Najważniejsze informacje:

• Alergia wziewna to problem, który dotyczy nawet 40% społeczeństwa na całym świecie, w tym zarówno osób dorosłych, jak i dzieci.
• Główne objawy alergii wziewnej to nawracający katar, suchy, uporczywy kaszel oraz drapanie w gardle.
• Ze względu na fakt, że objawy alergii wziewnej mogą przypominać objawy przeziębienia, diagnostyka tej choroby często jest przeprowadzana z dużym opóźnieniem.
• Leczenie alergii wziewnej polega przede wszystkim na stosowaniu leków przeciwhistaminowych, glikokortykosteroidów oraz kromonów.

Alergie wziewne stanowią jedną z najczęstszych przypadłości zdrowotnych w sezonie wiosennym, kiedy to wiele drzew i roślin zaczyna kwitnąć. Jej objawy, jak np. zaczerwienienie spojówek, katar, kaszel i ogólne osłabienie, mogą w znaczący sposób pogorszyć jakość życia pacjentów. Dowiedz się, skąd bierze się alergia wziewna, jak wygląda jej leczenie oraz diagnostyka.

Co to jest alergia wziewna?

Alergia wziewna to nieprawidłowa reakcja immunologiczna doprowadzająca do powstania stanu zapalnego w organizmie. W procesie tym uczestniczą różnorodne elementy systemu obronnego organizmu, w tym komórki takie jak eozynofile, mastocyty oraz limfocyty. Istotną rolę odgrywają również przeciwciała typu E, znane jako IgE. W fazie wstępnej reakcji alergicznej antygen jest identyfikowany przez komórki dendrytyczne, które następnie prezentują go limfocytom T. To z kolei inicjuje proces, w którym limfocyty B rozpoczynają produkcję przeciwciał IgE. Te przeciwciała, łącząc się z komórkami tucznymi, prowadzą do wydzielania mediatorów zapalnych, w tym eozynofili, które są rodzajem białych krwinek. Wzmożona obecność eozynofili jest typowa dla osób zmagających się z alergiami.

Czynnikami wywołującymi objawy alergii wziewnej są alergeny unoszące się w powietrzu, które wnikają do naszego ciała poprzez drogi oddechowe. W zależności od typu alergenu alergia wziewna może występować okresowo lub przez cały rok. Niestety, z roku na rok obserwuje się wzrost liczby osób cierpiących na alergie wziewne, co częściowo wiąże się z pogarszającą się jakością powietrza. Smog i inne zanieczyszczenia nie tylko osłabiają układ immunologiczny, ale również podrażniają błonę śluzową dróg oddechowych. To z kolei ułatwia alergenom dostęp do wnętrza organizmu, zwiększając ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej.

Alergeny wziewne – rodzaje

Wśród alergenów wziewnych wyróżniamy kilka głównych grup, które mogą wywoływać reakcje alergiczne. Są to:

• pyłki roślin wiatropylnych, takie jak pyłki drzew (leszczyny, olchy, brzozy), pyłki traw (tymotki, rajgrasu, kupkówki, wyczyńca), pyłki zbóż (np. żyto) oraz pyłki chwastów (bylicy, komosy, babki lancetowatej i szczawiu). Występowanie tych alergenów ma charakter sezonowy i jest zależne od okresu w roku oraz regionu geograficznego;
• zarodniki grzybów pleśniowych, które mogą być obecne w powietrzu przez cały rok, jednak to jesień jest okresem, kiedy stają się szczególnie dokuczliwe, z uwagi na wzmożoną wilgotność powietrza. Zarodniki grzybów znajdują się w różnych miejscach, takich jak gnijące resztki roślin, spleśniałe żywności, gleba, a także w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności i słabej wentylacji;
• alergeny zwierząt domowych i hodowlanych, czyli sierść zwierząt, ich pióra, naskórek, ślina oraz mocz. Co ważne, alergeny pochodzenia zwierzęcego występują nie tylko u psów i kotów, ale też np. u gryzoni;
• roztocza kurzu domowego, które są mikroskopijnymi pajęczakami żyjącymi w naszych domach. Alergię wziewną wywołują odchody tych organizmów, które mogą wywoływać alergię przez cały rok, a zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy to spędzamy więcej czasu w zamkniętych pomieszczeniach. Roztocze kurzu domowego można znaleźć w materacach, pościeli, tapicerowanych meblach czy dywanach.

Objawy alergii wziewnej u osób dorosłych

Objawy alergii wziewnej są zróżnicowane i zależą od indywidualnej reakcji organizmu oraz nasilenia reakcji alergicznej. Charakterystyczne objawy alergii wziewnej to:

• alergiczny nieżyt nosa, który objawia się katarem, uczuciem zablokowanego nosa, świądem i częstymi atakami kichania;
• alergiczne zapalenie spojówek, które charakteryzuje się zaczerwienieniem oczu, ich łzawieniem, pieczeniem oraz obrzękiem powiek;
• kaszel, szczególnie nasilony w nocy i nad ranem;
• skurcz oskrzeli i związana z nim astma alergiczna;
• pokrzywka, manifestująca się charakterystycznymi zmianami skórnymi.

Warto zaznaczyć, że ciągłe narażenie na alergeny może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego, który z kolei może skutkować uszkodzeniem dotkniętych tkanek. Dlatego osoby cierpiące na astmę czy katar alergiczny mogą doświadczać stałych objawów alergii, nawet jeśli unikają kontaktu z alergenami.

Alergia wziewna u dzieci – objawy

W ostatnich latach coraz częściej zdarzają się przypadki alergii wziewnej nawet u niemowląt. Niestety, objawy alergii wziewnej u niemowląt można pomylić z infekcją dróg oddechowych, w związku z czym istotne jest dokładne monitorowanie stanu zdrowia dziecka oraz niezwłoczne konsultowanie wszelkich niepokojących obserwacji z pediatrą. Rodziców powinny zaniepokoić jednak długotrwałe objawy przeziębienia, którym nie towarzyszy gorączka i złe samopoczucie dziecka. Mogą one być oznaką alergii wziewnej.

U starszych dzieci alergię wziewną można poznać po takich objawach jak:

• łzawienie i swędzenie oczu;

• nawracające zapalenia spojówek;
• zaczerwienienie i ból gardła;
• częste infekcje górnych dróg oddechowych;
• chrypka, kichanie;
• przewlekły, wodnisty katar;
• suchy kaszel i duszności;
• nasilenie atopowego zapalenia skóry.

W niektórych przypadkach, oprócz typowych objawów, mogą pojawić się również symptomy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak wymioty czy biegunka, a także zmiany skórne. Warto zwrócić uwagę, że u niektórych dzieci obserwuje się także objawy, które nie są bezpośrednio związane z alergią, ale mogą wpływać na ogólne samopoczucie i normalne funkcjonowanie. Do tych mniej charakterystycznych należą problemy ze snem, nadpobudliwość oraz trudności z koncentracją.

Alergia wziewna – diagnostyka

W procesie diagnozowania alergii wziewnej istotnym elementem jest dokładny wywiad lekarski, który ma na celu zidentyfikowanie symptomów, z którymi boryka się pacjent. Po zebraniu informacji o dolegliwościach specjalista alergolog przeprowadza testy alergiczne, które umożliwiają określenie, na które alergeny pacjent wykazuje reakcję oraz jak silna jest ta reakcja.

Wśród dostępnych metod diagnostycznych wyróżniamy:

• testy skórne – badania, które polegają na aplikacji alergenu bezpośrednio na skórę – najczęściej na przedramię lub plecy. Istnieją również testy płatkowe, gdzie na skórze pacjenta umieszcza się przez 48 godzin bibułowe krążki nasączone substancją alergenną. Te metody są szczególnie przydatne przy diagnozowaniu alergii kontaktowych i wziewnych. Lekarz ocenia wyniki na podstawie obserwacji reakcji skórnych;
• badania z krwi – umożliwiają wykrycie przeciwciał klasy IgE, specyficznych dla poszczególnych alergenów. Testy te są szczególnie przydatne, gdy chcemy zbadać reakcję organizmu na szereg różnych alergenów. Często wykorzystuje się je w przypadku dzieci, u których przeprowadzenie testów skórnych może być utrudnione;
• testy prowokacyjne, znane również jako testy ekspozycyjne. W ich ramach pacjent jest bezpośrednio narażony na działanie alergenu drogą oddechową, co pozwala na obserwację reakcji błony śluzowej nosa. Ze względu na potencjalne ryzyko wywołania silnej reakcji alergicznej, tego typu testy stosuje się stosunkowo rzadko.

Alergia wziewna – leczenie

W leczeniu objawów alergii często wykorzystuje się leki antyhistaminowe, które skutecznie hamują działanie histaminy, odpowiedzialnej za występowanie reakcji alergicznych. Przykładem tego są leki zawierające substancje takie jak cetyryzyna oraz desloratadyna. Co ważne, leczenie alergii wziewnej nie ogranicza się jedynie do syropów i tabletek, ale obejmuje również krople do oczu oraz do nosa, które przynoszą ulgę w objawach alergicznego nieżytu nosa. W przypadku problemów z zatokami pomocne mogą okazać się specyfiki zmniejszające obrzęk i przekrwienie błony śluzowej, co ułatwia oddychanie poprzez udrożnienie nosa.

W terapii alergii stosuje się również kromony, które charakteryzują się łagodnym działaniem przeciwzapalnym, podawane najczęściej w formie inhalacji lub jako krople do nosa i oczu. W leczeniu alergii wziewnych wykorzystuje się także glikokortykosteroidy, które ze względu na silne działanie przeciwzapalne są bardzo skuteczne. Należy jednak pamiętać, że ich stosowanie wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Kortykosteroidy są zalecane przez lekarzy głównie w sytuacjach, gdy inne metody leczenia okazują się niewystarczające.

Kluczowym elementem w zarządzaniu alergią wziewną jest unikanie kontaktu z alergenami. Osoby wrażliwe na pyłki powinny monitorować komunikaty alergologiczne i po powrocie do domu dokładnie oczyścić nos, wziąć prysznic oraz zmienić odzież, aby zminimalizować ekspozycję na alergeny. W dni słoneczne zaleca się pozostanie w pomieszczeniach, aby uniknąć kontaktu z pyłkami.

Ważne jest również unikanie czynników, które mogą nasilać objawy alergii, takich jak intensywne zapachy, dym tytoniowy czy spaliny. W przypadku alergii na roztocza kurzu domowego zaleca się regularne wietrzenie mieszkań, usuwanie przedmiotów, które mogą gromadzić kurz, takich jak zasłony czy dywany, częste pranie pościeli w wysokiej temperaturze oraz stosowanie specjalnych preparatów dla alergików. Skutecznym rozwiązaniem są również odkurzacze wyposażone w filtry HEPA oraz oczyszczacze powietrza.

Nieleczona alergia wziewna a astma

Zdarza się, że alergia wziewna, która nie zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowana może doprowadzić do rozwoju astmy alergicznej, która może zagrażać zdrowiu pacjenta. Do jej powstania i nasilenia objawów utrudniających funkcjonowanie, takich jak ataki duszności, uporczywy kaszel i świszczący oddech, przyczyniają się w dużej mierze alergeny wziewne. Przewlekły stan zapalny organizmu z czasem powoduje ograniczenie wydolności oddechowej, co skutkuje nieodwracalnymi zmianami obrazowymi. Dobra informacja jest jednak taka, że chociaż astma należy do chorób przewlekłych i nieuleczalnych, to może być skutecznie leczona pod kontrolą lekarza alergologa.

Warto również dodać, że w przypadku dzieci nieleczona alergia wziewna może sprzyjać również nawracającym zapaleniom gardła, uszu i zatok, a nawet takim powikłaniom jak zaburzenia słuchu.

FAQ