Najważniejsze informacje:

• Zapalenie zatok może mieć przede wszystkim podłoże wirusowe, grzybicze lub bakteryjne – w przypadku bakteryjnego zapalenia zatok konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii. 
• Stosowanie antybiotyku na zatoki zalecane jest zwłaszcza w przypadku nasilenia objawów i ich długotrwałego utrzymywania się. Lek zapobiega namnażaniu się bakterii.
• W przebiegu nawracającego zapalenia zatok lek na zatoki na receptę dobiera się do rodzaju bakterii, który go wywołuje.

Niekiedy zapalenie zatok wymaga wdrożenia antybiotykoterapii. W poniższym artykule wyjaśniamy, kiedy konieczne jest stosowanie antybiotyku na zatoki, a w jakich przypadkach wystarczą leki na zatoki bez recepty. Przedstawiamy też najczęściej przepisywane przez lekarzy antybiotyki na zapalenie zatok wywołane przez bakterie.

Jak leczyć ból zatok – lekami bez recepty czy na receptę?

W przypadku ostrego zapalenia zatok przynosowych lekami pierwszego rzutu są preparaty dostępne bez recepty, które działają objawowo – przeciwzapalnie, przeciwbólowo i przeciwgorączkowo (np. ibuprofen). Dodatkowo wskazane jest stosowanie leków obkurczających błonę śluzową nosa i zatok (w kroplach bądź doustnie). Leki te można stosować nie dłużej niż przez 5-7 dni, ponieważ grozi to uzależnieniem śluzówki od ich działania, a w efekcie nawracającymi obrzękami i nieżytem nosa. 

W niektórych przypadkach leki bez recepty na ból zatok mogą jednak okazać się niewystarczające. Wtedy do leczenia należy włączyć antybiotyki na zapalenie zatok, przepisywane przez lekarza. 

Antybiotyk na bakteryjne zapalenie zatok

Antybiotykoterapia wskazana jest zwłaszcza w przebiegu bakteryjnego zapalenia zatok. Od wirusowego zapalenia zatok, które cechuje łagodniejszy przebieg i ustępowanie objawów po kilku dniach, odróżnia je nasilenie symptomów. U chorych występuje wysoka gorączka, charakterystyczny ropny katar oraz silny ból miejscowy. W przypadku zaobserwowania takich objawów należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem – konieczne będzie rozpoczęcie leczenia odpowiednio dobranym antybiotykiem. 

Antybiotyk na zapalenie zatok – kiedy po niego sięgnąć?

W leczeniu zapalenia zatok antybiotyk stosuje się przede wszystkim w sytuacji, kiedy przebieg infekcji jest gwałtowny, a u osoby chorej występuje wysoka gorączka (powyżej 39°C). Wskazaniami do rozpoczęcia antybiotykoterapii są również:

• mocny obrzęk tkanek twarzy, 
• przedłużający się czas trwania choroby – powyżej 2 tygodni,
• nasilenie dolegliwości po 5 dniach od wystąpienia pierwszych objawów infekcji.

Antybiotyk na zatoki zalecany jest też w przypadku, gdy występują powikłania.

Czy da się wyleczyć bakteryjne zapalenie zatok bez antybiotyku?

W leczeniu bakteryjnego zapalenia zatok antybiotyk jest niezbędny. Przy podejrzeniu stanu zapalnego wywołanego przez bakterie antybiotykoterapia jest koniecznością, ponieważ tylko ona może zapobiec dalszemu namnażaniu się bakterii i rozwojowi niebezpiecznych powikłań.

Kiedy antybiotyk na zatoki nie będzie skuteczny?

Wirusowe zapalenie zatok nie wymaga stosowania antybiotyku – wystarczające jest leczenie objawowe. Celem antybiotykoterapii jest walka z bakteriami, dlatego nie należy z niej korzystać przy chorobach wirusowych. Może to doprowadzić do osłabienia odporności organizmu.

Antybiotyku nie stosuje się też u osób z podejrzeniem alergii, a także z krzywą przegrodą nosową, przerośniętymi małżowinami nosowymi oraz polipami nosa i zatok. Stosowanie antybiotyku w wymienionych przypadkach nie tylko nie przyniesie poprawy, ale również obciąży organizm i może doprowadzić do antybiotykooporności.

Jaki antybiotyk na zapalenie zatok będzie najlepszy?

Dobór antybiotyku powinien zostać poprzedzony wykonaniem odpowiednich badań. Na ich podstawie można stwierdzić, jaki rodzaj bakterii odpowiada za powstanie zapalenia i gdzie dokładnie zlokalizowany jest stan zapalny. W prawidłowo i wnikliwie przeprowadzonej diagnostyce kluczowe znaczenie ma posiew w kierunku obecności drobnoustrojów. Wymaz warto pobrać zwłaszcza w przypadku przewlekłego zapalenia zatok o nieznanym pochodzeniu.

Wynik posiewu daje odpowiedź na to, jaki antybiotyk należy stosować do zwalczania infekcji. Taki o wąskim spektrum działania zwalcza niewielką, konkretną grupę drobnoustrojów. W przypadku infekcji mieszanej lepiej sprawdza się antybiotyk o szerokim spektrum działania. 

Na zapalenie zatok najczęściej przepisywane są:

• amoksycylina (np. Amoksiklav, Augmentin, Ramoclav) – zalecana zwłaszcza w przypadku ostrego zapalenia zatok,
• azytromycyna (np. Azimycin, Azitrox, Nobaxin) – stosowana przy zakażeniach dolnych i górnych dróg oddechowych, zapaleń płuc i zatok,
• klarytromycyna (np. Klacid, Klabax), tzw. antybiotyk na zatoki 3-dniowy, wykorzystywany w przebiegu zakażeń górnych i dolnych dróg oddechowych,
• lewofloksacyna (np. Levoxa) – wykazująca działanie przeciwbakteryjne, skuteczna w zwalczaniu ostrego, bakteryjnego zapalenia zatok.

Kiedy zaczyna działać antybiotyk na zapalenie zatok?

Efekty działania antybiotyku na zapalenie zatok zwykle widoczne są po około 3-4 dniach od rozpoczęcia terapii. 

Podczas antybiotykoterapii warto przyjmować probiotyki, które zadbają o równowagę flory bakteryjnej jelit. Wspomagająco zalecane jest również wykonywanie płukanek z zastosowaniem soli morskiej lub roztworu chlorku sodu.

Jak długo stosować antybiotyk na zatoki?

Antybiotyk na zapalenie zatok powinien być stosowany ściśle według zaleceń lekarza. Antybiotykoterapia przy bakteryjnym stanie zapalnym zatok trwa zwykle 10-14 dni – należy ją kontynuować nawet, jeśli objawy ustąpią wcześniej. Wyleczenie zapalenia chroni przed przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych oraz groźnymi powikłaniami (wewnątrzczaszkowymi, oczodołowymi i innymi). 

Co zrobić, gdy antybiotyk na zatoki nie pomaga?

Może zdarzyć się, że pomimo stosowania antybiotyku na zatoki, lek nie przyniesie poprawy. 

W sytuacji, kiedy przepisany na zapalenie zatok antybiotyk nie pomaga mimo przyjmowania go regularnie przez zalecony czas, trzeba jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Konieczna może okazać się zmiana leku na inny. 

Jaki antybiotyk na zatoki jest odpowiedni dla kobiet w ciąży?

Zapalenie zatok to dolegliwość, która może być szczególnie uciążliwa dla kobiet w ciąży. Domowe sposoby, takie jak inhalacje, nie zawsze są skuteczne przy osłabionym układzie odpornościowym. 

Gdy dojdzie do zaostrzenia objawów infekcji, można włączyć bezpieczną antybiotykoterapię na bazie penicylin (w tej grupie znajduje się amoksycylina) lub cefalosporyn. Odpowiednio dobrane antybiotyki (np. Erdomed) na zatoki stwarzają niewielkie ryzyko toksycznego działania na płód, a zapobiegają przerodzeniu się miejscowego stanu zapalnego w znacznie poważniejszą infekcję.

Czy istnieją bezpieczne antybiotyki na zatoki dla dzieci?

W zdecydowanej większości przypadków zapalenie zapalenie zatok przynosowych u dziecka ma podłoże wirusowe i nie wymaga leczenia antybiotykami. Przedłużająca się infekcja może jednak przejść w fazę bakteryjną – wówczas zalecana jest antybiotykoterapia połączona ze stosowaniem glikokortykosteroidów donosowych. Antybiotyk na zatoki pierwszego rzutu to amoksycylina.