Bakteryjne a wirusowe zapalenie zatok – poznaj objawy pozwalające odróżnić je od siebie

Najważniejsze informacje:

• W obrębie zatok rozwijają się stany zapalne, które mogą mieć podłoże bakteryjne lub wirusowe. 
• Bakteryjne i wirusowe zapalenie zatok objawiają się w podobny sposób, choć niektóre symptomy infekcji pozwalają na ich odróżnienie. 
• Zarówno w przypadku bakteryjnego, jak i wirusowego zapalenia zatok konieczne jest wdrożenie leczenia odpowiedniego do rodzaju infekcji. 

Skąd wiedzieć, czy mamy do czynienia z zapaleniem zatok bakteryjnym czy wirusowym? Jak odróżnić od siebie obie infekcje? Jak prawidłowo je leczyć? Wyjaśniamy w poniższym artykule. 

Stany zapalne zatok – wywołane przez bakterie i wirusy

W obrębie zatok mogą rozwinąć się stany zapalne wywołane przez różne patogeny. Wyróżnić możemy przede wszystkim:

• wirusowe zapalenie zatok (najczęściej wirusy grypy i paragrypy, rhinowirusy),
• bakteryjne zapalenie zatok (najczęściej wywołane przez Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis) – zwykle jest ono powikłaniem zapalenia wirusowego, powstającym na skutek nadkażenia bakteryjnego.

Poza bakteryjnym i wirusowym zapaleniem zatok wyróżnia się również zapalenie zatok o podłożu grzybiczym i alergicznym. Zapalenie zatok rozwija się częściej u pacjentów z krzywą przegrodą nosową i u tych ze stwierdzonymi polipami.

Zapalenie zatok – bakteryjne czy wirusowe?

W przebiegu bakteryjnego i wirusowego zapalenia zatok objawy infekcji są do siebie bardzo podobne. Jednocześnie można zidentyfikować kilka symptomów, które są charakterystyczne wyłącznie dla jednej z tych infekcji. 

Wirusowe zapalenie zatok – objawy

Wirusowe zapalenie zatok to najczęstsza infekcja występująca w obrębie zatok. Zwykle jest ona następstwem infekcji wirusowej nosa (powikłaniem przeziębienia). Niekiedy infekcja wywołana pierwotnie przez wirusy może stać się infekcją bakteryjną, jeżeli dojdzie do nadkażenia bakteriami. 

Do głównych objawów wirusowego zapalenia zatok należą:

• ból głowy w obrębie nosa i czoła, nasilający się podczas wysiłku fizycznego, pochylania i porannego wstawania,
• uczucie rozpierania na twarzy,
• uczucie nieustannie zatkanego nosa,
• wydzielina w zatokach – zwykle wodnista, przezroczysta i pozbawiona zapachu,
• upośledzenie drożności nosa, często jednostronne,
• ściekanie wydzieliny do gardła, które może łączyć się z kaszlem i chrypką,
• zaburzenia węchu,
• stan podgorączkowy,
• ogólne osłabienie.

Wirusowe zapalenie zatok bez kataru jest jak najbardziej możliwe – w większości przypadków dotyczy stanu przewlekłego. Stan przewlekły diagnozowany jest w momencie, kiedy stan zapalny utrzymuje się powyżej 12 tygodni.    

Bakteryjne zapalenie zatok – objawy 

Oprócz wirusowego zapalenia zatok możliwa jest również infekcja o podłożu bakteryjnym. Nazywana ropnym zapaleniem zatok (ze względu na charakterystyczną, gęstą wydzielinę z zatok), stanowi częste powikłanie infekcji wirusowej. 

Objawami ogólnymi, które towarzyszą bakteryjnemu zapaleniu zatok są:

• gorączka powyżej 38°C,
• silne uczucie zmęczenia,
• utrata apetytu,
• zmiana koloru wydzieliny – występuje gęsty, ropny, żółto-zielony katar o nieprzyjemnym zapachu,
• pogorszenie dotychczasowego przebiegu choroby zatok.

Wirusowe a bakteryjne zapalenie zatok – różnice

W przebiegu wirusowego zapalenia zatok rzadziej pojawia się wysoka gorączka, typowa dla zapalenia wywołanego przez bakterie. Infekcjom wirusowym może jednak towarzyszyć stan podgorączkowy. 

Typowym objawem bakteryjnego zapalenia zatok jest ropna wydzielina o gęstej konsystencji, żółtym lub zielonkawym kolorze i nieprzyjemnej woni. W infekcji wirusowej śluz gromadzący się w zatokach jest wodnisty, bezbarwny i bezwonny. 

Przebieg wirusowego zapalenia zatok jest zwykle łagodniejszy od bakteryjnego. 

Bakteryjne zapalenie zatok nie jest zaraźliwe. Z kolei infekcja wirusowa, przenoszona drogą kropelkową, wiąże się z ryzykiem zarażenia innych osób, zwłaszcza tych o obniżonej odporności. 

Leczenie wirusowego zapalenia zatok

Wirusowe zapalenie zatok leczy się objawowo. Zastosowanie w zwalczaniu infekcji znajdują przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz leki obkurczające błonę śluzową nosa (np. miejscowe glikokortykosteroidy). 

Leczenie bakteryjnego zapalenia zatok

Bakteryjne zapalenie zatok wymaga natomiast konsultacji z lekarzem – niezbędnego będzie wdrożenie antybiotykoterapii. Infekcje o podłożu bakteryjnym leczone są środkami wydawanymi na receptę.

Najczęściej w celu wyleczenia bakteryjnego zapalenia zatok stosuje się: amoksycylinę (np. Amotaks, Duomox, Ospamox), lewofloksacynę (Levalox, Levoxa), azytromycynę (Azitrolek) i klarytromycynę (Fromilid Uno, Klabion Uno, Klabax). O sposobie i czasie dawkowania leku przepisanego na receptę decyduje lekarz.

Domowe sposoby na wirusowe i bakteryjne zapalenie zatok

W przebiegu wirusowego i bakteryjnego zapalenia zatok wspomagająco można stosować domowe sposoby na chore zatoki. Polecane są zwłaszcza:

• inhalacje z dodatkiem olejków eterycznych lub ziół,
• płukanki solą fizjologiczną,
• picie dużej ilości wody,
• nawilżanie powietrza,
• wcieranie maści rozgrzewających w okolice zatok,
• picie rozgrzewających herbat z cynamonem i imbirem.

Wirusowe czy bakteryjne zapalenie zatok – konieczna konsultacja lekarska

Zarówno wirusowe, jak i bakteryjne zapalenie zatok wymaga starannego wyleczenia. Obie choroby mają tendencję do nawracania – nieleczone bądź leczone niewłaściwie zapalenie zatok może bezpośrednio prowadzić do wielu potencjalnie groźnych powikłań.

W celu postawienia jednoznacznej diagnozy najlepiej skonsultować się z lekarzem laryngologiem. Niekiedy niezbędne jest wykonanie badań obrazowych pozwalających na jednoznaczne określenie rodzaju infekcji.