Nudności i wymioty – przyczyny i domowe sposoby na ich złagodzenie. Jakie leki stosować?

Nudności i wymioty to często nieprzyjemne i niespecyficzne dolegliwości, które mogą występować po jedzeniu, przebudzeniu, przed okresem i w czasie ciąży. Mogą one również świadczyć o różnych stanach chorobowych, z którymi walczy organizm. Jakie są ich przyczyny? Które leki i domowe sposoby na nie pomogą?

Nudności a mdłości

Warto wiedzieć, że nudności i wymioty nie charakteryzują tych samych objawów. Termin „nudności” opisuje indywidualne i nieprzyjemne odczucia wymiotowania, jednak w rzeczywistości nie dochodzi do niego. Z kolei „wymioty” to naturalny bodziec obronny organizmu. Inaczej nazywa się je określeniem „torsje”. Mają one na celu eliminację z układu pokarmowego szkodliwych substancji, toksyn czy drobnoustrojów. Polegają na zarzucaniu treści żołądkowej do wyższych partii przewodu pokarmowego. Skutkuje to wyrzuceniem zawartości żołądka na zewnątrz przez usta. Wymioty często mogą być poprzedzone nudnościami, ale też zdarzają się mdłości bez wymiotów.

Jakie mogą być przyczyny nudności i wymiotów?

Nudności i wymioty mogą występować razem lub osobno, a ich przyczyny są bardzo zróżnicowane. Do najczęstszych powodów należą niezagrażające życiu i zdrowiu dolegliwości. Pomimo to u części populacji ludzkiej nieprzemijające nudności i wymioty zwiastują poważniejsze choroby.

Nudności i wymioty pojawiają się przede wszystkim w wyniku ciąży, choroby lokomocyjnej lub zapalenia nerwu przedsionkowego. Co więcej, są one następstwem:

• niestrawności, zatrucia pokarmowego i infekcji wywołanych wirusami i bakteriami, którym często towarzyszą wysoka temperatura, bóle brzucha, bóle głowy i obfite biegunki,
• silnego stresu emocjonalnego, związanego ze stanami psychicznymi, takimi jak: depresja, anoreksja, bulimia, 
• ekspozycji na toksyny chemiczne znajdujące się w grzybach lub alkoholu,
• działań niepożądanych cytostatyków przyjmowanych podczas chemioterapii, leków immunosupresyjnych lub innych lekarstw np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, antybiotyków, hormonalnych środków antykoncepcyjnych (np. progesteronu) i leków nasercowych,
• podwyższenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego, które diagnozuje się przy guzach i udarach mózgu, krwotoku podpajęczynówkowym, urazach głowy i migrenach,
• zaburzeń błędnika z towarzyszącymi zaburzeniami równowagi i zawrotami głowy,
• kolki żółciowej lub nerkowej,
• ostrych lub przewlekłych chorób narządów przewodu pokarmowego, czyli żołądka, dwunastnicy, wątroby, dróg żółciowych, nerek i jelit,
• zaburzeń metabolicznych (nadczynności tarczycy i przytarczyc, mocznicy oraz śpiączki ketonowej).

Co na nudności?

Nudności i wymioty można leczyć na wiele sposobów. W pierwszej kolejności sięga się po domowe sposoby na wymioty i leki bez recepty dostępne w każdej aptece. Niemniej jednak, gdy okażą się one nieskuteczne lub mdłości są długotrwałe, należy skonsultować się z lekarzem w celu wyeliminowania innych schorzeń. Po odpowiednich badaniach wdroży on właściwe leczenie i zapisze leki na receptę. Nigdy nie wolno bagatelizować niecodziennych dolegliwości.

Domowe sposoby na wymioty. Jakie to?

Profilaktykę zapobiegania wymiotom można prowadzić samodzielnie. W tym celu rewelacyjnie sprawdzą się domowe sposoby na nudności i wymioty. Najważniejsze to wprowadzenie pewnych zmian w stylu życia i codziennej diecie. W celu uniknięcia nudności należy zmniejszyć objętość spożywanych posiłków. Warto zatem jeść powoli, częściej a mniej i ograniczyć pikantne potrawy. Gdy mdłości pojawiają się wieczorem, trzeba zrezygnować z ciężkostrawnych produktów spożywczych. O tej porze należy wymienić je na lekkostrawne jedzenie.

Przy odczuwaniu wymiotów i nudności dobry pomysł to łyk gazowanego napoju. Jednak warto wiedzieć, że soki produkowane z kwaśnych owoców mogą podrażnić żołądek. Najbardziej skuteczny okazuje się wyciąg z imbiru, który ma udowodnione działanie przeciwwymiotne. Jest on bezpieczny dla małych dzieci, kobiet w ciąży i karmiących piersią. Przed i w czasie jazdy samochodem sprawdzone metody to unikanie przekąsek, zaopatrzenie się w zapas tabletek lub opaski przeciwwymiotne.

Poranne mdłości. Jak sobie z nimi radzić?

Nudności po przebudzeniu to przede wszystkim główny objaw ciąży. Pojawiają się one na samym jej początku. Zwykle ustępują w 2 i 3 trymestrze. Jednak nie zawsze będą one zwiastunem dobrej nowiny. Poranne mdłości mogą być także skutkiem choroby wrzodowej żołądka, refluksu i zgagi. U mężczyzn i części kobiet mogą one też wynikać z poważnych chorób takich jak:

• mocznica — zaawansowany etap niewydolności nerek, której objawy obejmują większość narządów.
• nowotwory — symptomy towarzyszące to problemy z pamięcią, koncentracją, czuciem, padaczka i bóle głowy,
• alkoholowe zapalenie żołądka — charakterystyczne dla tego stanu chorobowego to wymioty przypominające fusy od kawy i bóle brzucha.

Nudności w ciąży

Nudności i wymioty występują u większości kobiet ciężarnych w pierwszym trymestrze. To w tym okresie gonadotropina kosmówkowa osiąga najwyższe stężenie w czasie całej ciąży. Uważa się ją za inicjatora tych dolegliwości. Szacuje się, że nudności dotykają nawet od 50 do 90% pań w ciąży. W zależności od organizmu mogą przebiegać one łagodnie lub umiarkowanie. Bardzo częste, niepowściągliwe wymioty w tej grupie osób są niebezpieczne. Mogą prowadzić do spadku masy ciała, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, ketonurii czy zasadowicy metabolicznej. Ich odczuwanie to główny powód hospitalizacji. 

Dlatego w tych przypadkach lekarz zaleca dodatkowe badania przedmiotowe, laboratoryjne i obrazowe w celu zapewnienia zdrowia noworodkowi i matce. W pierwszej kolejności zaleca się łagodzenie nudności preparatami z imbirem, oraz wyrównanie poziomu wody i elektrolitów. W rzadkich przypadkach, gdy profilaktyka nie pomaga, lekarz podejmuje decyzję o leczeniu farmakologicznym. Obejmuje ono takie leki jak: pirydoksyna, leki przeciwhistaminowe, fenotiazyny, metoklopramid, ondansetron i kortykosteroidy.

Zawroty głowy i nudności. Jakie mogą być przyczyny?

Zawroty głowy i nudności niejednokrotnie występują jednocześnie. Najczęstsza przyczyna tego zjawiska to niedostateczna podaż tlenu i składników odżywczych do komórek i tkanek mózgu. Organizm, aby oszczędzać niezbędną do podstawowego funkcjonowania energię pozbywa się zbędnego balastu. W tym przypadku to zawartość żołądka. Łączne pojawienie się tych symptomów wynika z uszkodzenia części głowy lub kręgosłupa. Może to być osteochondroza szyjna, zapalenie ucha środkowego, migrena, a nawet guz mózgu.

Równoległe odczuwanie wyżej wymienionych objawów wynika również z działań niepożądanych leków. Szczególnie wyczulone powinny być osoby, które przyjmują na stałe leki przeciwdrgawkowe, uspokajające, nasercowe lub antybiotyki. Jeżeli objawy nie ustępują i są uciążliwe lekarz powinien zmienić farmakoterapię na korzystniejszą dla pacjenta. 

Wymioty i biegunka

W ogromnej liczbie przypadków długotrwałe wymioty i biegunka wynikają z przewlekłych schorzeń przewodu pokarmowego. Często pojawiają się przy tym inne dolegliwości żołądkowe. Są to nawracające zaparcia i bóle brzucha. Te wszystkie objawy mają wiele powodów. Jedną z przyczyn wymiotów i biegunek są nietolerancje pokarmowe i celiakia. Odpowiednia profilaktyka, szczegółowy wywiad lekarski i badania, pozwolą na wcześniejsze dostrzeżenie problemu. Umożliwia to eliminację zespołu jelita drażliwego poprzez wykluczenie i identyfikację symptomów. Ponadto, szybka kolonoskopia wykrywa schorzenia autoimmunologiczne np. Chorobę Leśniowskiego-Crohna. 

Leki na nudności i wymioty

Leki na nudności i wymioty dostępne są w różnorodnych postaciach. Są to tabletki powlekane i płyny doustne, czopki, zastrzyki oraz plastry do przyklejania na skórę. Wyróżnia się takie leki przeciwwymiotne jak:

• leki przeciwhistaminowe – dimenhydrynat, meklizyna, prometazyna – stosowane w chorobach błędnika (dolegliwości ucha wewnętrznego i związane z podróżą), wymiotach pooperacyjnych i mocznicowych,
• antagoniści receptorów serotoninowych – ondansetron – bezpieczne, ale nie mające wpływu na nudności związane z podróżami,
• antagoniści receptorów dopaminergicznych – metoklopramid, perfenazyna, domperidon – wykorzystywane w zwalczaniu symptomów wynikających z zapalenia żołądka i jelit, zatruć szkodliwymi subtancjami i innymi lekami oraz operacjami chirurgicznymi,
• selektywni antagoniści receptorów dopaminergicznych – haloperidol i droperidol – użyteczne przy nudnościach po zastosowaniu dopaminy, 
• antagoniści cholinergicznego receptora muskarynowego – hioscyna – główne wskazanie to choroba lokomocyjna, ale ze względu na liczne działania niepożądane nie są lekami pierwszego rzutu,
• leki o złożonym mechanizmie receptorowym – fenotiazyny np. tietylperazyna – o szerokim zakresie wskazań dzięki wpływowi zarówno na ośrodek wymiotny, jak i większość receptorów, które mają udział w wymiotach,
• kortykosteroidy – deksametazon – chemioterapia i nadciśnienie wewnątrzczaszkowe.

Dobór leku przeciwwymiotnego zależy od patogenezy i objawów mdłości. To lekarz powinien odpowiadać za prawidłową farmakoterapię.

Wymioty po alkoholu. Czy są groźne?

Alkohol u większości osób powoduje złe samopoczucie, bóle brzucha, głowy i kaca. U ludzi pijących duże ilości napojów zawierających procenty, wymioty po alkoholu to częste zjawisko. Są one szczególnie niebezpieczne, ponieważ osłabienie w wyniku przedawkowania alkoholu powoduje, że odruch wymiotny jest słabszy. Przez to istnieje ryzyko zadławienia się własną treścią żołądkową. Ponadto torsje prowadzą do odwodnienia organizmu, co dodatkowo osłabia. Zbyt intensywne wymioty po alkoholu zwiększają możliwość uszkodzenia nerek, podrażnienia przewodu pokarmowego i krwawień z żołądka.