Najważniejsze informacje:
- Leki na zatoki na receptę są niezbędne w przypadku bakteryjnej i grzybiczej postaci infekcji. Często okazują się konieczne również w leczeniu alergicznego zapalenia zatok o charakterze przewlekłym.
- Antybiotyk na zatoki można dostać tylko za okazaniem ważnej recepty lekarskiej. Niektóre sterydy są już dostępne bez recepty.
- Nie należy stosować żadnych leków na receptę bez wyraźnego wskazania lekarza.
Co wybrać na zatoki – leki na receptę czy bez recepty?
Zapalenie zatok przynosowych jest chorobą, którą w większości przypadków można wyleczyć preparatami dostępnymi bez recepty, tj. lekami z grupy NLPZ, sympatykomimetykami, lekami przeciwhistaminowymi, lekami wykrztuśnymi i sekretolitycznymi. Celem kuracji jest przeważnie wyeliminowanie objawów, a nie przyczyn infekcji, czyli udrożnienie zatkanego nosa, złagodzenie stanu zapalnego, zbicie gorączki i uśmierzenie bólu zatok. Nie zawsze jednak leki bez recepty okazują się wystarczające do zwalczenia choroby. O ścieżce leczenia, zwłaszcza przy nasilonych i długo utrzymujących się objawach, powinien decydować lekarz.
Kluczowe w doborze odpowiedniego preparatu leczniczego jest ustalenie podłoża infekcji, czemu służą szczegółowe badania diagnostyczne. Stosowanie leków bez recepty sprawdza się na ogół przy infekcji wirusowej, a niekiedy również przy alergicznym (sezonowym) zapaleniu zatok. Inaczej jest, gdy w grę wchodzi zakażenie bakteryjne bądź grzybicze. Wówczas efektywne leczenie zapewniają tylko środki na receptę.
O konieczności włączenia leków na receptę mogą świadczyć m.in.:
- wysoka gorączka (przekraczająca 39 st. C),
- obrzęk w okolicy oczodołów,
- występowanie objawów infekcji przez okres dłuższy niż 14 dni.
Antybiotyki na zatoki na receptę
Jedynym lekiem na zatoki skutecznym przy zakażeniu bakteryjnym jest antybiotyk (dostępny wyłącznie na receptę lekarską). Najczęściej zastosowanie ma tutaj amoksycylina (np. Amoksilav, Amotkas, Augmentin), doksycyklina lub inna substancja z grupy penicylin, a u osób uczulonych na penicyliny – preparaty z grupy cefalosporyn bądź makrolidów. Antybiotykoterapia trwa zazwyczaj minimum 7 dni, ale makrolidy dają możliwość zastosowania krótszej (trzydniowej) kuracji.
Antybiotyk może działać nie tylko przeciwbakteryjnie, ale również przeciwgrzybiczo. Właściwości grzybobójcze i grzybostatyczne wykazuje np. nystatyna. Taki lek sprawdzi się więc zarówno przy zakażeniu bakteryjnym, jak i przy inwazyjnym grzybiczym zapaleniu zatok. Jednak grzybicę rzadko leczy się antybiotykiem. Środkami przeciwgrzybiczymi pierwszego rzutu są pochodne azoli, np. itrakonazol, flukonazol, worykonazol.
Infekcje bakteryjne i grzybicze to bardzo niebezpieczne postaci kliniczne zapalenia zatok. Mają szybki i często powikłany przebieg. Mogą wywoływać powikłania wewnątrzczaszkowe i oczodołowe, dlatego wymagają jak najszybszego wprowadzenia odpowiednich leków na zatoki na receptę.
Sterydy na zatoki na receptę
Inną grupą leków na zatoki są glikokortykosteroidy, zwane potocznie sterydami. Większość tych preparatów można kupić tylko za okazaniem ważnej recepty lekarskiej. Jednak od kilku lat niektóre syntetyczne glikokortykosteroidy, takie jak furoinian mometazonu, dostępne są również bez recepty (w kategorii OTC). Sterydy stosuje się przeważnie w przypadku alergicznego zapalenia zatok. Miejscowa steroidoterapia, która działa przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, przeciwświądowo i przeciwobrzękowo, jest standardem postępowania przy przewlekłym zapaleniu zatok. Oprócz furoinianu mometazonu popularnymi lekami sterydowymi na zatoki są m.in. dipropionian beklometazonu, propionian flutykazonu, furoinian flutykazonu i budezonid.
Krople i tabletki na zatoki na receptę
Leki na zatoki na receptę występują w niemal wszystkich postaciach farmaceutycznych – zarówno do stosowania miejscowego, jak i ogólnego. Najczęściej są to tabletki bądź krople donosowe. Formę tabletek, kapsułek, syropu lub proszku do przygotowania zawiesiny doustnej mają przeważnie antybiotyki i niektóre leki mukolityczne (np. Erdomed z erdosteiną), w kroplach zaś sprzedawane są na ogół sterydy donosowe. Alternatywę dla kropli stanowią spraye na zatoki na receptę, które umożliwiają wygodniejsze podanie substancji czynnej do jam nosa i zatok. Krople należy aplikować w pozycji leżącej, natomiast spraye rozpyla się na leżąco, siedząco lub stojąco (ułożenie ciała ma tutaj mniejsze znaczenie).
