Wymioty żółcią i ból brzucha – co mogą oznaczać?

Najważniejsze informacje:

• Żółć to płynna wydzielina produkowana w wątrobie, która jest magazynowana i wydalana z pęcherzyka żółciowego.
• Wymioty żółcią i ból brzucha mogą stanowić objaw ostrej lub przewlekłej choroby przewodu pokarmowego, takiej jak np. zatrucie pokarmowe, ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy, zatrucie alkoholowe lub refluks żółciowy.
• Intensywne wymioty żółciowe mogą prowadzić do odwodnienia organizmu oraz podrażnienia żołądka i przełyku.
• Leczenie wymiotów żółcią i bólu brzucha zależy od przyczyny takiego stanu i wiąże się przede wszystkim z nawodnieniem organizmu i wdrożeniem terapii przyczynowej.

Wymiotowanie żółcią w połączeniu z bólem brzucha to niepokojące objawy, które mogą mieć związek z ostrą infekcją układu pokarmowego lub wskazywać na poważne problemy zdrowotne. Stan niesie za sobą ryzyko odwodnienia i pojawienia się żółci, która nie spływa w dół przewodu pokarmowego, dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem i podjąć odpowiednie leczenie. Co oznacza wymiotowanie żółcią i ból brzucha, a także jak temu zaradzić?

Co oznacza wymiotowanie żółcią?

Żółć (łac. bilis) to substancja wytwarzana przez wątrobę i magazynowana w pęcherzyku żółciowym. Stamtąd trafia do dwunastnicy, gdzie bierze udział w procesie emulgacji tłuszczów, czyli rozkładaniu ich na mniejsze cząsteczki, ułatwiając tym samym ich trawienie. Żółć ma też istotny wpływ na utrzymanie właściwego poziomu pH enzymów trzustkowych, co jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania procesów trawiennych.

W procesie trawienia żółć jest absorbowana przez jelito kręte i następnie transportowana z powrotem do wątroby przez układ wrotny, co może powtarzać się 6-12 razy w jednym cyklu. Co ciekawe, mimo powszechnego przekonania, że żółć ma żywo żółty kolor, w rzeczywistości ma barwę zielonkawą.

Wymiotowanie, w tym także wymioty żółcią, to naturalny mechanizm obronny organizmu, który polega na gwałtownym usunięciu treści żołądkowej, w tym pokarmu i soku żołądkowego, poprzez przełyk do jamy ustnej. Działa to za sprawą specjalnego centrum w rdzeniu kręgowym, określanego jako ośrodek wymiotny. Impulsy nerwowe, przekazywane przez różne nerwy (m.in. VIII i X), aktywują ten ośrodek. W rezultacie dochodzi do koordynowanego skurczu przepony, mięśni brzucha i klatki piersiowej.

Zjawisku wymiotów towarzyszą zazwyczaj nudności i ból brzucha, które są sygnałem dla organizmu o nadchodzącym odruchu wymiotnym. Towarzyszą im również objawy pobudzenia układu autonomicznego, takie jak osłabienie, zawroty głowy, bladość skóry oraz pocenie się, co jest reakcją organizmu na ten dyskomfort.

W sytuacji, gdy żółć cofa się do żołądka zamiast do dwunastnicy, możemy mówić o wymiotach żółcią, które zwykle mają żółty lub zielonkawy kolor. Przyczyn takiego stanu może być kilka.

Zaburzona motoryka jelit

Nieprawidłowa motoryka jelit, niedrożność jelit lub ich uszkodzenia mechaniczne, np. zrosty, nowotwory czy przepuklina, mogą blokować przepływ żółci w dół przewodu pokarmowego. W efekcie żółć cofa się do żołądka i jest wydalana podczas wymiotów.

Pusty żołądek

Gdy żołądek jest pusty, a wymioty są intensywne, mogą zasysać żółć z dwunastnicy do góry. Dzieje się tak często w sytuacjach, gdy odruch wymiotny nie ustępuje mimo braku treści pokarmowej.

Efekt zaburzeń unerwienia przewodu pokarmowego

Osłabienie mięśni zwieraczy żołądka i przełyku, spowodowane np. neuropatią cukrzycową, może prowadzić do cofania się żółci do żołądka i jej wydalania podczas wymiotów.

Zatrucie pokarmowe

W przebiegu infekcji żołądkowo-jelitowych intensywne wymioty mogą doprowadzić do całkowitego opróżnienia żołądka. Jeśli wymioty utrzymują się, żółć zaczyna być wydalana jako jedyny dostępny płyn w przewodzie pokarmowym.

Zatrucie alkoholowe

Spożycie dużej ilości alkoholu zaburza pracę mięśni przewodu pokarmowego. Alkohol rozluźnia odźwiernik (mięśniowy pierścień oddzielający żołądek od dwunastnicy), co ułatwia cofanie się żółci do żołądka i wywołuje wymioty.

Niedrożność przewodu pokarmowego

Przeszkody mechaniczne lub choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, mogą powodować blokadę w przewodzie pokarmowym. Żółć, nie mogąc spłynąć w dół, cofa się do żołądka, prowadząc do wymiotów.

Żółciowe zapalenie żołądka i refluks żółciowy

Refluks żółciowy pojawia się, gdy żółć cofa się z dwunastnicy do żołądka. Może być wynikiem zaburzeń aktywności motorycznej żołądka, np. po operacjach żołądkowych lub w przypadku gastroparezy cukrzycowej. Objawy obejmują ból brzucha, pieczenie i wymioty żółcią.

Blokada jelit

Mechaniczne przeszkody, takie jak zrosty pooperacyjne, nowotwory lub przepukliny, mogą zatrzymywać przepływ żółci w przewodzie pokarmowym. Objawy to m.in. wzdęcia, ból brzucha oraz trudności w oddawaniu stolca i gazów.

Poranne mdłości

Wymiotowanie żółcią rano często występuje u kobiet w ciąży lub w sytuacjach stresowych. Po nocy żołądek jest pusty, a żółć może być jedyną treścią wydalaną podczas porannych mdłości.

Przyjmowanie niektórych leków

Niektóre leki, np. blokery kanału wapniowego, benzodiazepiny czy preparaty stosowane w leczeniu astmy, mogą powodować rozluźnienie odźwiernika żołądka. To sprzyja przedostawaniu się żółci do żołądka i może skutkować wymiotami żółcią.

Do czego mogą doprowadzić zielone wymioty?

Intensywne wymiotowanie zieloną żółcią może skutkować poważnym odwodnieniem organizmu. Jest to niezależne od składu wymiocin, które mogą zawierać zarówno treść pokarmową, jak i żółć. Gdy organizm traci żółć, jego zdolność do efektywnego trawienia tłuszczów ulega osłabieniu. W rezultacie mogą wystąpić różne problemy trawienne, w tym niestrawność, bóle brzucha oraz obecność tłuszczu w stolcu.

Żółć, oprócz swojej roli w procesie trawienia, może również negatywnie wpływać na przewód pokarmowy i jamę ustną. Jej drażniące działanie na żołądek i przełyk może prowadzić do powstawania nadżerek. Ponadto żółte wymioty mogą uszkadzać szkliwo zębów, co skutkuje ich odbarwieniem.

Gorzkie wymioty żółcią – kiedy do lekarza?

W przypadku wymiotów z żółcią, nawet jeśli zdarzy się to tylko raz, niezbędne jest skonsultowanie się z lekarzem w celu zdiagnozowania przyczyny tego stanu. Nie należy odkładać wizyty lekarskiej, szczególnie w sytuacjach, gdy:

• pojawia się gorączka;
• wymioty utrzymują się dłużej niż 24 godziny;
• dochodzi do znacznego odwodnienia organizmu;
• wymiotom towarzyszą zawroty głowy i wyraźne osłabienie;
• organizm odrzuca wszystkie spożywane pokarmy i płyny;
• wymioty z żółcią pojawiają się ponownie;
• w wymiocinach obecna jest krew lub wymioty przypominają fusy od kawy;
• odczuwany jest ból w klatce piersiowej lub problemy z oddychaniem;
• dochodzi do niewyjaśnionej utraty masy ciała.

Wymioty z żółcią – jak leczyć?

Leczenie wymiotów żółcią wymaga indywidualnego podejścia, zależnego od przyczyny ich występowania.

• Najważniejszą kwestią jest zapobieganie odwodnieniu organizmu. W tym celu zaleca się spożywanie płynów, takich jak woda, słabe herbaty, rozcieńczone zupy o niskiej zawartości tłuszczu lub buliony warzywne. Dostępne w aptekach elektrolity dla dorosłych, dostępne w formie tabletek do ssania lub proszków do rozpuszczania w wodzie, mogą również wspomóc proces nawadniania.
• Aby leczyć refluks żółci, należy stosować leki, które wiążą kwasy żółciowe w przewodzie pokarmowym, np. cholestyramina lub kwas ursodeoksycholowy.
• Leczenie chirurgiczne jest wskazane w przypadku występowania blokad lub zrostów w przewodzie pokarmowym. Decyzję o przeprowadzeniu operacji podejmują wykwalifikowani chirurdzy specjalizujący się w operacjach przewodu pokarmowego.
• Osoby zmagające się z przewlekłymi chorobami przewodu pokarmowego powinny niezwłocznie skonsultować się z lekarzem w przypadku wystąpienia wymiotów, w tym wymiotów żółcią, które mogą sygnalizować zaostrzenie choroby podstawowej. Ważne jest, aby nie dokonywać samodzielnych zmian w leczeniu bez konsultacji z lekarzem.
• W aptekach dostępne są również leki przeciwwymiotne, w tym te bez recepty. Mimo to samodzielne leczenie objawowe nie jest zalecane jako metoda rutynowa. Przed użyciem takich preparatów należy zasięgnąć porady medycznej.

Jak zapobiec wymiotowaniu żółcią?

W przypadku doświadczania wymiotów żółcią, szczególnie na czczo, ważne jest, aby dokładnie przeanalizować i ewentualnie zmodyfikować własne nawyki życiowe.

• Nadużywanie alkoholu może być jednym z czynników prowokujących nieprzyjemne objawy, dlatego warto ograniczyć jego spożycie.
• Nudności oraz wymioty mogą również wynikać ze stresu, np. obaw związanych z nadchodzącymi egzaminami czy obowiązkami zawodowymi. W takich sytuacjach zaleca się stosowanie technik relaksacyjnych przed snem oraz dbanie o odpowiednią jakość i higienę snu.
• Konieczne jest również dostosowanie diety. Zaleca się spożywanie mniejszych posiłków, ale częściej, co może pomóc w łagodzeniu objawów. W przypadku wystąpienia wymiotów zalecane jest stosowanie diety lekkostrawnej i unikanie pokarmów, które mogą dodatkowo podrażniać żołądek, takich jak kawa czy pikantne jedzenie.
• Niezwykle ważne jest również utrzymanie odpowiedniego poziomu nawodnienia organizmu, zwłaszcza że wymioty mogą prowadzić do dehydratacji. Zwykle zaleca się picie co najmniej 2 litry wody dziennie, jednak w przypadku wymiotów zapotrzebowanie to może wzrosnąć.
• Palenie papierosów również negatywnie wpływa na stan przewodu pokarmowego oraz dróg oddechowych, zwiększając ryzyko i nasilenie wymiotów. Dlatego zaleca się unikanie tytoniu.
• Ponadto nadwaga i otyłość mogą przyczyniać się do zwiększonego ucisku na żołądek i narządy wewnętrzne, co z kolei może prowadzić do refluksu żołądkowo-przełykowego i wywoływać wymioty. W związku z tym zaleca się dążenie do utrzymania zdrowej masy ciała.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące wymiotowania żółcią i bólu brzucha.