Alergia na roztocza i kurz – objawy, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Roztocza kurzu domowego są jednymi z najważniejszych alergenów występujących w pomieszczeniach zamkniętych, które żywią się głównie ludzkim naskórkiem.
• Obecność roztoczy kurzu domowego w domu jest szczególnie uciążliwa dla alergików i stanowi jedną z kluczowych przyczyn alergii u ludzi.
• Najczęstsze objawy alergii na kurz i roztocza to uczucie zatkanego nosa, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, napady astmy oraz świszczący oddech.
• Leczenie alergii na roztocza kurzu domowego i kurz obejmuje przede wszystkim leki przeciwhistaminowe w postaci tabletek, maści, a także kropli do oczu i nosa.

Alergia na roztocza kurzu domowego, potocznie określana jako alergia na kurz, stanowi dziś poważny problem zdrowotny na całym świecie. Szacuje się, że w Europie Środkowej niemal połowa alergików jest uczulona na roztocza kurzu domowego, co stanowi około 10% całej populacji. I chociaż roztoczy nie możemy zobaczyć gołym okiem, to walka z nimi trwa przez cały rok. Z tego artykułu dowiesz się, jak rozpoznać objawy alergii na kurz, jak diagnozować tę chorobę i na czym polega jej leczenie.

Co to są roztocza kurzu domowego?

Mikroskopijne stworzenia z grupy pajęczaków, znane jako roztocza kurzu domowego, są obecne w każdym mieszkaniu. Nie znajdziemy ich jedynie w ekstremalnych warunkach, takich jak pustynie czy obszary arktyczne. Preferują one miejsca, w których gromadzi się wiele materiałów tekstylnych, takich jak materace, kołdry, pościel, dywany, czy pluszowe zabawki dziecięce. Nie omijają również roślin doniczkowych, a całkowite wyeliminowanie ich z przestrzeni domowej jest wręcz niemożliwe.

Roztocza żywią się ludzkim naskórkiem, który gromadzi się na przedmiotach codziennego użytku, zarówno tych używanych przez ludzi, jak i zwierzęta domowe. Optymalne warunki dla ich rozmnażania to temperatura około 25°C oraz wilgotność przekraczająca 70-75%. W okresie ogrzewania pomieszczeń, kiedy to często zaniedbujemy regularne wietrzenie, roztocza stają się szczególnie uciążliwe dla osób cierpiących na alergie. Problem ten nasila się, gdy słaba cyrkulacja powietrza w mieszkaniu nie pozwala na usunięcie nadmiaru wilgoci.

Wiele osób zastanawia się, czy roztocza widać gołym okiem. Otóż okazuje się, że ich wielkość wyrażana jest w ułamkach milimetrów. Z tego powodu, bez użycia specjalistycznego sprzętu, nie jesteśmy w stanie ich zauważyć. Podobnie rzecz ma się z ich ekskrementami, które stanowią główne źródło alergenów – stają się one widoczne jedynie przy użyciu mikroskopu. Jeśli w danym miejscu zauważamy obfitość kurzu, może to świadczyć o podwyższonym stężeniu roztoczy, gdyż to właśnie w kurzu znajdują one idealne warunki do życia.

Na czym polega alergia na kurz i roztocze kurzu domowego?

Alergia na kurz i roztocza kurzu domowego jest przykładem alergii IgE zależnej. W momencie pierwszego kontaktu z alergenem system immunologiczny rozpoczyna produkcję immunoglobuliny E (IgE), czyli przeciwciał, które mają za zadanie zwalczać alergeny. Przeciwciała IgE łączą się z receptorami na powierzchni komórek tucznych oraz bazofilów, które są elementami układu odpornościowego. Te komórki wypełnione są ziarnistościami, które zawierają substancje prozapalne, takie jak histamina. Gdy w organizmie zostanie wykryty alergen, dochodzi do procesu zwanego degranulacją, podczas którego komórki te uwalniają mediatory zapalne. To właśnie one są odpowiedzialne za objawy uczulenia, takie jak nieustanne kichanie, nieżyt nosa, zaczerwienienie oczu czy wysypka skórna.

Warto zaznaczyć, że uczulenie na alergeny roztoczy może rozwinąć się już we wczesnym etapie życia i może prowadzić do pogłębiania się problemów zdrowotnych. Zaczyna się często od alergicznego nieżytu nosa, przez infekcje zatok, aż do astmy. Należy jednak pamiętać, że choć kurz domowy może wywoływać kichanie u wielu osób, to tylko u niektórych prowokuje reakcję immunologiczną.

Objawy alergii na roztocza i kurz

Alergia na roztocza znajdujące się w kurzu domowym jest powszechnym problemem zdrowotnym w naszym kraju. Reakcje alergiczne są wywoływane przez różnorodne substancje pochodzące od tych mikroskopijnych organizmów, w tym ich białka roztoczy i ich odchody. Objawy alergii mogą być różne, ale istnieje kilka najbardziej typowych, które mogą wskazywać na uczulenie na roztocza. Główne objawy alergii to:

• uczucie zmęczenia mimo wystarczającej ilości snu;
• problemy z koncentracją w ciągu dnia, senność, bóle głowy oraz rozdrażnienie;
• wodnisty katar i zatkany nos (podobne jak przy alergicznym nieżycie nosa), częste kichanie, szczególnie po położeniu się do łóżka i zaraz po obudzeniu się;
• kaszel, który pojawia się rano i wieczorem, będący wynikiem podrażnienia górnych dróg oddechowych;
• uczucie spływania wydzieliny do gardła, zwłaszcza po przebudzeniu;
• swędzenie i łzawienie oczu, obrzęk i zaczerwienienie powiek, zapalenie spojówek;
• pogorszenie stanu skóry, co jest szczególnie widoczne u osób z łuszczycą, atopowym zapaleniem skóry, łupieżem czy innymi schorzeniami skórnymi;
• ucisk w klatce piersiowej;
• nasilenie objawów astmy u osób, które na nią cierpią.

Warto również podkreślić, że nieleczone alergie na roztocza mogą prowadzić do obniżenia odporności organizmu, co z kolei zwiększa ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych. Może to również skutkować przewlekłym zapaleniem gardła oraz bakteryjnym zapaleniem zatok, zwłaszcza gdy wydzielina zalegająca w zatokach staje się siedliskiem dla bakterii. Symptomy alergii często nasilają się podczas działań, które powodują wzniecanie kurzu, takich jak sprzątanie czy ścielenie łóżka. Dodatkowo, w okresie zimowym, kiedy pomieszczenia są rzadziej wietrzone, a wilgotność wzrasta z powodu ogrzewania i suszenia ubrań w domu, objawy alergii na kurz mogą ulegać zaostrzeniu.

Alergia na kurz i roztocza u dzieci – po czym ją poznać?

Uczulenie na kurz jest szczególnie dotkliwe dla najmłodszej grupy pacjentów. Alergia na roztocza kurzu domowego może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie dziecka, wykraczając poza podstawowe symptomy takie jak zatkany nos czy swędzenie oczu. Zaburzenia snu wynikające z alergii na kurz często przekładają się na problemy z koncentracją podczas zajęć szkolnych, co może negatywnie oddziaływać na wyniki w nauce oraz na interakcje społeczne z rówieśnikami i rodzeństwem.

Warto zwrócić uwagę, że objawy alergii mogą wiązać się także ze świszczącym oddechem w nocy i trudnościami w oddychaniu u małego alergika, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do poważnych ataków astmy. Ponadto istnieją dowody naukowe sugerujące, że ekspozycja na alergeny roztoczy w młodym wieku zwiększa ryzyko rozwoju astmy w późniejszym okresie życia dziecka.

Alergia na kurz – jak diagnozować chorobę?

W przypadku, gdy dolegliwości alergiczne nie ustępują przez cały rok i nasilają się w domowym otoczeniu, np. podczas porządków lub odpoczynku w łóżku, istnieje prawdopodobieństwo, że za ich przyczynę odpowiadają roztocza. W takiej sytuacji należy zgłosić się do alergologa, który jest specjalistą w zakresie rozpoznawania i leczenia alergii. Aby zdiagnozować alergię, w tym uczulenie na roztocza, stosuje się:

• testy skórne – badanie polega na umieszczeniu na przedramieniu pacjenta niewielkiej ilości alergenów, w tym ekstraktu z roztoczy kurzu domowego. Skórę nakłuwa się delikatnie przy pomocy lancetu, co pozwala na obserwację reakcji alergicznej, która zazwyczaj manifestuje się w ciągu 15 minut i objawia się zaczerwienieniem oraz powstaniem bąbla w miejscu nakłucia. Po upływie określonego czasu mierzy się wielkość zaczerwienienia, co pozwala ocenić stopień nadwrażliwości na alergen. Test skórny trwa mniej niż godzinę, a jego wyniki są dostępne tego samego dnia. Ważne jest jednak, aby procedurę przeprowadził wykwalifikowany pracownik medyczny;
• badania krwi – badanie na obecność swoistych przeciwciał IgE. W tym celu pobiera się próbkę krwi w laboratorium. Badanie to pozwala określić ilość przeciwciał skierowanych przeciwko poszczególnym alergenom, a wysoki ich poziom wskazuje na uczulenie. Na wyniki badania krwi czeka się zazwyczaj kilka dni. Jest to jednorazowe ukłucie, a badanie można zlecić na własną rękę, bez konieczności posiadania skierowania od lekarza.

Co ważne, w przypadku podejrzenia alergii często wykonuje się panele alergiczne, które zawierają różne grupy alergenów. Jest to badanie szczególnie polecane w przypadku alergii wieku dziecięcego.

Alergia na roztocza – leczenie

W leczeniu alergii na kurz kluczowe jest unikanie styczności z substancją wywołującą reakcję alergiczną. Niestety, nie zawsze jest to wykonalne. W sytuacji, gdy alergenów nie da się usunąć z otoczenia, a objawy są uciążliwe lub występują przez cały rok, zaleca się stosowanie leczenia farmakologicznego, którego celem jest złagodzenie objawów alergicznych oraz redukcja stanu zapalnego.

Jeżeli czynnik alergizujący zostanie zdiagnozowany, formą terapii wskazaną przez alergologa może być immunoterapia swoista, znana jako odczulanie. Metoda ta opiera się na stopniowym przyzwyczajaniu organizmu do alergenu poprzez podawanie niewielkich jego ilości przez dłuższy okres. Obecnie immunoterapia nie ogranicza się jedynie do iniekcji – dostępne są także preparaty do stosowania podjęzykowego.

Wśród leków często stosowanych w leczeniu alergii znajdują się:

• leki przeciwhistaminowe, które skutecznie redukują objawy alergiczne, takie jak obrzęk błony śluzowej nosa;
• kortykosteroidy stosowane donosowo lub wziewnie, które łagodzą stany zapalne;
• leki zmniejszające obrzęk błony śluzowej, które ułatwiają oddychanie poprzez utrzymanie drożności nosa;
• kombinacje leków antyhistaminowych z lekami zmniejszającymi obrzęk błony śluzowej;
• immunoterapia, czyli odczulanie, aby zmniejszyć wrażliwość organizmu na alergeny;
• inhibitory leukotrienów, takie jak montelukast, które blokują mechanizmy odpowiedzialne za reakcję alergiczną;
• płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej, które pomaga w oczyszczaniu dróg oddechowych.

Alergia na roztocze kurzu domowego – domowe sposoby na pozbycie się roztoczy

Całkowite pozbycie się roztoczy z przestrzeni domowych nie jest możliwe. Ich zminimalizowanie jest jednak niezbędne dla utrzymania zdrowego środowiska w domu lub mieszkaniu. Aby skutecznie ograniczyć ich liczbę, warto zastosować się do kilku praktycznych wskazówek:

• regularne pranie pościeli w wysokiej temperaturze (co najmniej 60 °C), przynajmniej raz na tydzień;
• częste wietrzenie pościeli oraz jej wymiana. Dobrym rozwiązaniem jest również rezygnacja z wyrobów z pierza i wełny na rzecz materiałów syntetycznych;
• utrzymanie w pomieszczeniach niskiej temperatury, nieprzekraczającej 22°C, a także odpowiedniej wilgotności, najlepiej na poziomie około 45%. W wilgotnych pomieszczeniach, a w szczególności w niewietrzonych pomieszczeniach, roztocza rozwijają się szybciej;
• dokładne sprzątanie, szczególnie w sypialni, przy użyciu odkurzacza z filtrem HEPA. Do usuwania kurzu zaleca się stosowanie wilgotnych ściereczek, które skuteczniej zbierają cząsteczki kurzu;
• zabawki pluszowe poddawane regularnemu praniu lub umieszczaniu w zamrażarce, ponieważ w pluszowych zabawkach często gromadzą się duże ilości kurzu;
• pozbycie się z domu takich elementów jak dywany, meble tapicerowane i ciężkie zasłony, w których może gromadzić się roztocze;
• zabezpieczenie kołder i poduszek specjalnymi pokrowcami z tkanin barierowych może znacząco ograniczyć kontakt z alergenami. W okresach wiosennych i jesiennych warto również zastosować środki roztoczobójcze.

Wsparciem w łagodzeniu objawów alergii może być też oczyszczacz powietrza, który usuwa zarówno roztocza, jak i odchody roztoczy.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące alergii na roztocza.