Leki na zapalenie zatok na receptę i bez. Poznaj metody leczenia bólu zatok

Najważniejsze informacje:

• Przy zapaleniu zatok leczenie może opierać się zarówno na preparatach bez recepty, jak i na antybiotykach (jeśli infekcja ma podłoże bakteryjne), sterydach (w przypadku podłoża alergicznego) czy innych lekach dostępnych wyłącznie z przepisu lekarza. 
• Dobry lek na zatoki czołowe, sitowe, szczękowe bądź klinowe powinien działać przeciwbólowo i przeciwzapalnie, rozrzedzać zalegającą wydzielinę i obkurczać błonę śluzową nosa. Najczęściej równolegle stosuje się kilka środków farmakologicznych. Farmakoterapię warto wspierać domowymi metodami leczenia.
• Skutecznym lekiem na zatoki może okazać się zarówno preparat w aerozolu, jak i w tabletkach – wszystko zależy od indywidualnej odpowiedzi organizmu na zastosowane leczenie.

Leki na zapalenie zatok przynosowych pozwalają złagodzić dolegliwości towarzyszące infekcji i skrócić czas trwania choroby. Większość z nich można kupić w aptece bez recepty, ale stan zapalny o ostrym przebiegu wymaga zastosowania preparatów przepisanych przez lekarza. Jaki lek na zatoki wybrać? Co złagodzi ból zatok? Kiedy do uporania się z uciążliwymi objawami wystarczą tabletki i krople na zapalenie zatok, a kiedy trzeba sięgnąć po antybiotyk? Wyjaśniamy.

Leki na zapalenie zatok:

• Auglavin PPH
• Amoksiklav Quicktab 1000 mg
• Ospen 1000
• Doxycyclinum Polfarmex
• Bioracef
• Flixonase
• Ospamox 500
• Klacid Uno
• Erdomed
• Biseptol

Co na chore zatoki – krople czy tabletki? Leczenie bólu zatok

Przy zapaleniu zatok czynnikiem decydującym o zalecanym rodzaju leczenia jest podłoże choroby – w grę wchodzi etiologia wirusowa, bakteryjna, grzybicza lub alergiczna. Duże znaczenie ma też charakter infekcji. Inaczej leczy się zapalenie ostre czy podostre, a inaczej przewlekłe bądź nawracające. 

Leki na zapalenie zatok dostępne są w różnych postaciach farmaceutycznych. Dominują wśród nich krople i aerozole do nosa o działaniu miejscowym, ale zastosowanie mają także o sekretolityczne (rozrzedzające śluz) preparaty w tabletkach i syropach czy wieloskładnikowe saszetki z proszkiem do rozpuszczania wodzie. Poza tym popularnością cieszą się zestawy do płukania nosa i zatok. Można ich jednak używać co najwyżej wspomagająco (wyłącznie w celu poprawy drożności jam wypełnionych zalegającą wydzieliną), nie zaś jako jedyną ścieżkę leczenia. 

Każda z postaci leku ma zarówno wady, jak i zalety. Krople do nosa na zatoki z ksylometazoliną są skuteczne, łatwo dostępne i wygodne w użytkowaniu. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że często i długotrwale użytkowane działają uzależniająco i w skrajnych przypadkach prowadzą do zaniku błony śluzowej nosa. Natomiast tabletki i inne leki do stosowania doustnego mogą wykazywać działanie drażniące błonę śluzową przewodu pokarmowego.

Naczelną zasadą wyboru jakiegokolwiek preparatu na zatoki jest zwracanie uwagi na kwalifikację wyrobu medycznego. Gdy mamy do czynienia z chorobą taką jak zapalenie zatok przynosowych, należy sięgać wyłącznie po leki, a nie po suplementy diety (te drugie można przyjmować dodatkowo, ale nie zamiast leków). Trzeba również dostosować rodzaj leczenia do charakteru objawów. Nie wszystkie leki uśmierzą ból zatok, tak jak nie wszystkie zlikwidują stan zapalny.

Leki na zapalenie zatok bez recepty

Leczenie zapalenia zatok nie jest łatwe i może okazać się długotrwałe, zarówno w przypadku ostrej, jak i przewlekłej postaci choroby. Jeśli infekcja ma podłoże wirusowe (tak jest w większości przypadków), jej zwalczanie, przynajmniej na początku, ogranicza się do stosowania doraźnych preparatów bez recepty. 

Pierwszą pomoc w chorobie stanowią leki przeciwbólowe na zapalenie zatok (na bazie paracetamolu lub ibuprofenu), które pozwalają pozbyć się uciążliwego bólu głowy i ucisku w okolicy zatok przynosowych, nasilającego się przy pochylaniu. Na ból zatok efektywne są przede wszystkim leki z ibuprofenem (i inne preparaty z grupy NLPZ), które oprócz działania przeciwbólowego i przeciwgorączkowego wykazują również właściwości przeciwzapalne. 

Popularnymi lekami na zapalenie zatok są też pseudoefedryna i fenylefryna (do stosowania miejscowego lub doustnego), które obkurczają błonę śluzową nosa i zmniejszają jej przekrwienie, a dzięki temu pozwalają uwolnić się od kataru i zalegającej wydzieliny. Katar zmniejszają również takie substancje czynne jak:

• ksylometazolina,
• oksymetazolina,
• efedryna,
• nafazolina, 
• tetryzolina,
• tymazolina.

Znajdują się one w składzie wielu sprayów i kropli do nosa na zatoki. Krople donosowe mogą też zawierać naturalne olejki eteryczne, np. z tymianku, mięty, drzewa herbacianego, eukaliptusa, owoców bzu czarnego.

W przypadku występowania bardzo gęstej wydzieliny sprawdzają się leki mukolityczne (rozrzedzające) na zatoki, takie jak erdosteina, ambroksol i bromoheksyna – dostępne m.in. w postaci tabletek, kapsułek, syropów, proszków do sporządzania zawiesiny. Są to skuteczne leki na zatoki dla dzieci i dorosłych. Oprócz tego, że zmieniają one konsystencję wydzieliny na rzadszą, stymulują także do wytężonej aktywności rzęski wyściełające śluzówkę. W ten sposób przyspieszają naturalny proces usuwania kataru zatokowego. Poza tym leki mukolityczne są preparatami przeciwzapalnymi i bakteriostatycznymi, co oznacza, że hamują rozwój stanu zapalnego i namnażanie się bakterii.

Poza tym do skutecznych leków na zatoki należą preparaty złożone, np. z paracetamolem lub NLPZ, składnikiem o działaniu przeciwhistaminowym oraz z substancją obkurczającą naczynia błony śluzowej nosa. Działają one wielotorowo: uśmierzają ból zatok, przeciwdziałają nadprodukcji wydzieliny, przywracają drożność nosa, blokują reakcję alergiczną.  

Leki na zapalenie zatok na receptę

Zaostrzenie lub długie utrzymywania się objawów zapalenia zatok może oznaczać konieczność włączenia silniejszego preparatu, np. antybiotyku lub innego leku na receptę. Antybiotyk to jedyny lek przeciwbakteryjny na zatoki, a więc w leczeniu infekcji o podłożu bakteryjnym nie zastąpi go żaden inny środek farmakologiczny. W antybiotykoterapii przy ostrym bakteryjnym zapaleniu zatok przynosowych zastosowanie mają najczęściej takie preparaty jak:

• amoksycylina, 
• azytromycyna,
• klarytromycyna,
• klindamycyna,
• kotrimoksazol, 
• cefuroksym.

W przypadku grzybicy zatok przynosowych zamiast antybiotyku wprowadza się lek przeciwgrzybiczy o szerokim spektrum działania.

Leczenie przewlekłego zapalenia zatok opiera się natomiast na stosowaniu glikokortykosteroidów donosowych. Są to zazwyczaj spraye lub krople na zatoki na receptę, które zawierają flutykazon (furoinian flutykazonu) albo mometazon (furoinian mometazonu). Glikokortykosteroidy miejscowe, działające bezpośrednio na błonę śluzową nosa, przepisuje się na zapalenie zatok znacznie częściej niż sterydy ogólnoustrojowe. Stanowią one mniejsze obciążenie dla organizmu. 

Sterydy na zatoki na receptę są lekami zalecanymi przy alergicznym podłożu stanu zapalnego. Alergicy, leczący się na przewlekłe zapalenie zatok, nie powinni stosować ksylometazoliny ani oksymetazoliny ze względu na ryzyko uzależnienia.

Blokada i ból zatok – leczenie domowe

W przypadku zapalenia zatok można sięgnąć również po domowe sposoby, o ile będą one stosowane w porozumieniu z lekarzem i tylko jako uzupełnienie farmakoterapii. 

Do najczęściej wykorzystywanych metod domowego leczenia zatok należy płukanie nosa 0,9% roztworem NaCl (soli fizjologicznej). Zabieg ten, skuteczny zarówno w przypadku infekcji, jak i alergii, pozwala usunąć nadmiar wydzieliny oraz nawilżyć drogi oddechowe. 

Alternatywą dla płukania nosa mogą być inhalacje, a także tradycyjne „parówki” z wykorzystaniem soli fizjologicznej bądź soli hipertonicznej (o stężeniu 1,5% lub 3%). Niektóre gotowe preparaty do inhalacji zawierają kwas hialuronowy i ektoinę, które dodatkowo nawilżają śluzówkę nosa. Do inhalacji wykorzystuje się również wodę z kilkoma kroplami olejku eterycznego (sosnowego, eukaliptusowego, z drzewa herbacianego) i napary ziołowe (z tymianku, rumianku, szałwii).

W leczeniu zapalenia zatok pomocniczo mogą sprawdzić się też:

• kompresy z soli jodowo-bromowej, 
• ciepłe okłady wykonywane np. podgrzanym termoforem z pestek wiśni, 
• preparaty z cynkiem i witaminą C,
• leki ziołowe na bazie wyciągów o działaniu upłynniającym wydzielinę, np. z kwiatu werbeny, korzenia goryczki, kwiatu bzu czarnego, kwiatu pierwiosnka.

Poza tym w łagodzeniu objawów zapalenia zatok pomagają właściwie dobrane zabiegi fizykoterapeutyczne i procedury z zakresu terapii manualnej, np. laseroterapia, naświetlanie lampą Sollux, drenaż limfatyczny.

Zapalenie zatok – jak leczyć, gdy wszystkie metody zawodzą?

W przypadku braku skuteczności innych sposobów walki z zapaleniem zatok konieczne może okazać się leczenie operacyjne, prowadzone obecnie tylko małoinwazyjnymi metodami. Służą one całkowitemu zlikwidowaniu przyczyny procesu zapalnego, a jest nim najczęściej nagromadzenie niemożliwej do usunięcia wydzieliny. 

Główna procedura, która ma tutaj zastosowanie – endoskopowa operacją zatok – należy do metod mikrochirurgii wewnątrznosowej i polega na nacięciu skóry w niewidocznym miejscu. Endoskopia pozwala poszerzyć ujścia zatok oraz przywrócić drenaż i wentylację, dzięki czemu wydzielina może swobodnie odpływać z zatok, a podrażniona błona śluzowa – zregenerować się. Operacja jest wykonywana w znieczuleniu ogólnym. Nie pozostawia po sobie żadnych blizn. Daje szansę na skuteczne i definitywne uporanie się z przewlekłym bólem zatok. 

Inne zabiegi wykorzystywane w przypadku zapalenia zatok, które opiera się standardowemu leczeniu, to m.in.:

• balonikowanie zatok (cewnikowanie endoskopowe),
• endoskopowe płukanie zatok roztworem soli fizjologicznej (płyn może zawierać dodatkowo antybiotyk lub steryd).

Powikłania nieleczonego zapalenia zatok

Nieleczone lub źle leczone zapalenie zatok może wywoływać szereg powikłań. Choć występują one niezwykle rzadko (w kilku przypadkach na milion zachorowań), potrafią być bardzo niebezpieczne w skutkach. Są to m.in. 

• powikłania oczodołowe (zapalenie tkanek miękkich oczodołu, ropień oczodołu, zakrzep zatoki jamistej),
• powikłania wewnątrzczaszkowe (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropień mózgu, zakrzepowe zapalenie zatok żylnych opony twardej, ropień nadtwardówkowy, ropniak podtwardówkowy), 
• powikłania kostne (zapalenie kości i szpiku kostnego ścian zatoki).

Zapalenie zatok w ciąży. Co na ból zatok mogą stosować kobiety ciężarne?

Kobiet w ciąży dotyczy zwiększona podatność na różne infekcje, w tym na zapalenie zatok przynosowych. Gdy ciężarna ma chore zatoki, leczenie powinno opierać się na metodach naturalnych, ale pod kontrolą lekarza. Bezpieczne jest m.in. używanie sprayów solankowych i płukanie zatok solą fizjologiczną. W walce z infekcją wiele może zdziałać także intensywne nawadnianie organizmu i nawilżanie powietrza. 

Stanu zapalnego nie wolno bagatelizować i gdy dochodzi do jego zaostrzenia, należy niezwłocznie zgłosić się na konsultację lekarską i sięgnąć po mocniejsze leki na receptę. Jeżeli zaistnieje potrzeba, lekarz może zadecydować o przepisaniu antybiotyku, najczęściej z grupy penicylin (np. ampicyliny, amoksycyliny) bądź cefalosporyn (np. cefuroksymu) – są to preparaty dopuszczone do stosowania podczas ciąży.