Najważniejsze informacje:

• Menopauza, będąca naturalnym etapem w życiu każdej kobiety, polega na zmniejszeniu produkcji hormonów płciowych, zwłaszcza estrogenu. 
• Menopauzę właściwą oznacza ostatnia miesiączka w życiu kobiety, którą poprzedzają zaburzenia miesiączkowania. 
• Mimo że brak miesiączki przez 12 miesięcy świadczy o zakończeniu menopauzy, zalecane jest potwierdzenie tego stanu za pomocą badań laboratoryjnych. 
• Ginekolog może zalecić pacjentce również badania obrazowe, takie jak ultrasonografia, w celu oceny zdrowia narządów rozrodczych i potwierdzenia zakończenia menopauzy.

Chociaż wiele kobiet doświadcza typowych objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, nocne poty czy zmiany nastroju, to zakończenie tego okresu bywa sporym wyzwaniem, jeśli chodzi o rozpoznanie. Wyjaśniamy, jak rozpoznać koniec menopauzy, kiedy ustępują objawy przekwitania oraz jakie badania mogą być pomocne w ustaleniu okresu pomenopauzalnego. 

Zaburzenia miesiączkowania i koniec menopauzy – co warto o nich wiedzieć? 

Długość trwania menopauzy, charakteryzującej się zaburzeniami miesiączkowania na skutek zaburzeń hormonalnych, jest różna dla każdej kobiety i zależy od wielu czynników. O tym, kiedy zaczyna i kiedy kończy się menopauza, decydują przede wszystkim predyspozycje genetyczne, przebyte choroby (w tym choroby autoimmunologiczne), stosowanie leków oraz styl życia (dieta i aktywność sportowa). 

Ogólnie przyjmuje się, że menopauza, włączając w to okres poprzedzający ostatnią miesiączkę, może trwać około dekady.

Jak poznać, że menopauza się skończyła? Ostatnia miesiączka 

Definitywnym znakiem końca menopauzy jest brak krwawień menstruacyjnych przez 12 miesięcy. Dokładny koniec tego okresu jest jednak kwestią indywidualną. 

Po menopauzie rozpoczyna się tzw. faza postmenopauza (pomenopauzalna). Wówczas dochodzi do zahamowania czynności hormonalnej jajników, a poziom hormonów stabilizuje się na niższym poziomie. W tym czasie nie występują już cykle owulacyjne. 

Często ostatnia miesiączka w życiu kobiety może być skąpa lub obfita, co wynika z niestabilności hormonalnej, która towarzyszy procesowi menopauzy. Sporadycznie może dojść do krwawienia po 12-miesięcznej przerwie. Niekoniecznie jednak oznacza to wznowienie cyklu miesiączkowego. W takich przypadkach konieczne jest przeprowadzenie badań hormonalnych. 

Zalecane jest wykonanie badań ultrasonograficznych miednicy, aby wykluczyć inne, potencjalnie poważne przyczyny krwawienia, takie jak zmiany nowotworowe endometrium czy mięśniaki macicy. Każdy przypadek krwawienia lub plamienia w okresie postmenopauzalnym powinien być niezwłocznie zgłoszony ginekologowi.

Kiedy ustępują objawy menopauzy, takie jak uderzenia gorąca i wahania nastroju?

Zakończenie menopauzy można rozpoznać obserwując naturalne procesy zachodzące w organizmie kobiety. Typowe są zwłaszcza zmniejszenie się lub ustąpienie dolegliwości menopauzalnych. W połączeniu z brakiem menstruacji – przez okres co najmniej roku – wskazuje to na zbliżanie się końca tego okresu w życiu kobiety.

W miarę ustabilizowania się poziomu hormonów, mniej uciążliwe stają się typowe dolegliwości okresu klimakterium, w tym takie objawy przekwitania, jak:

• uderzenia gorąca,
• nadmierna potliwość,
• zawroty głowy,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• zaburzenia snu,
• wahania nastroju,
• suchość pochwy,
• kołatanie serca,
• wypadanie włosów.

Aby mieć pewność co do tego, że menopauza się skończyła, zalecana jest wizyta u specjalisty, który może zlecić odpowiednie badania diagnostyczne. Pozwalają one stwierdzić jednoznacznie, że organizm kobiety wszedł w okres pomenopauzalny.

Jak sprawdzić koniec menopauzy? Wizyta u ginekologa

W celu potwierdzenia zakończenia menopauzy, zaleca się odbycie konsultacji ginekologicznej. Lekarz ginekolog może zalecić pacjentce szereg badań, w tym poziomu FSH (hormon folikulotropowy) – jego oznaczenie jest podstawowym badaniem wykorzystywanym do wykrywania menopauzy. W jej okresie stężenia tego hormonu we krwi są znacząco wyższe w porównaniu z kobietami w wieku rozrodczym. Warto zbadać również poziomy TSH, LH, estradiolu, prolaktyny oraz glukozy.

Z kolei badanie ultrasonograficzne narządów płciowych może dostarczyć informacji o zanikającej funkcji jajników. Objawia się to między innymi grubością endometrium poniżej 4 mm oraz brakiem pęcherzyków Graafa.

Koniec menopauzy – i co dalej?

Po zakończeniu menopauzy kobieta wchodzi w tzw. okres pomenopauzalny, który może trwać przez resztę jej życia. W tym czasie organizm nadal doświadcza zmian hormonalnych, chociaż w nieco inny sposób niż w okresie klimakterium. 

Zalecane są regularne wizyty u lekarza, które mają na celu monitorować stan zdrowia kobiety po zakończeniu menopauzy. Po jej zakończeniu wzrasta ryzyko osteoporozy, cukrzycy typu 2 i problemów z sercem. Możliwe po zakończonej menopauzie są też inne objawy, w tym:

• przyrost tkanki tłuszczowej, 
• wypadanie macicy,
• nietrzymanie moczu – spowodowane przez osłabione mięśnie dna miednicy,
• zespół suchego oka,
• częste infekcje intymne.

Dbanie o zdrowy styl życia poprzez aktywność fizyczną i zdrową dietę równie może pomóc w utrzymaniu dobrej kondycji fizycznej i psychicznej w okresie pomenopauzalnym.

FAQ

Najczęstsze pytania o koniec menopauzy.