów, w tym serotoniny i katecholamin,
• wpływ czynników zewnętrznych, takich jak stres, zmiany pogody, pewne pokarmy i napoje (np. alkohol, kofeina),
• zmiany hormonalne, szczególnie u kobiet, mogące wpływać na częstotliwość i intensywność migren.

Migrena oczna – zmiany w mózgu

Migrena oczna wiąże się z różnorodnymi zmianami w aktywności mózgu, zarówno pod względem strukturalnym, jak i funkcjonalnym. Jedną z głównych przyczyn tego stanu jest hiperaktywność neuronów w pewnych obszarach mózgu (przede wszystkim w pniu), która może być katalizatorem dla procesów prowadzących do wystąpienia migreny. 

Migrena oczna charakteryzuje się również specyficznymi zmianami w przepływie krwi w mózgu. W przeszłości przypuszczano, że to skurcze i rozszerzenia naczyń krwionośnych są główną przyczyną migrenowego bólu, ale obecne badania sugerują bardziej skomplikowaną zależności pomiędzy działaniem naczyń krwionośnych, neuronów i neuroprzekaźników.

Interesująca jest też  również rola stanu zapalnego, który rozwija się wokół naczyń mózgowych podczas ataku migrenowego. To on przyczynia się do wystąpienia bólu głowy i innych symptomów migreny.

Na przestrzeni ostatnich lat szczególną uwagę zwraca się również na peptyd związany z genem kalcytoniny (CGRP), który odgrywa istotną rolę w patogenezie migreny. Podczas ataku migrenowego poziom CGRP w mózgu wzrasta, co może przyczyniać się do powstania stanu zapalnego oraz bólu. To odkrycie miało istotny wpływ na rozwój nowych metod leczenia migreny, w tym leków celujących w CGRP lub jego receptory, które okazały się efektywne w zapobieganiu atakom migreny.

Rozpoznanie migreny ocznej – diagnostyka

Rozpoznanie migreny ocznej w dużej mierze opiera się na dokładnym wywiadzie medycznym, ponieważ objawy tego schorzenia są zazwyczaj na tyle specyficzne, że pozwalają na postawienie diagnozy. Lekarz podczas konsultacji skupia się na charakterystyce doświadczanych przez pacjenta objawów, takich jak rodzaj, lokalizacja, czas trwania oraz częstotliwość występowania bólów głowy i zaburzeń wzrokowych. Szczególnie istotne jest ustalenie, czy przed pojawieniem się bólu głowy występują objawy wzrokowe charakterystyczne dla migreny ocznej, takie jak błyski światła, zniekształcenia obrazu czy tymczasowa utrata wzroku.

Ponadto przeprowadzane jest standardowe badanie neurologiczne, które ma na celu ocenę ogólnych funkcji nerwowych pacjenta, w tym siły mięśni, równowagi, koordynacji, odruchów oraz czucia. Dodatkowo, w celu wykluczenia innych schorzeń oczu mogących powodować podobne objawy, przeprowadza się badanie wzroku, obejmujące ocenę ostrości wzroku i badanie dna oka.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy obraz kliniczny nie jest jasny lub gdy istnieje podejrzenie innych schorzeń neurologicznych, lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT) głowy. 

W procesie diagnozy migreny ocznej lekarz może zalecić prowadzenie dziennika migrenowego, w którym pacjent zapisuje informacje o atakach migreny, ich nasileniu, czasie trwania oraz możliwych czynnikach wyzwalających, takich jak stres, zmiany w rytmie snu czy spożywanie określonych pokarmów.

Migrena oczna – leczenie

Leczenie migreny ocznej, podobnie jak w innych przypadkach, wymaga indywidualnego podejścia i często obejmuje kombinację różnych metod. Głównym celem jest łagodzenie bólu podczas ataków oraz zapobieganie ich występowaniu w przyszłości. Zwykle stosuje się przede wszystkim leki przeciwbólowe (w celu zmniejszenia natężenia bólu migrenowego), leki przeciwmigrenowe (działają na przyczynę i wpływają na ustąpienie objawów) oraz leki  profilaktyczne (zmniejszające częstotliwość ataków migreny).

W leczeniu migreny ocznej istotną rolę odgrywa również unikanie czynników zwiększających ryzyko wystąpienie ataku oraz techniki relaksacyjne i tzw. biofeedback.

Migrena oczna – leki

W leczeniu migreny ocznej stosuje się różne grupy leków, które mają na celu zarówno łagodzenie objawów, jak i zapobieganie przyszłym atakom. 

• Leki przeciwbólowe – do najczęściej stosowanych należą paracetamol, aspiryna oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) takie jak ibuprofen czy naproksen. Mogą być pomocne w przypadku łagodzenia łagodnych i umiarkowanych bólów głowy.

• Leki przeciwmigrenowe – triptany (sumatryptan, ryzatryptan czy zolmitryptan), oraz ergotamina i jej pochodne. Te grupy leków działają poprzez zwężanie naczyń krwionośnych w mózgu i blokowanie uwalniania substancji powodujących ból.
• Leki profilaktyczne – stosowane u osób doświadczających częstych i ciężkich ataków migreny. Do tej grupy należą beta-blokery (np. propranolol), antydepresanty trójpierścieniowe (np. amitryptylina), leki przeciwpadaczkowe (np. topiramat).
• Przeciwciała monoklonalne przeciwko receptorom CGRP – stosowane w leczeniu ciężkich migren przewlekłych (erenumab, fremanezumab).

Wybór leku zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, nasilenia i częstości ataków, a także od obecności innych schorzeń. 

Migrena oczna – co pomaga?

W przypadku migreny ocznej istotne jest znalezienie sposobów na łagodzenie dolegliwości występujących podczas ataku. Chociaż nie ma skutecznego sposobu na usunięcie zaburzeń wzrokowych, istnieją metody, które mogą poprawić komfort pacjenta. Wśród nich można wyróżnić:

• znalezienie spokojnego i ciemnego miejsca – jasne światło może nasilać dokuczliwość zaburzeń wzrokowych,
• zapewnienie sobie odpoczynku i unikanie aktywności – intensywny wysiłek fizyczny często nasila objawy,
• stosowanie technik relaksacyjnych i biofeedbacku – mogą pomóc w zarządzaniu stresem i zmniejszyć objawy.

Migrena oczna – domowe sposoby

Wielu pacjentów doświadczających łagodnych lub umiarkowanych objawów migreny ocznej stosuje naturalne sposoby zmniejszające ich nasilenie oraz dokuczliwość. Wśród najbardziej popularnych domowych metod na migrenę oczną wyróżnia się przede wszystkim:

• unikanie intensywnego światła i spędzanie czasu w cichym i zaciemnionym pomieszczeniu,
• chłodne kompresy na czoło lub okolice skroni,
• napary z melisy, rumianku czy lawendy (łagodzą napięcia),
• techniki relaksacyjne, biofeedback.

Ile trwa migrena oczna?

Czas trwania migreny ocznej może się różnić w zależności od osoby. Zaburzenia wzrokowe mogą trwać od kilku minut do godziny, a sam ból migrenowy może trwać od kilku godzin do nawet kilku dni. Niektóre osoby doświadczają objawów wzrokowych bez następującego po nich bólu głowy.

Czy migrena oczna jest niebezpieczna?

Migrena oczna sama w sobie nie niebezpieczna, chociaż istnieje podejrzenie, że migrena z aurą może zwiększać ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Zagrożeniem może być pojawienie się nagłych i silnych zaburzeń widzenia w trakcie wykonywania pewnych czynności, takich jak prowadzenie pojazdów, czy obsługa maszyn.