Pierwsze objawy menopauzy po 40. roku życia – czy nie za wcześnie?

Najważniejsze informacje:

• Menopauza to okres w życiu kobiety, w którym dochodzi do całkowitego ustania miesiączkowania. Stan ten nie dzieje się jednak z dnia na dzień.
• Okres stopniowego wygaszania czynności jajników trwa kilka lat i wiąże się z mniej lub bardziej nasilonymi objawami przekwitania.
• Okres menopauzy pojawia się u kobiet zwykle po 40. roku życia, w wieku 50-53 lat.
• Zdarza się, że u części kobiet pierwsze objawy menopauzy pojawiają się przed 40. rokiem życia. Określa się to mianem przedwczesnej menopauzy.

Menopauza to trudny okres w życiu kobiety, który stanowi dla niej spore obciążenie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Niemal 80% kobiet obserwuje wówczas u siebie dokuczliwe objawy menopauzy o zróżnicowanym nasileniu. Przeważnie stan ten dotyczy kobiet 50-letnich, jednak w niektórych przypadkach okres przekwitania występuje nawet w wieku 30 lub 40 lat. Dowiedz się, na jakie objawy klimakterium powinny zwrócić uwagę kobiety po 40. i w jaki sposób należy je rozpoznawać.

Kiedy pierwsze objawy menopauzy?

Menopauza, zgodnie z definicją przyjętą przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), to ostatnia miesiączka, po której przez co najmniej 12 miesięcy nie występuje krwawienie. W praktyce jednak termin ten ma szersze znaczenie, odnosząc się do długotrwałego procesu, w którym dochodzi do stopniowego zaniku aktywności hormonalnej jajników. Zjawisko to jest związane z różnorodnymi symptomami.

Pierwsze objawy przekwitania zaczynają się pojawiać przeciętnie na około 5-6 lat przed całkowitym ustaniem miesiączkowania. Warto zaznaczyć, że niektóre kobiety mogą doświadczać tych symptomów znacznie wcześniej, nawet 10-12 lat przed menopauzą, chociaż nie zawsze łączą te dolegliwości z nadchodzącym okresem przekwitania. Biorąc pod uwagę, że średni wiek menopauzy w Polsce to 51 lat, można przypuszczać, że pierwsze oznaki menopauzy u wielu kobiet mogą pojawić się już po przekroczeniu 40. roku życia, a czasami nawet wcześniej. W takich przypadkach mówimy o przedwczesnej menopauzie.

Jakie są pierwsze objawy menopauzy?

Niedobór estrogenów i progesteronu w organizmie kobiety prowadzi do pojawienia się pierwszych symptomów menopauzy, które w rzeczywistości obejmują funkcjonowanie całego organizmu. Objawy klimakterium, określane jako tzw. objawy wypadowe, obejmują szeroki zakres dolegliwości, takich jak:

• uderzenia gorąca;
• zaburzenia miesiączkowania;
• zaburzenia snu i nocne pocenie;
• zaburzenia gospodarki lipidowej;
• wahania nastroju, stany depresyjne i stany lękowe;
• pogorszenie pamięci;
• spadek libido;
• problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała;
• częste oddawanie moczu;
• kołatanie serca;
• łamliwość paznokci;
• bóle głowy, mięśni i stawów.

Wszystkie te objawy stanowią tzw. zespół klimakteryczny, który pojawia się zwykle w szczytowym momencie życia kobiety, kiedy wciąż prowadzi aktywne życie zawodowe i społeczne. To właśnie wtedy kobiety zwykle podróżują, dbają o aktywność fizyczną, nawiązują nowe relacje oraz opiekują się dorastającymi dziećmi, czerpiąc radość z późnego macierzyństwa. Dlatego też trudno im jest przypisać zmiany w samopoczuciu do procesu menopauzy. Kobiety często mylą początkowe objawy przekwitania z przemęczeniem czy stresem, szczególnie gdy nie występują jednocześnie nieregularne miesiączki, co jest typowe dla wczesnego etapu menopauzy, lub gdy stosują antykoncepcję hormonalną.

Wczesne a późne objawy menopauzy

Z biegiem czasu kobiety doświadczające menopauzy mogą zauważyć szereg zmian wpływających na ogólny stan zdrowia, które rozwijają się stopniowo. Wśród nich znajdują się dolegliwości związane z układem moczowo-płciowym, takie jak suchość pochwy, dyskomfort czy ból podczas stosunków seksualnych, zmniejszenie objętości tkanki oraz częste infekcje intymne. Ponadto częstym problemem, z jakim zmaga się organizm kobiety, jest nietrzymanie moczu podczas wysiłku fizycznego oraz obniżenie nastroju, napady płaczliwości i budzenie się w nocy.

Stan skóry również ulega pogorszeniu w wyniku menopauzy. Obserwuje się przyspieszone starzenie się skóry, które jest efektem znacznego zmniejszenia ilości kolagenu. Skóra staje się sucha, wiotka, a jej kolor może zmienić się na szary lub ziemisty, często pojawiają się również przebarwienia. Dodatkowo kobiety mogą obserwować nadmierne wypadanie włosów i trudno jest im utrzymać prawidłową masę ciała, nawet przy stosowaniu zbilansowanej diety. Co ważne, w dalszym okresie menopauzy często dochodzi do zwiększenia masy ciała w okolicy brzucha.

Menopauza może również sprzyjać zwiększonemu ryzyku rozwoju innych schorzeń, takich jak osteoporoza i choroby nowotworowe (m.in. ryzyko nowotworów szyjki macicy). Warto podkreślić, że późne objawy menopauzy mogą utrzymywać się przez całe życie, manifestując się z różnym natężeniem.

Pierwsze objawy menopauzy przed 40. towarzyszące przedwczesnej menopauzie

Jeżeli ostatnia miesiączka ujawnia się u kobiet poniżej 40. roku życia, a czasem nawet przed ukończeniem 35 lat, mówimy o przedwczesnej menopauzie. Zazwyczaj nie jest to zjawisko wynikające z naturalnych procesów fizjologicznych. Przedwczesna menopauza, inaczej określana jako przedwczesna niewydolność jajników, może wskazywać nie tylko na czynniki genetyczne, ale też na obecność chorób autoimmunologicznych lub neurologicznych. Przykłady takich schorzeń to zapalenie tarczycy typu Hashimoto towarzyszące nadczynności tarczycy, celiakia, cukrzyca typu I, reumatoidalne zapalenie stawów czy miastenia. Uważa się również, że na rozwój tego stanu wpływa stres związany z życiem w nowoczesnym społeczeństwie, któremu poddawane są kobiety.

W przypadku wystąpienia przedwczesnej menopauzy mogą pojawić się takie objawy jak nieregularne miesiączkowanie, zanik krwawienia lub wręcz obfite krwawienia. Wszystkie symptomy są sygnałem tego, że niezbędna jest konsultacja z ginekologiem-endokrynologiem oraz przeprowadzenie odpowiednich badań diagnostycznych. Wiele kobiet może skorzystać z odpowiednio dobranej terapii hormonalnej, która często umożliwia wznowienie cyklu menstruacyjnego, a niekiedy nawet przywrócenie pełnej zdolności do poczęcia. Jest to istotne również z punktu widzenia zdrowia psychicznego, ponieważ kobiety przed czterdziestką zazwyczaj nie są przygotowane na akceptację objawów menopauzy jako naturalnej części procesu starzenia się.

Jak rozpoznać pierwsze objawy w okresie menopauzy?

W początkowym okresie menopauzy wiele kobiet doświadcza regularnych cykli miesiączkowych, co może utrudniać wczesne rozpoznanie zmian związanych z menopauzą. Jeżeli zauważysz u siebie niepokojące symptomy, takie jak powracające uderzenia gorąca, chroniczne uczucie zmęczenia czy zawroty głowy, zaleca się konsultację z lekarzem w celu potwierdzenia wejścia w okres klimakterium.

Jednym z kluczowych badań w diagnostyce menopauzy jest pomiar poziomu hormonu folikulotropowego (FSH), który odgrywa istotną rolę w regulacji cyklu miesiączkowego, stymulacji owulacji oraz dojrzewania pęcherzyków Graafa i produkcji estrogenów w jajnikach. Wzrost poziomu FSH może wskazywać na zmiany hormonalne typowe w czasie przekwitania, nawet jeśli poziom estrogenów pozostaje w normie.

Dla kobiet, które chciałyby przeprowadzić wstępną ocenę w domowym zaciszu, dostępne są testy płytkowe na obecność FSH w moczu, które można kupić w aptekach. Te testy wykrywają poziom hormonu na poziomie 25 mlU/ml lub wyższym. Aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat równowagi hormonalnej, lekarz może zlecić kompleksowe badania na hormony płciowe, takie jak FSH, LH, estradiol i progesteron.

Podczas wizyty lekarskiej przeprowadzone zostanie także badanie ginekologiczne, które pozwala na ocenę stanu błony śluzowej pochwy i sromu pod kątem ewentualnych niedoborów estrogenów. Dodatkowo ultrasonografia (USG) może być wykorzystana do oceny grubości endometrium, co jest ważnym elementem diagnostyki w kontekście menopauzy.

Ostatnia miesiączka i menopauza – jak złagodzić początkowe objawy?

Menopauza stanowi naturalny etap w życiu każdej kobiety i nie jest uznawana za stan chorobowy. Jednakże, gdy pojawiają się pierwsze nieprzyjemne symptomy, warto podjąć kroki mające na celu ich złagodzenie. Działania, takie jak relaks, wygospodarowanie czasu dla siebie, dbałość o kondycję skóry, regularna aktywność fizyczna oraz zbilansowana dieta, nie tylko przyczyniają się do poprawy samopoczucia, ale również mogą hamować rozwój ogólnoustrojowych objawów w okresie klimakterium.

Wśród metod łagodzenia objawów menopauzy, wiele kobiet znajduje ulgę w hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), której zadaniem jest uzupełnienie poziomu spadających hormonów. Hormonalna terapia zastępcza nie tylko efektywnie redukuje wczesne symptomy menopauzy, ale również przeciwdziała długoterminowym skutkom, takim jak osteoporoza. Ponadto ma korzystny wpływ na stan skóry i włosów, przeciwdziała suchości pochwy oraz problemom związanym z układem moczowo-płciowym. Hormonalna terapia zastępcza polega na zastępowaniu naturalnej funkcji hormonalnej jajników przez podawanie estrogenów (w ramach estrogenowej terapii zastępczej, ETZ) lub połączenia estrogenów z progesteronem (w ramach HTZ), stosując minimalne dawki, które są efektywne. Preferowane są naturalne estrogeny, takie jak 17β-estradiol, które są najbardziej zbliżone do naturalnych hormonów płciowych kobiety i charakteryzują się dobrą tolerancją.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące pierwszych objawów menopauzy po 40. roku życia.