Najważniejsze informacje:

• Mdłości i wymioty po jedzeniu najczęściej wynikają z chorób przewodu pokarmowego (np. zapalenie trzustki, pęcherzyka żółciowego), alergii, nietolerancji pokarmowych, zaburzeń wchłaniania oraz czynników psychicznych (np. zaburzenia odżywiania).
• Jest wiele przyczyn nudności i wymiotów po jedzeniu, w tym m.in. alergie i nietolerancje pokarmowe, które mogą prowadzić dodatkowo do wzdęć i bólu brzucha. Dieta eliminacyjna jest kluczowa w leczeniu tych przypadków.
• Stres i zaburzenia zdrowia psychicznego także mogą powodować nudności i wymioty po jedzeniu. Wymioty mogą być efektem zaburzeń odżywiania, takich jak bulimia. Leczenie obejmuje psychoterapię i współpracę z psychodietetykiem.

Mdłości i wymioty pojawiające się w krótkim odstępie czasu od spożycia posiłku to dokuczliwe objawy towarzyszące pacjentom borykającym się z alergiami i nietolerancjami pokarmowymi lub zaburzonym wchłanianiem niektórych składników odżywczych. Dolegliwości te mogą pojawiać się również w przebiegu poważnych chorób układu pokarmowego. Nudności i wymioty miewają też podłoże psychiczne i towarzyszą na przykład niektórym zaburzeniom odżywiania. 

Mdłości po posiłku, wymiotowanie po jedzeniu – przyczyny

Wśród przyczyny dolegliwości wymienia się: choroby przewodu pokarmowego, alergie i nietolerancje pokarmowe, zaburzenia wchłaniania oraz niektóre choroby psychiczne, np. zaburzenia odżywiania.

Zapalenie trzustki

Nudności i odruchy wymiotne przy jedzeniu mogą być objawem zapalenia trzustki. Ostre zapalenie trzustki jest schorzeniem, które może mieć wiele przyczyn, w tym różne czynniki zewnętrzne i urazy. Głównym objawem ostrego zapalenia trzustki jest ból brzucha, który najczęściej lokalizuje się w górnej części jamy brzusznej. Wiele osób doświadcza również nudności, wymiotów oraz zawrotów głowy jako dodatkowych objawów, które mogą pojawić się bezpośrednio po posiłku. W przypadku dzieci, połączenie silnego bólu brzucha z wymiotami jest sygnałem do przeprowadzenia diagnostyki w kierunku zapalenia trzustki. 

Zapalenie pęcherzyka żółciowego

Kolejną potencjalną przyczyną nudności i wymiotów pojawiających się po posiłku jest zapalenie pęcherzyka żółciowego. Jednym z problemów zdrowotnych, który może wynikać z obecności kamieni żółciowych, jest ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego. Kamienie (złogi) żółciowe złogi formować się zarówno w pęcherzyku żółciowym, co określamy mianem kamicy pęcherzyka żółciowego, jak i w drogach żółciowych, co jest znane jako kamica przewodowa. W przebiegu ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego pacjenci doświadczają silnych dolegliwości bólowych, mogą pojawić się wymioty, mdłości po jedzeniu i zawroty głowy.

W przypadku wystąpienia objawów kolki żółciowej, istnieje możliwość tymczasowego złagodzenia bólu poprzez zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, skuteczne mogą okazać się też leki rozkurczowe.

Mimo możliwości chwilowej poprawy, nie należy bagatelizować sytuacji. Każdy przypadek, w którym objawy ustępują po zastosowaniu leków, powinien zostać skonsultowany z lekarzem pierwszego kontaktu lub gastroenterologiem. Jest to szczególnie ważne, ponieważ ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego może wymagać interwencji chirurgicznej.

Zaburzenia wchłaniania fruktozy – mdłości po jedzeniu owoców

Jeśli nudności pojawiają się po posiłku z wysoką zawartością fruktozy może to oznaczać zaburzenie jej wchłaniania. Fruktoza, będąca cukrem prostym znajdującym się w owocach, pewnych rodzajach warzyw oraz zbożach, jest również składnikiem wielu produktów spożywczych. Używa się jej jako słodzika oraz jest obecna w wysokofruktozowym syropie kukurydzianym, który dodaje się do różnego rodzaju słodyczy, napojów oraz soków owocowych. Oprócz mdłości po jedzeniu produktów wysoko fruktozowych, u pacjentów pojawiają się inne objawy towarzyszące – wzdęcia, uczucie pełności, oddawanie cuchnących gazów, bóle brzucha i odruch wymiotny po jedzeniu owoców. Dieta z niską zawartością fruktozy jest najskuteczniejszym sposobem na zmniejszenie tych dolegliwości. W niektórych przypadkach stosowane jest również leczenie objawowe.

Nadwrażliwość pokarmowa – alergie i nietolerancje pokarmowe

Uczucie mdłości po jedzeniu, wymioty, ale również bóle brzucha mogą pojawiać się u pacjentów cierpiących na nadwrażliwości pokarmowe w formie alergii bądź nietolerancji pokarmowej. Na przykład u dzieci te dolegliwości występują w przebiegu alergii na białka mleka krowiego. Alergia na białko mleka krowiego stanowi problem zdrowotny, który dotyka od 1,9% do 3,2% niemowląt. Jest to jedna z częstszych alergii występujących w tej grupie wiekowej. Objawy związane z alergią mogą obejmować różne układy organizmu, w tym przewód pokarmowy, skórę oraz układ oddechowy. W niektórych przypadkach, reakcje alergiczne mogą przybierać formę anafilaksji, co oznacza, że manifestacja kliniczna alergii na białko mleka krowiego może być bardzo poważna i wielonarządowa. Co ważne, brak odpowiednich działań terapeutycznych – diety eliminacyjnej może skutkować poważnymi powikłaniami, na przykład eozynofilowym zapaleniem żołądka i jelita cienkiego, co prowadzi do znacznego nasilenia nudności i odruchu wymiotnego po jedzeniu.

Mdłości po jedzeniu – refluks żołądkowo przełykowy

Mdłości podczas jedzenia i po spożyciu posiłku mogą wynikać też z refluksu żołądkowo-przełykowego. Refluks jest stanem, w którym dochodzi do nieprawidłowego cofania się kwaśnej zawartości żołądka do przełyku. Jest to wynik nieprawidłowego działania dolnego zwieracza przełyku. W konsekwencji tego procesu może rozwinąć się choroba refluksowa przełyku, która charakteryzuje się uszkodzeniem błony śluzowej przełyku oraz występowaniem specyficznych objawów związanych z tym stanem.

Wśród charakterystycznych symptomów choroby refluksowej przełyku wyróżnia się przede wszystkim zgagę. Jest to nieprzyjemne odczucie pieczenia, które lokalizuje się za mostkiem. Innym często występującym objawem jest regurgitacja, czyli niekontrolowane cofanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku, a nawet do jamy ustnej.

Symptomy te zazwyczaj nasilają się w określonych sytuacjach. Do takich należy przyjmowanie pozycji leżącej, zwłaszcza na plecach, pochylanie się, a także spożywanie obfitych posiłków bogatych w tłuszcze. Dodatkowo, osoby cierpiące na refluks mogą doświadczać nudności po posiłku, zwiększonego wydzielania śliny oraz bólów w okolicy nadbrzusza. Szczególnie często u pacjentów pojawiają się mdłości po tłustym jedzeniu.

Wymioty psychogenne

Wymioty po posiłku występują u pacjentów w przebiegu niektórych zaburzeń odżywiania, na przykład w bulimii. Rozpoznanie tego zaburzenia wymaga spełnienia określonych warunków. Przede wszystkim, diagnoza opiera się na obserwacji regularnych epizodów nadmiernego jedzenia, które pojawiają się co najmniej dwa razy w tygodniu przez okres trzech miesięcy. Podczas tych epizodów, osoba konsumuje znaczne ilości pokarmu w krótkim czasie.

Istotnym aspektem jest również nieustanne skupienie na jedzeniu oraz intensywne pragnienie lub wręcz przymus spożywania pokarmów, co często opisywane jest jako niekontrolowany głód. Osoby cierpiące na bulimię podejmują różnorodne działania, aby zapobiec zwiększeniu masy ciała. Do najczęstszych metod należą: wywoływanie wymiotów po posiłku, stymulowanie wydalania, okresy głodówki, a także stosowanie środków farmakologicznych.

Zaburzenia odżywiania często rozpoczynają się od wykorzystywania jedzenia jako sposobu na radzenie sobie z negatywnymi emocjami i stresem. Poszukiwanie ulgi w jedzeniu może być reakcją na różnorodne trudności życiowe, w tym problemy rodzinne, rozwód, żałobę, stres związany z np. zmianą miejsca pracy czy ciążą. W miarę rozwoju zaburzenia, epizody objadania się stają się coraz bardziej intensywne i trudne do kontrolowania. W bulimii leczenie polega na współpracy z lekarzem psychiatrą i stosowaniu psychoterapii, warto również rozważyć współpracę z psychodietetykiem.

Mdłości po jedzeniu – domowe sposoby

W celu złagodzenia problemów związanych z układem pokarmowym, takich jak nudności i wymioty po jedzeniu, zaleca się stosowanie diety łatwostrawnej. Kluczowym elementem takiej diety jest eliminacja z jadłospisu produktów, które są trudne do strawienia. Należy do nich zaliczyć żywność wysoko przetworzoną, smażoną, grillowaną, a także pikantne i marynowane potrawy. Zamiast tego, zaleca się spożywanie posiłków przygotowanych przez gotowanie, duszenie bez wcześniejszego smażenia, gotowanie na parze czy pieczenie bez użycia tłuszczu. Jednym z błędów dietetycznych w trakcie nasilonych nudności jest spożywanie zbyt dużej ilości surowych i twardych warzyw – lepiej wybrać te bardziej delikatne, miękkie, obrane ze skórki, gotowane czy duszone. Tłuste jedzenie również powinno być ograniczone. Ważne jest, aby potrawy były przyprawione w sposób delikatny, najlepiej przy użyciu świeżych lub suszonych ziół. Zaleca się spożywanie posiłków w temperaturze pokojowej, unikając jedzenia, które jest zbyt gorące lub zbyt zimne. 

Wsparciem dla układu pokarmowego mogą być również napary ziołowe, takie jak lipa, rumianek, nagietek czy melisa, które są znane ze swoich właściwości łagodzących. Pacjenci powinni unikać spożywania alkoholu oraz napojów zawierających kofeinę, takich jak mocna kawa czy herbata.

W przypadku wystąpienia ostrych bólów brzucha lub nasilenia się innych objawów, pojawienia się gorączki i zawrotów głowy, zaburzeń przytomności, konieczna jest natychmiastowa konsultacja z lekarzem internistą lub gastroenterologiem. Tylko specjalista jest w stanie dokładnie zdiagnozować przyczynę problemów i zalecić odpowiednie leczenie.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące mdłości i wymiotów po jedzeniu.