Test na depresję, niepokój i stres – kiedy warto wykonać i co pozwala sprawdzić?

Najważniejsze informacje

• Wielowymiarowy test na depresję Becka jest przykładem popularnego narzędzia w diagnostyce zaburzeń depresyjnych. 
• Testy na depresję za darmo (w różnych wersjach) można wykonywać za pośrednictwem wielu serwisów online. Niektóre z kwestionariuszy zostały przygotowane dla konkretnych grup pacjentów, takich jak kobiety po porodzie lub młodzież.
• Żaden test na depresję nie zastąpi diagnostyki lekarskiej (psychiatry lub psychoterapeuty). Każde takie narzędzie daje tylko wstępną, orientacyjną informację o stanie zdrowia psychicznego.

Depresja ma wiele twarzy i przez lata może rozwijać się w ukryciu. Istnieją jednak sposoby na to, by zrozumieć jej objawy i wczesne oznaki. Przykładem tego są różnego rodzaju narzędzia diagnostyczne, które pomagają ocenić stan psychiczny pacjenta. Dobrze zatem zastanowić się, czy warto robić test na depresję, czy test Becka jest wiarygodny, czym jest skala depresji Kutchera oraz jakie narzędzia przesiewowe mogą pomóc ocenić poziom stresu i niepokoju. W tym artykule dowiesz się też, w jaki sposób testy na poziom stresu, niepokoju i depresji mogą stać się pierwszym krokiem do podjęcia decyzji o dalszym postępowaniu, w tym ewentualnej konsultacji ze specjalistą.

Jakie są wskazania do tego, by wykonać test na depresję?

Samodzielne wykonanie testu na depresję online jest szybkim i często darmowym sposobem na wstępną ocenę kondycji psychicznej, a także określenie prawdopodobieństwa występowania zaburzeń depresyjnych. Może to być  pierwsza wskazówka w rozpoznaniu objawów depresji, zwłaszcza jeśli odczuwasz smutek, apatię lub inne niepokojące zmiany w zachowaniu. Takie narzędzia są dostępne online, często anonimowo i pozwalają na uzyskanie ogólnego obrazu stanu psychicznego.

Warto rozważyć zrobienie testu na depresję kiedy pojawiają się objawy, takie jak: 

• zaburzenia snu i wynikające z nich chroniczne zmęczenie;
• spadek koncentracji i obniżenie wydajności w pracy/szkole;
• brak poczucia satysfakcji z rzeczy, które dotąd sprawiały radość (anhedonia);
• niechęć wobec kontaktów z innymi ludźmi;
• przewaga negatywnych myśli i czarnowidztwo;
• niska samoocena i brak wiary w siebie.

Skala Depresji Becka (BDI): narzędzie przesiewowe i jego wiarygodność 

Skala Depresji Becka (BDI), znana także jako Beck Depression Inventory, została opracowana przez Aarona T. Becka i pierwotnie opublikowana w 1961 roku (Arch Gen Psychiatry). Jest to szeroko stosowane narzędzie przesiewowe i pomocnicze w diagnostyce depresji, składające się z 21 pytań, dotyczących m.in. martwienia się o przyszłość, codziennych obowiązków, poczucia winy, nerwowości i rozdrażnienia, problemów z podejmowaniem decyzji, kłopotów ze snem, apetytem i potencją. Każde pytanie ma po 4 warianty odpowiedzi, a do każdego z nich przypisana jest określona liczba punktów (0-3). Suma punktów, mieszcząca się w zakresie 0-63, pozwala na orientacyjną klasyfikację nasilenia objawów:

• 0-9 pkt: brak lub minimalne objawy depresji;
• 10-29 pkt: depresja umiarkowana;
• 30-63 pkt: ciężka depresja.

Skala Depresji Becka (BDI) jest wiarygodnym narzędziem przesiewowym, szeroko stosowanym w diagnostyce, jednak nie zastępuje pełnej diagnozy lekarskiej. Warto traktować wynik jako wskazówkę, która może być pomocna w podjęciu decyzji o dalszym kroku, np. konsultacji z psychologiem lub psychiatrą. Należy też pamiętać, że różne źródła mogą podawać różne progi punktowe klasyfikujące stopień nasilenia depresji, dlatego należy traktować wynik testu jako jedną z wielu wskazówek.

PHQ-9: krótki test na depresję, niepokój i stres

Inny rodzajem testu na depresję, stres i lęk jest PHQ-9, opracowany przez Roberta J. Spitzera, Janet B. W. Williams i Kurt Kroenke w 1999 roku. Jest to dziewięciopytaniowe narzędzie służące do przesiewowego rozpoznawania i monitorowania nasilenia depresji u dorosłych. Opiera się na szerszym kwestionariuszu PHQ i ocenia objawy z ostatnich dwóch tygodni. Każdej odpowiedzi przyznaje się od 0 do 3 punktów, co daje łączną punktację w przedziale 0-27.

Pytania są dość szczegółowe, ale w przypadku każdego z nich warianty odpowiedzi możliwych do udzielenia wyglądają tak samo: wcale (0 pkt), przez kilka dni (1 pkt), przez połowę tego czasu (2 pkt) i niemal codziennie (3 pkt). Po wypełnieniu testu i zsumowaniu punktów otrzymuje się wynik według następującej skali:

• 0–4 pkt: brak depresji lub jej minimalny stopień;
• 5–9 pkt: łagodna depresja;
• 10–14 pkt: umiarkowana depresja
• 15–29 pkt: umiarkowanie ciężka depresja;
• 20–27 pkt: ciężka depresja.

Wartość diagnostyczna testu 9 pytań na podstawie przeprowadzonych badań została określona jako bardzo wysoka.

Test PHQ-9 pomaga zrozumieć, czy mamy do czynienia z depresją, a także monitorować jej nasilenie na przestrzeni czasu. Warto zaznaczyć, że PHQ-9 ocenia wyłącznie depresję. Jeśli zależy Ci na ocenie poziomu stresu i lęku jednocześnie, warto używać tego testu w połączeniu z dodatkowymi narzędziami, takimi jak GAD-7 (test na lęk), co pozwala na uzyskanie pełniejszego obrazu stanu zdrowia psychicznego.

Badania potwierdzają wysoką wartość diagnostyczną testu PHQ-9, który charakteryzuje się czułością na poziomie 88% i swoistością na poziomie 88%. Ze względu na swoją trafność i szybkość jest często wykorzystywany w praktyce klinicznej, a jego wyniki dostarczają ważnych wskazówek na temat stanu psychicznego pacjenta. PHQ-9, choć skupia się na depresji, jest również częścią szerszej oceny zdrowia psychicznego, obejmującej również niepokój i stres.

Test na depresję poporodową – ESDP

Badaniem przesiewowym służącym do wstępnego wykrywania i określania ryzyka obecności depresji poporodowej jest Edynburska Skala Depresji Poporodowej (ang. Edinburgh Postnatal Depression, ESDP) z 1987 roku autorstwa Johna Coxa i innych badaczy z Keele University. Narzędzie bazuje na 10 twierdzeniach dotyczących różnych aspektów samopoczucia kobiety po porodzie przez ostatnie 7 dni poprzedzające wykonanie testu. Przyjmuje się, że badanie powinno być przeprowadzone w ciągu 8 tygodni po porodzie, ale można powtarzać je w następnych tygodniach i miesiącach po narodzinach dziecka. 

Za pomocą ESDP kobieta może sprawdzić się pod kątem występowania takich objawów jak: anhedonia, poczucie winy, niepokój, ataki paniki, przemęczenie, przygnębienie, zaburzenia snu, płaczliwość i myśli samobójcze. Wynik ESDP (maksymalnie 30 punktów) wskazuje na poziom ryzyka depresji poporodowej. Im więcej zgromadzonych punktów, tym wyższy jest wskaźnik depresji poporodowej. Autorzy testu za wartość graniczną uznają 12/13 punktów, ale zalecają zachowanie czujności nawet w przypadku niższych wyników, zwłaszcza przy występowaniu myśli samobójczych.

Test ESDP jest przykładem narzędzia specyficznego dla danej grupy – w tym przypadku kobiet po porodzie. Narzędzia, jak PHQ-9 czy BDI, mają szersze zastosowanie, ale ESDP zostało zaprojektowane z myślą o specyficznych potrzebach tej grupy. ESDP stanowi ważne uzupełnienie ogólnych testów depresji, gdyż uwzględnia specyfikę stanu psychicznego kobiet w okresie poporodowym.

Skala Depresji Kutchera (KADS): test na depresję dla młodzieży

Skala Depresji Kutchera (KADS, ang. Kutcher Adolescent Depression Scale) to test samooceny przeznaczony dla osób w wieku 12-22 lata, który ma na celu wczesne wykrywanie objawów depresji. Test został opracowany przez profesora psychiatrii Stana Kutchera, stając się jednym z najważniejszych narzędzi przesiewowych w ocenie stanu zdrowia psychicznego młodych ludzi. Jest szeroko stosowany na całym świecie w szkołach, poradniach zdrowia psychicznego, a także w badaniach naukowych.

Test składa się z kilku wersji, z których najbardziej popularną i najlepiej zweryfikowaną jest wersja KADS-11. Zawiera 11 pytań, w tym 10 dotyczących częstości występowania objawów depresyjnych, które są oceniane w skali czterostopniowej. Dodatkowo jedno z pytań odnosi się do nasilenia myśli samobójczych. Oceny te pomagają w określeniu nasilenia objawów depresji, a wyższy wynik wskazuje na poważniejsze objawy.

Wyniki testu KADS mieszczą się w zakresie od 0 do 33 punktów. Im wyższy wynik, tym większe prawdopodobieństwo występowania depresji w danym przypadku. Warto podkreślić, że KADS charakteryzuje się wysoką czułością wykrywania zaburzeń depresyjnych (ponad 90%). Dzięki temu jest skutecznym narzędziem do wczesnej identyfikacji problemów zdrowia psychicznego młodzieży, co umożliwia podjęcie odpowiednich działań i zapobiega pogłębianiu się objawów depresyjnych.

Wersje skali depresji Kutchera

Skala Kutchera występuje w trzech wersjach: KADS-6, KADS-11 i KADS-16, z których każda oferuje różną liczbę pytań, umożliwiając elastyczne dostosowanie do potrzeb diagnostycznych. Zasadniczo wersja KADS-11 jest najczęściej stosowana w praktyce klinicznej i badaniach, ponieważ zapewnia najlepszą równowagę między szczegółowością, a czasem potrzebnym na jej wypełnienie.

Zastosowanie KADS w praktyce

Skala Kutchera (KADS) nie tylko pomaga we wczesnym wykrywaniu depresji, ale także w monitorowaniu zmian w nasileniu objawów w czasie. Dzięki temu narzędzie to może być stosowane do oceny postępów leczenia i skuteczności terapii, co jest istotnym elementem w kompleksowym zarządzaniu zdrowiem psychicznym młodych osób.

Wiarygodność testów na depresję, niepokój i stres: co musisz wiedzieć?

Choć testy, takie jak KADS, są uznawane za skuteczne narzędzia przesiewowe, ich wyniki nie stanowią ostatecznej diagnozy. Ważne jest, aby pamiętać, że wynik testu może wskazywać na potencjalne problemy zdrowia psychicznego, ale ostateczną diagnozę powinien postawić lekarz specjalista. Testy są zatem przede wszystkim narzędziem pomocniczym, które może skłonić do podjęcia dalszych kroków diagnostycznych i terapeutycznych, takich jak konsultacja z psychologiem lub psychiatrą.

Złożoność oceny zdrowia psychicznego

Pełna ocena zdrowia psychicznego, w tym poziomu stresu, niepokoju i depresji, często wymaga zastosowania różnych narzędzi diagnostycznych. Przykładem może być połączenie testów, takich jak KADS i PHQ-9 (kwestionariusz do oceny depresji u dorosłych), bądź użycie skali GAD-7 w celu oceny poziomu lęku. Tego rodzaju testy na poziom stresu, niepokoju i depresji często stosowane są w tandemach, aby uzyskać pełniejszy obraz stanu psychicznego pacjenta.

Warto również dodać, że testy online, choć posiadają wysoką wiarygodność (np. PHQ-9 ma czułość i swoistość na poziomie 88%), powinny być traktowane jako narzędzia pomocnicze, a nie ostateczna diagnoza. Wyniki testów przesiewowych dostarczają wstępnych informacji, które mogą pomóc w podjęciu decyzji o konieczności konsultacji ze specjalistą.

Test przesiewowy a diagnoza – różnice

Ważne jest, aby rozróżniać test przesiewowy od diagnozy klinicznej.

• Test przesiewowy ma na celu jedynie wstępne wykrycie objawów, a nie potwierdzenie zaburzeń psychicznych.
• Ostateczna diagnoza wymaga dokładnej analizy przez wykwalifikowanego specjalistę, który weźmie pod uwagę wszystkie aspekty zdrowia psychicznego pacjenta.

W tym kontekście testy online, choć są pomocne, nigdy nie zastąpią wizyty u lekarza.

Bezpieczeństwo i poufność testów online

W związku z rosnącym zainteresowaniem testami na depresję, stres i niepokój online niezbędne jest zapewnienie użytkownikom bezpieczeństwa i poufności danych. Wiele serwisów oferujących te narzędzia zapewnia anonimowość, jednak przed wypełnieniem testu warto zapoznać się z polityką prywatności danej platformy. Tylko rzetelne serwisy przestrzegają zasad dobrego przetwarzania danych osobowych, co gwarantuje, że odpowiedzi użytkowników nie będą udostępniane osobom trzecim bez ich zgody.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące testów na depresję, niepokój i stres.