Najważniejsze informacje:
- Alergia pokarmowa na białka mleka krowiego (BMK), potocznie zwana skazą białkową bądź skazą mleczną, to niepożądana reakcja organizmu po spożyciu posiłków mlecznych.
- Zwykle skaza białkowa dotyczy niemowląt i dzieci, chociaż zdarza się, że cierpią na nią również dorośli.
- Skaza białkowa, jedna z najczęstszych alergii pokarmowych, prowadzi do wystąpienia zmian skórnych. Typowe są objawy skazy białkowej w postaci drobnej, grudkowatej wysypki z zaczerwienieniem skóry.
- Skazie towarzyszyć mogą dolegliwości ze strony układu pokarmowego i górnych dróg oddechowych.
- Leczenie skazy białkowej obejmuje dietę eliminacyjną i polega na czasowym, całkowitym wykluczeniu z codziennego menu – dziecka bądź matki (w przypadku niemowląt karmionych wyłącznie naturalnie) – białek mleka krowiego.
Alergia na białka zawarte w mleku krowim, często określana mianem skazy białkowej, objawia się różnorodnymi zmianami skórnymi po spożyciu produktów mlecznych. Czym jest skaza białkowa? Jak wygląda skaza białkowa i czym jest wywołana? Na czym polega leczenie skazy białkowej? Wyjaśniamy, jak rozpoznać skazę białkową, jakie są jej objawy oraz jakie metody leczenia są powszechnie stosowane.
Skaza białkowa, czyli nietolerancja organizmu na białka mleka
Nietolerancja pokarmowa na białka mleka krowiego, znana jako skaza białkowa, jest stanem powodującym niepożądane reakcje odpornościowe po spożyciu określonych białek. Zwykle skaza białkowa wiąże się z reakcją na białko zawarte w mleku krowim. Może ona jednak wynikać także z konsumpcji innych rodzajów białek, takich jak te obecne w mięsie, rybach czy jajach.
Skaza białkowa bywa mylona z nietolerancją cukru mlecznego – laktozy (tzw. nietolerancja laktozy), która wynika z deficytu laktazy, enzymu rozkładającego laktozę do przyswajalnych cukrów prostych: glukozy i galaktozy.
Przyczyny skazy białkowej – nadmierna reakcja odpornościowa organizmu
Przyczyny skazy białkowej są podobne do tych, które odpowiadają za inne rodzaje alergii, zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Układ odpornościowy człowieka codziennie styka się z różnymi substancjami, w tym z potencjalnie szkodliwymi, z którymi walczy, produkując przeciwciała.
W przypadku skazy białkowej dochodzi do zaburzenia tej równowagi – układ odpornościowy zaczyna atakować nieszkodliwe białka, co prowadzi do reakcji alergicznej.
Nieprawidłowa reakcja immunologiczna jest bezpośrednią przyczyną skazy białkowej, która wynika z niedojrzałości układu pokarmowego dziecka. Z czasem układ immunologiczny dziecka rozwija tolerancję na białko mleka krowiego, w efekcie czego objawy alergii mogą ustąpić. Skaza białkowa najczęściej zanika samoistnie około 2. roku życia. Nie jest to jednak regułą – objawy mogą utrzymywać się krócej lub przez całe życie.
Za rozwój skazy białkowej, będącej powszechną alergią pokarmową, odpowiadać mogą również czynniki genetyczne. Alergia na białka mleka krowiego występuje częściej u dzieci, których rodziców – również w dzieciństwie lub w młodości – dotyczyły dolegliwości pokarmowe po spożyciu białka mleka krowiego.
Skaza białkowa. Objawy alergii na białka mleka krowiego
Objawy skórne skazy białkowej
Jak wygląda skaza białkowa? Typowym objawem alergii na białka mleka krowiego jest pojawienie się czerwonej wysypki na policzkach i w okolicach uszu. U dzieci i dorosłych z bardziej nasilonymi objawami wysypka może rozprzestrzeniać się na zgięciach łokci, kolana oraz tułów. W niektórych przypadkach obserwuje się jedynie drobne, wyczuwalne ziarnistości na skórze, co może znacznie utrudniać rozpoznanie alergii pokarmowej.
Dolegliwości ze strony układu pokarmowego
Skaza białkowa może również powodować problemy z układem pokarmowym, takie jak biegunki śluzowe czy zaparcia. W rzadkich przypadkach w kale mogą pojawić się ślady krwi. Do innych objawów mogą należeć wymioty, a w przypadku małych dzieci również kolki niemowlęce.
Nadpobudliwość psychoruchowa
Bywa, że w przebiegu skazy białkowej symptomem alergii pokarmowej jest nadmierna pobudliwość psychoruchowa i rozdrażnienie dziecka. Dzieci ze zdiagnozowaną skazą białkową są bardziej płaczliwe niż dzieci zdrowe, co wynika z objawów powodujących ogromny dyskomfort.
Podatność na infekcje
Zwłaszcza u dzieci z objawami skazy białkowej obserwowany bywa często niekończący się katar, kaszel, nieżyt gardła, oskrzeli i zapalenia ucha o przewlekłym charakterze.
Wszelkie niepokojące objawy, które mogą świadczyć o alergii pokarmowej, warto skonsultować z lekarzem.
Skaza białkowa u niemowląt i dzieci
Skaza białkowa jest rodzajem alergii pokarmowej, która najczęściej ujawnia się w pierwszych miesiącach życia. Wielu dzieciom udaje się przezwyciężyć tę alergię w wieku 2-3 lat.
Szczególnie podatne na rozwój skazy białkowej są dzieci urodzone przedwcześnie oraz te, które mają genetyczne obciążenie alergiczne – jeśli jeden z rodziców jest alergikiem, ryzyko wystąpienia alergii u dziecka wzrasta do około 60%.
Skaza białkowa u dorosłych
Skaza mleczna, chociaż częściej kojarzona z niemowlęctwem i dzieciństwem, może również dotyczyć dorosłych. U dorosłych objawy skazy białkowej mogą być różnorodne, obejmując nie tylko typowe problemy skórne, ale także trudności trawienne czy problemy z oddychaniem.
Diagnoza skazy białkowej u dorosłych może być utrudniona, z uwagi na zróżnicowane objawy skórne i inne symptomy oraz możliwe pokrewne schorzenia. Z tego powodu konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem w celu prawidłowej identyfikacji i leczenia tego schorzenia.
Skaza białkowa a atopowe zapalenie skóry
Skaza białkowa i atopowe zapalenie skóry (AZS) to dwa różne schorzenia, które często są ze sobą mylone.
Skaza to reakcja alergiczna na białka mleka krowiego, która może objawiać się zmianami skórnymi, jak również problemami z układem pokarmowym i oddechowym. AZS wiąże się z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na alergeny, które mogą być składnikami kosmetyków, środków piorących, sierścią zwierząt i wieloma składnikami pokarmowymi. Prowadzi to do uszkodzenia bariery ochronnej skóry i rozwoju stanu zapalnego.
Często nietolerancja białka nie jest rozpoznawana na wczesnym etapie, co z kolei może przyczyniać się do rozwoju atopowego zapalenia skóry. Objawia się ono zwiększonym podrażnieniem i suchością skóry, a także nadmiernym łuszczeniem się naskórka, co z kolei może skutkować pęknięciami skóry i zwiększać ryzyko infekcji bakteryjnych.
AZS to schorzenie, które zaczyna się w okolicach 3-6 miesiąca życia i może trwać przez wiele lat, z okresami remisji i zaostrzeń. Zazwyczaj mija wraz z wiekiem, ale może również utrzymywać się przez całe życie.
Leczenie AZS często obejmuje unikanie alergenów, stosowanie leków przeciwalergicznych, maści i kremów sterydowych o działaniu miejscowym, a także odpowiednią pielęgnację skóry za pomocą emolientów.
Alergia na białka mleka i jej diagnostyka. Badania na skazę białkową
Diagnostyka skazy białkowej (alergii na białka mleka krowiego) powinna rozpocząć się od wizyty u pediatry, który po rozpoznaniu problemu (przede wszystkim charakterystycznych zmian skórnych i dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego) skieruje dziecko do alergologa.
Badania stosowane w diagnostyce skazy białkowej – zarówno u dzieci, jak i dorosłych – obejmują testy alergologiczne, takie jak testy z krwi na przeciwciała IgE, testy prowokacyjne, skórne testy punktowe oraz testy eliminacyjne.
Dieta eliminacyjna. Jak wygląda leczenie skazy białkowej?
Leczenie skazy białkowej opiera się na wprowadzeniu diety eliminacyjnej (diety dziecka lub osoby dorosłej). W celu zapobiegania skazie białkowej zaleca się ograniczenie spożywania produktów potencjalnie uczulających (takich jak mleko krowie), spożywanie małych i częstych posiłków oraz unikanie przejadania się produktami uznawanymi za alergizujące.
U niemowląt, które są karmione piersią i u których zdiagnozowano skazę białkową, konieczne jest wyeliminowanie z diety matki produktów zawierających białko mleka krowiego, takich jak mięso wołowe, mleko, jogurty, sery czy masło.
Ważne jest również dokładne czytanie etykiet produktów spożywczych, aby unikać tych, które mogą zawierać alergeny i powodować alergie pokarmowe.
Karmienie piersią dzieci ze skazą białkową
Karmienie piersią może zmniejszać ryzyko wystąpienia alergii na białka mleka, jednak nie eliminuje ono całkowicie substancji alergizujących. Dlatego ważna jest obserwacja reakcji dziecka na pokarmy spożywane przez matkę.
W przypadku skazy białkowej u niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym, należy zmienić mieszankę na taką, która nie zawiera białek mleka krowiego. Mleko modyfikowane dla alergików określa się mianem hipoalergicznego.
Dbanie o skórę przy skazie białkowej
W przypadku wystąpienia skazy białkowej i towarzyszącego jej zapalenia skóry, kluczowe jest odpowiednie dbanie o skórę, aby nie była przesuszona.
Na rynku dostępne są emolienty, które mają na celu odbudowę uszkodzonej bariery lipidowej skóry. Wykazują one działanie nawilżające, a do tego łagodzą podrażnienia i zmniejszają świąd. Lekarz może zalecić też pacjentowi stosowanie leków przeciwhistaminowych lub steroidowych w celu łagodzenia objawów.
W przypadku silnych objawów skórnych skazy białkowej zaleca się również konsultację z dermatologiem w celu doboru odpowiednich leków.
FAQ
Najczęstsze pytania dotyczące skazy białkowej.
Po jakim czasie od jedzenia pojawiają się objawy skazy białkowej?
Objawy skazy białkowej mogą występować bezpośrednio po jedzeniu lub dopiero po kilku lub nawet kilkudziesięciu godzinach.
Czym smarować skórę przy skazie białkowej?
Przy skazie białkowej zaleca się stosowanie łagodnych, bezzapachowych kremów nawilżających, które nie zawierają substancji mogących wywołać reakcję alergiczną. Dobrym wyborem są kremy na bazie emolientów (np. wazelina) lub kremy zawierające aloes, które łagodzą podrażnioną skórę.
Po jakim czasie znika wysypka przy skazie białkowej?
Wysypka przy skazie może zazwyczaj zniknąć w ciągu kilku dni po eliminacji alergizującego pokarmu (w tym przypadku białek mleka krowiego) z diety.
Czy skaza białkowa może pojawić się później niż w okresie niemowlęcym?
Tak, skaza białkowa może pojawić się także później niż w okresie niemowlęcym, u starszych dzieci i u dorosłych.
Czego nie jeść przy skazie białkowej?
Przy skazie należy unikać spożywania alergizujących pokarmów, takich jak mleko krowie, jaja, orzechy, ryby, soja oraz inne produkty, które mogą wywołać reakcję alergiczną.
Czy skaza białkowa może wywołać wstrząs anafilaktyczny?
W skrajnych przypadkach alergia na białka mleka krowiego może wywołać poważną reakcję alergiczną - wstrząs anafilaktyczny, stanowiący zagrożenie dla życia dziecka i dorosłego.
Rozpocznij e-konsultację lekarską
z opcją Recepty Online
bez wychodzenia z domu.
