Depresja jest chorobą, która dotyka nie tylko osoby dorosłe. Coraz częściej zaburzenia nastroju, które cechują się długotrwałym smutkiem, utratą zdolności do odczuwania radości oraz szeregiem innych objawów somatycznych i psychicznych, rozpoznawane są również u dzieci i nastolatków. Jak objawia się depresja młodzieńcza? Jak pomóc maluchom i młodzieży w walce z depresją?

Depresja u dzieci i młodzieży – statystyki

Zaburzenia depresyjne diagnozuje się u 2% dzieci (równie często wśród dziewczynek i chłopców) oraz u 8% nastolatków (w tej grupie dwukrotnie częściej chorują dziewczęta). Szacuje się jednocześnie, że objawy szeroko rozumianych zaburzeń depresyjnych mogą dotyczyć nawet 20% młodzieży. 

Diagnoza depresji u dzieci i młodzieży – jak pomóc?

Diagnoza depresji u dzieci i nastolatków bywa nie lada wyzwaniem. Trudność wykrycia choroby tkwi w jej podobieństwie do zaburzeń towarzyszących okresowi dojrzewania. Rozpoznania zaburzenia afektywnego dokonuje lekarz psychiatra lub psycholog, na podstawie wywiadu z młodym pacjentem i za pomocą testów na depresję u dzieci i młodzieży.

Gdzie szukać pomocy? Rodzice dzieci i nastolatków, którzy podejrzewają u nich zaburzenia nastroju, mogą skorzystać z bezpłatnego wsparcia licznych instytucji wspomagających w walce z depresją.

Depresja dzieci i nastolatków – czym jest spowodowana?

Podobnie jak przy innych zaburzeniach afektywnych, trudno wskazać jednoznaczną przyczynę depresji u dzieci i młodzieży. Przyjmuje się, że chorobę tę wywołuje zespół czynników biologicznych (zaburzenia neuroprzekaźników w mózgu), psychogennych i środowiskowych. Wśród tych ostatnich kluczową rolę odgrywa sytuacja rodzinna, problemy w szkole czy też przemoc lub nadużycia seksualne.

Depresja u dzieci i młodzieży – jak się objawia?

Depresja zaliczana jest do zaburzeń afektywnych jednobiegunowych – jej występowanie dotyczy sfery emocji. 

Podobnie jak u dorosłych, objawami depresji u dzieci i młodzieży są:

• uczucie smutku,
• spadek energii,
• ograniczenie zainteresowań i aktywności, które dotychczas sprawiały radość,
• spowolnienie lub pobudzenie ruchowe,
• niska samoocena,
• nadmierne poczucie winy,
• wrażliwość na krytykę,
• poczucie braku nadziei i sensu życia,
• poczucie bezradności,
• zaburzenia koncentracji uwagi,
• wzrost lub spadek apetytu,
• zaburzenia snu – bezsenność lub wczesne budzenie się, 
• nawracające myśli o śmierci i samobójstwie.

Depresja młodzieńcza – niepokojące sygnały

Pierwszym, szczególnie niepokojącym sygnałem, powinna być dla rodziców zwiększona drażliwość dziecka lub nastolatka. Maluchy są często płaczliwe, zirytowane i kapryśne. W przypadku dzieci depresja może objawiać się niechęcią do zabawy i podejmowania kontaktu z rówieśnikami.

Wybuchy złości, a niekiedy także agresja i zachowania autodestrukcyjne mogą świadczyć o depresji młodzieńczej. Choroba w okresie dojrzewania może skutkować problemami w szkole, a także sięganiem po substancje psychoaktywne i alkohol. U młodzieży z depresją obserwuje się stopniową izolację i ucieczkę w świat wirtualny. Chorym dzieciom i nastolatkom często towarzyszą też niewyjaśnione bóle głowy i brzucha.

Leczenie depresji u dzieci i młodzieży – na czym polega?

Nieleczona depresja może być groźna dla zdrowia, a nawet życia dziecka lub nastolatka. 

Dlatego tak ważne jest, by w porę dostrzec objawy choroby i zacząć im przeciwdziałać. Najlepszym wyjściem będzie konsultacja psychiatryczna lub psychologiczna.

Sposób leczenia depresji u dzieci i młodzieży, podobnie jak w przypadku dorosłych, zależy od nasilenia choroby. Wyróżnia się trzy stopnie depresji: łagodną, umiarkowaną i ciężką. W przypadku pierwszej wystarczające jest leczenie psychoterapeutyczne. W depresji umiarkowanej i ciężkiej podstawę stanowią leki przeciwdepresyjne, które można łączyć z psychoterapią. 

Polecana jest zwłaszcza terapia rodzinna, w której aktywny udział biorą rodzice młodego chorego. Leczenie farmakologiczne jest stosowane u dzieci i młodzieży z zachowaniem należytej ostrożności.