- Utrzymanie czystości zatok jest efektywną metodą zapobiegania powstawania stanów zapalnych tych okolic.
- Irygacja zatok pozwala na ich oczyszczenie z alergenów, drobnoustrojów, zanieczyszczeń i nadmiaru wydzieliny.
- Płukanie zatok jest też jednym ze skutecznych domowych sposobów na zapalenie zatok.
- Poznanie i zastosowanie się do określonych zasad jest warunkiem bezpieczeństwa zabiegu oczyszczania zatok.
Płukanie zatok cieszy się coraz większą popularnością. Ogólnodostępność gotowych zestawów i instrukcji obsługi przeniosła tę metodę z gabinetów laryngologicznych do domów pacjentów. Irygacja zatok to nie tylko sposób na pozbycie się przykrych dolegliwości, ale również przeciwdziałanie ich pojawieniu się lub nawrotom. Dowiedz się, kiedy i jak bezpiecznie przeprowadzić zabieg oczyszczania zatok.
Irygacja zatok – po co się stosuje, u kogo?
Zatoki to puste przestrzenie w czaszce połączone z jamą nosową. Ich głównym zadaniem jest nawilżanie, ogrzewanie i oczyszczanie powietrza, które dostaje się przez nos. Zatoki wyścielone są błoną śluzową, a powstająca wewnątrz wydzielina naturalnie usuwana jest na zewnątrz. Jeśli dojdzie do obrzęku, proces ten nie przebiega prawidłowo, w wyniku czego dochodzi do zalegania wydzieliny. Pojawienie się znacznego dyskomfortu, zapalenie zatok i zakażenia bakteryjne to tylko niektóre z możliwych konsekwencji, którym lepiej zapobiegać i szybko przeciwdziałać. Jednym ze sposobów jest irygacja zatok.
Płukanie zatok, nazywane również irygacją, pozwala oczyścić zatoki z zalegającej w nich wydzieliny, ale również zanieczyszczeń, drobnoustrojów i alergenów. Metoda ta wskazana jest w wielu przypadkach, m.in.:
- przy infekcjach zatok (również jako wspomaganie leczenia farmakologicznego np. za pomocą Erdomed);
- w profilaktyce infekcji zatok;
- przy alergiach wziewnych;
- u osób pracujących w otoczeniu pyłów;
- u osób przebywających w klimatyzowanych, gorących i suchych pomieszczeniach, którym dokucza suchość błon śluzowych nosa.
Zabieg może być przeprowadzony samodzielnie w domu i polega na wlewaniu specjalnego roztworu do przewodu nosowego.
Płukanie zatok — jak często można stosować zabieg?
Częstotliwość wykonywania zabiegu zależy od przyczyn i wskazań. W celach profilaktycznych irygację zatok wykonuje się zwykle raz dziennie (nie rzadziej niż 2-3 razy w tygodniu). W przypadku zalegania wydzieliny częstość zależna jest od nasilenia objawów. Zazwyczaj konieczne jest płukanie zatok przynajmniej 2 razy dziennie.
Czym płukać zatoki?
Największą popularnością cieszy się płukanie zatok solą fizjologiczną (izotoniczny roztwór NaCl — 0,9 proc.) lub hipertonicznym roztworem (3 proc. stężenie NaCl). Chlorek sodu ma działanie oczyszczające, pielęgnacyjne i nawilżające. Irygacje roztworem hipertonicznym dodatkowo zmniejszają obrzęk śluzówki.
W aptekach dostępne są specjalne zestawy do sporządzenia odpowiednich roztworów. Czasami w ich składzie, oprócz chlorku sodu, może znajdować się również soda oczyszczona (dwuwęglan sodu), ksylitol, chlorek potasu, wapnia lub magnezu.
Do zestawu do płukania zatok dołączona jest specjalna butelka (irygator) z odpowiednią końcówką umożliwiającą przeprowadzenie zabiegu i podziałką ułatwiającą przygotowanie właściwego roztworu.
Płukanie zatok można wykonać również za pomocą gumowej gruszki, specjalnego kubka (przypominającego lejek) lub nawet zwykłej małej butelki z dzióbkiem (np. po wodzie mineralnej).
Roztwór do płukania zatok można również wykonać samodzielnie przy użyciu soli kuchennej.
Jak zrobić roztwór do płukania zatok?
Samodzielne sporządzenie roztworu nie jest trudne i polega na dokładnym rozpuszczeniu płaskiej łyżeczki soli kuchennej w 1 l wody. Najlepiej użyć do tego wody destylowanej lub przefiltrowanej, jeśli nie ma takiej możliwości, może być letnia przegotowana woda. Do mieszanki można dodać szczyptę sody. Płukanie zatok sodą oczyszczoną działa przeciwobrzękowo i przynosi szybką ulgę.
Niestety ze względu na różne wielkości łyżeczek i jakość soli kuchennej, może być trudno samodzielnie wykonać roztwór o właściwym stężeniu (fizjologicznym), dlatego łatwiejszym rozwiązaniem jest zastosowanie soli fizjologicznej z apteki lub zestawu do jej przygotowania.
Płukanie zatok wodą utlenioną
W internecie można znaleźć informacje na temat korzyści uzyskiwanych z płukania zatok wodą utlenioną. Niewątpliwie ma ona działanie bakteriobójcze, ale może doprowadzić do poważnego podrażnienia śluzówki. Nie zawsze też występuje konieczność działania antybakteryjnego. Dlatego znacznie bezpieczniejsze i często równie skuteczne jest płukanie zatok solą fizjologiczną.
Jak płukać zatoki?
Zabieg jest stosunkowo prosty, ale żeby uzyskać korzystne efekty, należy zapoznać się ze wskazówkami dotyczącymi tego, jak prawidłowo płukać zatoki. Instrukcje nie tylko ułatwiają wykonanie zabiegu, ale również ograniczają ryzyko z nim związane.
Przede wszystkim należy przestrzegać kilku zasad:
- temperatura roztworu powinna być zbliżona do temperatury ciała;
- każda osoba płucząca zatoki powinna mieć własną butelkę do zabiegu;
- wykonuj zabieg, kiedy możesz wydmuchać nos (niedrożność nosa jest przeciwskazaniem do płukania zatok);
- wykonuj zabieg nie później niż godzinę przed spaniem;
- po irygacji zatok nie kładź się przynajmniej przez godzinę;
- po zabiegu postaraj się nie wychodzić na zewnątrz (szczególnie, jeśli jest zimno);
- nie wykonuj płukania zatok, jeśli masz problemy z uszami lub miewasz krwotoki z nosa (zwłaszcza ciężkie);
- nie wykonuj płukania zatok, jeśli jesteś po urazie twarzoczaszki lub operacji nosa, ucha.
Płukanie zatok — instrukcja
- Przygotuj roztwór.
- Przed irygacją zatok oczyść dokładnie nos.
- Pochyl się do przodu nad wanną lub umywalką i przyłóż butelkę z roztworem do jednej dziurki nosa. Nie wkładaj jej głęboko, ale niech ściśle przylega do otworu nosowego.
- Oddychaj przez usta.
- Ściśnij butelkę. Woda może wylecieć drugą dziurką lub spłynąć do gardła. Jeśli masz do czynienia z drugą opcją, odkrztuś płyn i wypluj.
- Możesz również pochylić głowę do przodu i lekko na bok, tak aby jedna dziurka była wyżej od drugiej i wprowadzić płyn do tej znajdującej się na górze.
- Grawitacja powinna doprowadzić do tego, że płyn spłynie przez dziurkę poniżej.
- Powtórz wszystkie czynności, wlewając płyn do drugiej dziurki.
- Delikatnie wydmuchaj nos.
- Umyj i wysusz zestaw do płukania zatok.
Płukanie zatok u dzieci
Przeprowadzenie zabiegu u dziecka warto skonsultować z lekarzem. Płukania zatok w domu nie przeprowadza się u małych dzieci (poniżej 4. roku życia) ze względu na niewielkie możliwości współpracy. Nie należy też wykonywać zabiegu w pozycji leżącej. W aptekach dostępne są zestawy do płukania zatok przeznaczone dla dzieci (mniejsza butelka, końcówka).
U mniejszych dzieci zalecane jest płukanie nosa aerozolami zawierającymi wodę morską.
Zatoki — płukanie w domu czy u laryngologa?
Płukanie zatok w domu jest zabiegiem stosunkowo bezpiecznym i nie wymaga specjalistycznych umiejętności, a jedynie przestrzegania określonych zasad. Gotowe zestawy do irygacji stanowią dodatkowe ułatwienie.
Pacjenci ze wskazaniami do płukania zatok, ale bojący się wykonywać zabieg w domu, mogą skorzystać z pomocy specjalisty. Płukanie zatok u laryngologa wygląda nieco inaczej. Lekarz może zastosować leki ułatwiające dojście do zatkanych zatok. Do jednej dziurki wprowadza płyn, a do drugiej ssawkę służącą do odciągania wydzieliny.
Płukanie zatok — skutki uboczne
Płukanie zatok uznawane jest za bezpieczny zabieg, a przestrzeganie zasad zapobiega występowaniu długotrwałym skutkom ubocznym. Zdarza się, że występują krótkotrwałe objawy niepożądane, takie jak:
- podrażnienie;
- pieczenie w nosie;
- uczucie rozpierania, lekki ból;
- uczucie pełności w uszach (szczególnie, jeśli irygator został wprowadzony zbyt głęboko);
- krwawienie z nosa.
Wypełnij formularz medyczny, aby
rozpocząć e-konsultację lekarską
bez wychodzenia z domu.
