Najważniejsze informacje:

• Alergia na nikiel jest reakcją immunologiczną organizmu na nikiel, metal z grupy pierwiastków przejściowych, znajdujący się w biżuterii, guzikach, klamrach pasków, kluczach, a nawet w niektórych produktach spożywczych. 
• Uczulenie na nikiel to jedna z najczęstszych alergii, dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. 
• Styczność z przedmiotami zawierającymi nikiel może wywoływać objawy alergii kontaktowej, którymi są wysypka i świąd skóry w miejscach jej kontaktu z alergenem. Możliwe są też alergiczne zapalenie spojówek i nieżyt nosa.
• Leczenie alergii na nikiel obejmuje unikanie kontaktu z tym alergenem, co stanowi spore wyzwanie z uwagi na powszechne występowanie metalu. 
• Zalecane jest też stosowanie leków przeciwhistaminowych i glikokortykosteroidów w przypadku wystąpienia objawów uczulenia.

Nikiel to pierwiastek silnie uczulający – z uwagi na jego powszechne występowanie w składzie wielu przedmiotów codziennego użytku, a także w produktach spożywczych, często wywołuje on alergie (reakcję skórną) u osób nadwrażliwych. Czego unikać będąc uczulonym na nikiel? Jak leczyć alergię na występujący powszechnie metal? Czym smarować skórę po kontakcie z niklem? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz poniżej. 

Czym jest alergia na nikiel? 

Nikiel to substancja, która często wywołuje reakcje alergiczne po kontakcie ze skórą. Można go znaleźć w wielu przedmiotach codziennego użytku, w tym w biżuterii, takiej jak kolczyki czy naszyjniki, w guzikach i klamrach pasków oraz kluczach.

Z alergizującego metalu wykonane są też naczynia kuchenne (w tym przede wszystkim garnki i sztućce), nożyczki, oprawki okularów oraz igły i szpilki. 

Nikiel jest składnikiem niektórych detergentów i farb, a także może zanieczyszczać kosmetyki. Uczulenie u osób nadwrażliwych wywoływać mogą również materiały dentystyczne i ortodontyczne, ortopedyczne oraz metalowe części stosowane w rekonstrukcjach chirurgicznych.

Alergia na nikiel jest częsta – według szacunków może ona występować nawet u co piątej osoby.

Alergia pokarmowa na nikiel 

U części osób wrażliwych nawet niewielkie ilości niklu przyjmowane doustnie mogą prowadzić do reakcji uczuleniowych.

Nikiel występuje w niektórych produktach spożywczych, takich jak konserwy mięsne i rybne, wybrane sery świeże, mrożone owoce i warzywa, podroby, produkty zbożowe, orzechy, kakao, kawa, herbata, piwo i wino, a nawet w wodzie (wodociągowej i gruntowej).

Może też przenikać do żywności z metalowych naczyń kuchennych w trakcie gotowania, co może wywołać reakcję alergiczną. Do objawów alergii pokarmowej na nikiel zawarty w pożywieniu należą biegunki, wzdęcia i bóle brzucha.

Mimo że alergia na nikiel związana z pożywieniem jest stosunkowo rzadka, warto być świadomym możliwości jej wystąpienia.

Uczulenie na nikiel – czynniki ryzyka

Ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej na nikiel jest wyższe u kobiet, osób pracujących w pewnych zawodach, w których mają one kontakt z tym metalem (tzw. narażenie zawodowe), u dzieci oraz u osób z niedoborem żelaza, które mogą doświadczać nasilonych objawów brzusznych z powodu zwiększonego wchłaniania niklu.

Według niektórych badań, do nasilenia i zmniejszenia objawów mogą prowadzić wahania hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym. Alergia na nikiel to problem, który może pojawić się w każdym wieku.

Alergia na nikiel – objawy skórne

Objawy alergii kontaktowej na nikiel, powszechnie występujący w otoczeniu człowieka, to przede wszystkim zmiany skórne. Metal ten wywołuje często alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, występujące w miejscu bezpośredniego kontaktu skóry i przedmiotów zawierających ten pierwiastek.

Symptomem wyprysku kontaktowego jest grudkowo-pęcherzykowa wysypka z towarzyszącym świądem. Najczęściej obejmuje ona dłonie, nadgarstki (np. od zegarka), szyję, palce lub uszy (np. od noszenia sztucznej biżuterii), a także okolice pępka (np. od paska czy guzika). Skóra w okolicach kontaktu z alergenem jest zwykle zaczerwieniona. 

Alergia kontaktowa może nasilać się pod wpływem potu. Nie zawsze też wystąpienie reakcji alergicznej ogranicza się do miejsca bezpośredniego kontaktu z alergenem i może obejmować dużą powierzchnię skóry.

Nadmierny rozwój reakcji alergicznej niekiedy prowadzi do nadkażeń bakteryjnych. 

Alergia na nikiel – objawy ogólnoustrojowe

Po spożyciu niklu reakcje alergiczne mogą przybierać formę ogólnoustrojową, w przypadku której objawem uczulenia są osutka plamisto-grudkowa lub pokrzywka współistniejąca z objawami brzusznymi.

Inne możliwe symptomy uczulenia, z którymi mierzą się osoby narażone na kontakt z niklem, to alergiczne zapalenie spojówek, nieżyt nosa i astma oskrzelowa. W skrajnych przypadkach u alergików wystąpić może wstrząs anafilaktyczny.

Alergia na nikiel może również wywoływać inne komplikacje – np. odrzucenie protez, implantów stomatologicznych czy płytek ortopedycznych.

Rozpoznanie alergii na nikiel – badania krwi

W każdym przypadku podejrzenia uczulenia na nikiel należy skonsultować z lekarzem alergologiem. Aby potwierdzić alergię na nikiel, zaleca się wykonanie testu płatkowego, który polega na nałożeniu alergenu na skórę i ocenie reakcji skórnych po kilku dniach. 

Niekiedy stosuje się również doustną próbę prowokacyjną, aby ustalić, czy zagrożeniem może być żywność lub woda zawierające nikiel. 

Uczulenie na nikiel – jak leczyć?

Uczulenie na nikiel potwierdzają testy płatkowe. W przypadku stwierdzenia uczulenia, należy unikać przedmiotów go zawierających, a w razie wystąpienia wyprysku kontaktowego, natychmiast zaprzestać kontaktu z alergenem. 

Alergia na nikiel – czego unikać? Osoby uczulone na nikiel powinny unikać kontaktu z przedmiotami codziennego użytku zawierającymi ten metal, takimi jak sztuczna biżuteria, zegarki, guziki, zamki błyskawiczne, klamry, monety, klucze, klamki i inne. 

W niektórych sytuacjach zawodowych może być niezbędne noszenie rękawiczek ochronnych lub nawet zmiana pracy w celu uniknięcia kontaktu z alergenem.

Ważne jest również informowanie personelu medycznego o alergii przed wszelkimi zabiegami chirurgicznymi czy diagnostycznymi, które mogą wymagać kontaktu z metalami i wywoływać alergię kontaktową (wyprysk kontaktowy).

Czym smarować skórę przy uczuleniu na nikiel?

W przypadku alergii na nikiel nie ma dostępnego leczenia przyczynowego, dlatego leczenie koncentruje się na łagodzeniu skutków uczulenia.

Objawy skórne można leczyć miejscowo za pomocą dermokosmetyków. Ważna jest również odpowiednia pielęgnacja skóry, w tym jej nawilżanie i natłuszczanie. 

Przy nasilonych objawach alergii stosuje się miejscowo i doustnie preparaty zawierające glikokortykosteroidy lub inhibitory kalcyneuryny. Te drugie są lekami o właściwościach immunomodulujących i przeciwzapalnych, które sprawdzają się także w terapii atopowego zapalenia skóry. 

W razie uciążliwego swędzenia skóry pomocne mogą być leki przeciwhistaminowe. W niektórych przypadkach konieczne może być zastosowanie antybiotyków, które są skuteczne w leczeniu ewentualnych bakteryjnych infekcji skóry. 

Dieta w alergii na nikiel

Czego nie jeść przy alergii na nikiel? Jadłospis alergika – osoby, u której objawy uczulenia pojawiają się po doustnym spożyciu niklu – zaleca się wyłączenie z diety produktów zawierających wysokie stężenie tego metalu, w tym konserw, napojów w puszkach, zbóż, nasion i orzechów, roślin strączkowych, gorzkiej czekolady, kakao w proszku czy niektórych owoców (arbuzy, wiśnie, ananasy, figi, śliwki).

Poprawę przynieść może spożywanie produktów pochodzących z tzw. upraw ekologicznych, żywności nieprzetworzonej oraz produktów, które utrudniają wchłanianie niklu z pożywienia (bogate w witaminę C). W kuchni alergika powinny znaleźć się naczynia teflonowe, emaliowane lub aluminiowe.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące alergii (uczulenia) na nikiel.