Najważniejsze informacje:

• Zapalenie pochwy ma różne postaci – bakteryjną, rzęsistkową, drożdżakową, zanikową – a każda z nich wymaga innego leczenia.
• Ze stanem zapalnym najczęściej zmagają się kobiety w wieku reprodukcyjnym.
• Zapalenie pochwy może nawracać w przypadku nieprzestrzegania zasad higieny intymnej i higieny współżycia płciowego. 

O rozwoju zapalenia pochwy świadczą dokuczliwe objawy, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Stan zapalny może wystąpić u kobiety w każdym wieku, a także u dziecka. Jakie są jego przyczyny? Kto znajduje się w grupie szczególnego ryzyka infekcji intymnej? Odpowiadamy.

Co wywołuje zapalenie pochwy?

Na stan środowiska wewnątrz pochwy wpływa wiele czynników, które – w połączeniu ze sobą – odpowiadają za ochronę wrażliwego nabłonka przed podrażnieniami i infekcjami. Są to m.in. obecność wydzieliny o właściwościach nawilżających, kwaśne pH utrzymywane przez pałeczki kwasu mlekowego, odpowiednie stężenie hormonów płciowych (estrogenów), prawidłowa higiena osobista. Kiedy któryś z tych czynników zawodzi, łatwo może dojść do rozpoczęcia procesu chorobowego. Jego konsekwencją jest stan zapalny. 

Zapalenie pochwy to w 90% przypadków efekt przełamania naturalnej bariery ochronnej przez drobnoustroje (bakterie, grzyby, pierwotniaki). Patogeny mogą zostać przeniesione na narządy płciowe z okolic odbytu na papierze toaletowym czy poprzez kontakt seksualny z osobą zakażoną. Najczęściej występującym typem infekcji jest grzybicze zapalenie pochwy, nieco rzadziej dochodzi do waginozy bakteryjnej (w obrębie której wyróżnia się tlenowe zapalenie pochwy i beztlenowe zapalenie pochwy wywoływane odpowiednio przez bakterie tlenowe i beztlenowe).

Powstawaniu stanu zapalnego sprzyja każde zachwianie równowagi biologicznej w obrębie dróg rodnych, a więc:

• nadmierne namnażanie się bakterii i grzybów w wyniku zbyt rzadkiego mycia krocza i noszenia brudnej bielizny,
• kontakt z obcą florą bakteryjną, np. poprzez współżycie lub używanie cudzego ręcznika i innych przyborów higienicznych,
• obniżona odporność organizmu w przebiegu innych chorób, np. anginy,
• wyniszczenie pałeczek Lactobacillus w pochwie przez antybiotykoterapię,
• zmiana charakteru mikroflory bakteryjnej w czasie menstruacji i menopauzy,
• uszkodzenie pochwy lub krocza po porodzie lub przerwanie ciągłości tkanek w wyniku operacji ginekologicznej,
• obecność ciała obcego w pochwie.

Kto jest najbardziej narażony na zapalenie pochwy?

Grzybica pochwy i stany zapalne o innym pochodzeniu zdarzają się głównie u kobiet w wieku rozrodczym (aktywnych seksualnie) oraz przechodzących przekwitanie. Tych drugich szczególnie często dotyka zanikowe zapalenie pochwy (atrofia) związane z obniżoną produkcją hormonów płciowych, które objawia się m.in. suchością pochwy i bólem w trakcie stosunku. Atrofia pochwy jest stanem wymagającym leczenia, jednak z pomocy lekarza korzysta zaledwie 25% kobiet zmagających się z tym schorzeniem. Choruje zaś niemal połowa żeńskiej części społeczeństwa w wieku okołomenopauzalnym.

Do powszechnych dolegliwości należy również zapalenie pochwy w ciąży. Jego występowaniu sprzyja stałe przekrwienie błony śluzowej dróg rodnych, któremu towarzyszą  zmiana pH pochwy w kierunku zasadowego oraz spadek odporności organizmu. Zapalenie pochwy w ciąży może stwarzać zagrożenie dla płodu i wywołać komplikacje okołoporodowe, dlatego wymaga diagnostyki ginekologicznej i odpowiednio dobranego leczenia, np. stosując leki np. Fluconazole, Gynazol, Gyno-Pevaryl 150, Pimafucin.

Warto podkreślić, że stany zapalne narządów rodnych nie dotyczą wyłącznie dorosłych – prawdopodobne jest również pojawienie się zapalenia pochwy u dziecka. Ma to związek ze słabą ochroną okolic intymnych, w których brak jeszcze owłosienia łonowego i wystarczającej ilości fizjologicznej wydzieliny blokującej drogę drobnoustrojom. Zapalenie pochwy u dziewczynki może rozwinąć się zarówno w wieku niemowlęcym, jak i nastoletnim. Bywa np. konsekwencją owsicy, która bardzo szybko przenosi się z okolic odbytu do pochwy. Nieleczone zapalenie pochwy przy owsikach powstaje, gdy glisty zaczynają składać tam jaja.

Jakie są symptomy zapalenia pochwy i jak wygląda leczenie?

Zapalenie pochwy objawia się najczęściej:

• swędzeniem i pieczeniem pochwy oraz sromu,
• zaczerwienieniem okolic intymnych,
• upławami, których specyfika jest różna w zależności od źródła zakażenia,
• bolesnością w czasie oddawania moczu i podczas współżycia,
• plamieniem między miesiączkami.

Na dobór metody leczenia stanu zapalnego pochwy wpływa przede wszystkim rodzaj czynnika chorobotwórczego, dlatego kluczowe znaczenie ma wykonanie wymazu z pochwy przed rozpoczęciem kuracji. Konieczne może być np. wprowadzenie leków przeciwgrzybiczych (w różnej formie) lub wdrożenie antybiotykoterapii. Większość zakażeń przenosi się drogą płciową, dlatego leczenie powinno objąć nie tylko kobietę, ale również jej partnera.