W leczeniu bezsenności długotrwałej specjaliści najczęściej zalecają stosowanie środków przeciwdepresyjnych. Leki nasenne rekomendowane są jedynie do łagodzenia bezsenności krótkotrwałej lub epizodycznej. Dlaczego w leczeniu zaburzeń snu bezpieczniejsze są tabletki przeciwdepresyjne? W jaki sposób depresja związana jest z bezsennością?
Jak działają tabletki przeciwdepresyjne na bezsenność?
Leki przeciwdepresyjne w terapii bezsenności stosowane są tylko w przypadku konieczności długotrwałego leczenia. Środki wykazują działanie uspokajające i poprawiające jakość snu – ułatwiają zasypianie, a następnie pogłębiają fazy snu, zapobiegając ich przerywaniu. Wysoka skuteczność tabletek przeciwdepresyjnych w leczeniu bezsenności sprawia, że mogą być one stosowane w minimalnych dawkach. W przeciwieństwie do tabletek nasennych, środki przeciwdepresyjne wywołują znacznie mniej skutków ubocznych i nie są obarczone ryzykiem uzależnienia.
Najczęściej stosowane środki farmakologiczne w leczeniu bezsenności:
- Kwetiapina – ma działanie podobne do receptorów serotoninowych w mózgu, odpowiadających m.in. za funkcjonowanie układu nerwowego. Lek wywołuje senność i ułatwia zasypianie.
- Opipramol – lek o działaniu wyciszającym i ułatwiającym zasypianie. Ma działanie antystresowe, przeciwlękowe i uspokajające.
- Hydroksyzyna – lek wydłużający i poprawiający jakość snu. Dodatkowo zmniejsza napięcie stresowe, uspokaja i ułatwia zasypianie.
- Mianseryna – lek stosowany w leczeniu bezsenności pierwotnej, wspomagający ciągłość snu.
Tabletki przeciwdepresyjne na bezsenność – dlaczego są stosowane?
Liczne badania potwierdzają jednoznaczny związek bezsenności z zaburzeniami psychicznymi. Wystąpienie epizodu depresyjnego aż u 41% pacjentów jest poprzedzona problemami z zasypianiem, natomiast u 22% pacjentów bezsenność występuje jednocześnie z epizodem depresji. W przypadku nawracających zaburzeń nastroju, bezsenność pojawia się u 56% pacjentów1.
Zaburzenia nastroju i snu powiązane są ze sobą nie tylko na poziomie objawowym, ale też przyczynowym. W obu przypadkach wskazuje się na nadaktywność osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, co w konsekwencji uniemożliwia wyciszenie. Dlatego biorąc pod uwagę wspólne cechy objawów depresji i bezsenności, w terapii stosowane są środki przeciwdepresyjne.
Środki farmakologiczne nie mogą być jednak alternatywą dla metod behawioralnych w leczeniu bezsenności przewlekłej. W pierwszej kolejności pacjent cierpiący na permanentne zaburzenia snu powinien być poddany psychoterapii, a dopiero w drugiej kolejności należy rozważyć włączenie leków przeciwdepresyjnych.
Tabletki nasenne – co powinieneś o nich wiedzieć?
Leki nasenne mają działanie wyłącznie objawowe i mogą być stosowane tylko w łagodzeniu zaburzeń snu trwających maksymalnie kilkanaście dni. Nie powinny być częścią terapii bezsenności i nie mogą być stosowane długotrwale. Leki nasenne w przypadku leczenia długoterminowego podawane są pacjentowi tylko na początku terapii w celu uzupełnienia działania innych środków.
Długotrwałe lub regularne przyjmowanie leków nasennych obarczone jest wysokim ryzykiem tolerancji organizmu na ich działanie. Stopniowo odczuwalna utrata efektu nasennego, sprzyja natomiast uzależnieniu, a dodatkowo utrwala bezsenność.
Działanie leków nasennych ma wpływ na skuteczność stosowanej antykoncepcji hormonalnej. Po tabletki na sen nie powinny sięgać również kobiety w ciąży i karmiące piersią. Leki nasenne zaburzają pamięć, a ponadto upośledzają zdolność wielu czynności, w tym obsługi pojazdów mechanicznych.
Jednorazowa terapia lekiem nasennym może trwać maksymalnie 14 dni. W przypadku doraźnego stosowania dopuszcza się przyjmowanie leku nasennego do 10 razy w miesiącu.
Leki przeciwdepresyjne są jedną ze skutecznych metod leczenia bezsenności. W przeciwieństwie do środków nasennych, mogą być stosowane w terapiach długoterminowych bez ryzyka uzależnienia. Zarówno tabletki przeciwdepresyjne, jak i nasenne, nigdy nie powinny być przyjmowane na własną rękę! Dawkowanie i długość terapii są dobierane indywidualnie przez lekarza.
źródło:
1. K. Grabowski, Z. Nowicki, Leki przeciwdepresyjne w terapii bezsenności pierwotnej, Klinika Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku, Via Medica, 2012.
