Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) – co to, objawy, skutki, leczenie

Najważniejsze informacje
- Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) to zaburzenie odżywiania charakteryzujące się skrajnym ograniczeniem spożycia pokarmu, obsesją na punkcie wagi i postrzegania własnego ciała, mimo bardzo niskiej masy ciała. Osoby chore często stosują ekstremalne metody, jak nadmierna aktywność fizyczna, prowokowanie wymiotów czy nadużywanie środków przeczyszczających.
- Zaburzenie to ma złożone podłoże psychiczne i biologiczne. Wpływ na jego rozwój mają czynniki psychologiczne, takie jak perfekcjonizm i niska samoocena, doświadczenia traumatyczne, jak molestowanie, oraz presja społeczna związana z kulturą idealnego wyglądu.
- Anoreksja najczęściej dotyka nastolatki i młode kobiety (szczyt zachorowań przypada na wiek 14-18 lat). Choroba coraz częściej występuje również wśród dzieci poniżej 13. roku życia, co jest szczególnie niebezpieczne ze względu na wpływ na wzrost i rozwój organizmu.
- Objawy psychiczne anoreksji obejmują obsesyjny lęk przed przytyciem, zaburzone postrzeganie ciała i depresję. Z kolei objawy fizyczne to drastyczna utrata masy ciała, zaburzenia hormonalne (np. brak miesiączki), osłabienie organizmu, problemy skórne i wypadanie włosów.
- Leczenie anoreksji wymaga podejścia wieloaspektowego, w tym psychoterapii, diety oraz farmakoterapii. Kluczową rolę w leczeniu pełni terapia poznawczo-behawioralna, a także wsparcie ze strony rodziny i grup terapeutycznych. W zaawansowanych przypadkach konieczne może być leczenie szpitalne.
Anoreksja jest jednym z najbardziej destrukcyjnych zaburzeń odżywiania, które ma swoje korzenie nie tylko w fizycznych aspektach ciała, ale także w głębokich emocjach, postrzeganiu siebie i otaczającego świata. Choć zwykle kojarzymy ją z obsesyjnym dążeniem do szczupłej sylwetki, jej początki mogą tkwić w trudnych doświadczeniach życiowych, presji społecznej czy zaburzonym poczuciu wartości. Dowiedz się, na czym polega anoreksja, jakie są jej objawy i jak wygląda leczenie.
Co to jest anoreksja (jadłowstręt psychiczny)?
Anoreksja (ICD-10: F50.0), znana również jako jadłowstręt psychiczny, to poważne zaburzenie odżywiania, które charakteryzuje się skrajnym ograniczeniem spożycia pokarmu w celu osiągnięcia niskiego poziomu masy ciała. Osoba chora cierpi na zaburzone postrzeganie własnego ciała, co prowadzi do przekonania o byciu „za grubym”, mimo że jej masa ciała jest już bardzo niska.
Anoreksja często wiąże się z obsesyjnym lękiem przed przybraniem na wadze oraz dążeniem do jej dalszego zmniejszania. W wielu przypadkach osoby chore na anoreksję stosują wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, prowokują wymioty lub sięgają po środki przeczyszczające, aby przyspieszyć proces utraty masy ciała.
Przejdź e-konsultację i zapytaj o e-receptę na Twoje leki
Warto przy tym podkreślić, że zgodnie z klasyfikacją ICD-10 wyróżnia się dwie postaci anoreksji:
- jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa) – najbardziej rozpowszechniona forma anoreksji, która charakteryzuje się znaczną utratą masy ciała, wynikającą ze świadomego ograniczania spożycia pokarmów i intensywnego kontrolowania wagi;
- jadłowstręt psychiczny atypowy – w tej postaci nadal występują objawy związane z wagą i jedzeniem, jednak nie muszą one występować w pełnej formie (np. mniej wyraźna utrata wagi, brak pełnego obrazu ciała).
Czy anoreksja to choroba psychiczna?
Anoreksja jest uznawana za zaburzenie psychiczne z grupy zaburzeń odżywiania. Jest to schorzenie o podłożu psychicznym, w którym zaburzenia w odżywianiu wynikają z problemów emocjonalnych i psychicznych. Wiele osób cierpiących na jadłowstręt psychiczny zmaga się także z innymi zaburzeniami, takimi jak depresja, lęki, obsesje czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Leczenie anoreksji wymaga zatem kompleksowego podejścia, w tym współpracy psychiatry, psychoterapeuty oraz dietetyka.
Przyczyny i czynniki ryzyka anoreksji
Anoreksja jest wynikiem wielu skomplikowanych czynników, które mogą się ze sobą łączyć i wzajemnie wpływać. Główne przyczyny anoreksji to:
- czynniki psychologiczne – perfekcjonizm, nadmierna samokrytyka, niska samoocena oraz tendencje obsesyjno-kompulsywne są głównymi przyczynami anoreksji. Osoby z tymi cechami często mają zniekształcony obraz własnego ciała i przesadną potrzebę kontroli nad wyglądem;
- traumatyczne doświadczenia – doświadczenia, takie jak molestowanie seksualne, mogą prowadzić do zaburzeń odżywiania, w tym anoreksji. Trauma w dzieciństwie może skutkować problemami z poczuciem własnej wartości i kontrolą, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju zaburzeń takich jak anoreksja;
- czynniki biologiczne – zmiany w układzie nerwowym i hormonalnym, a także predyspozycje genetyczne mogą mieć wpływ na rozwój anoreksji. Badania sugerują, że osoby, których rodziny mają historię zaburzeń odżywiania, mogą być bardziej narażone na rozwój tego zaburzenia.
Wśród głównych czynników ryzyka rozwoju anoreksji wymienia się z kolei:
- oczekiwania społeczne i kultura – wymogi dotyczące idealnej sylwetki, promowane przez media i grupy rówieśnicze, mają ogromny wpływ na kształtowanie się zaburzeń odżywiania. Media często przedstawiają szczupłą sylwetkę jako ideał, co może prowadzić do niezdrowych postaw i zachowań związanych z odżywianiem;
- środowisko zawodowe – profesje, które wymagają od osób dbałości o wygląd (np. modeling, aktorstwo, taniec), mogą również zwiększać ryzyko rozwoju anoreksji, zwłaszcza gdy wiąże się to z presją na utrzymanie określonego standardu fizycznego;
- rodzina i relacje społeczne – konflikty rodzinne, nadopiekuńczość lub zbyt wysokie wymagania ze strony rodziny mogą sprzyjać rozwojowi anoreksji. Brak wsparcia emocjonalnego, zbyt duża presja na osiągnięcie sukcesu lub utrzymanie „idealnego” wyglądu mogą zwiększać podatność na zaburzenia odżywiania;
- status socjoekonomiczny – anoreksja częściej występuje w rodzinach o wyższym statusie socjoekonomicznym, gdzie presja na doskonałość i idealny wygląd jest szczególnie silna, a oczekiwania wobec młodych osób bywają wygórowane.
U kogo anoreksja występuje najczęściej?
Anoreksja najczęściej dotyka nastolatki i młode kobiety – szczyt zachorowań przypada na 14-18 lat. Częstość występowania anoreksji wśród chłopców jest niższa, jednak ich przypadki stają się coraz bardziej powszechne. W grupie dziewcząt poniżej 18. roku życia szacuje się, że od 0,8% do 1,8% z nich może zmagać się z tym zaburzeniem.
Anoreksja – objawy
Anoreksja to poważne zaburzenie odżywiania, które przejawia się w różnych aspektach życia osoby chorej. Objawy anoreksji obejmują zarówno sferę psychiczną, jak i fizyczną, a także charakterystyczne zachowania związane z kontrolą masy ciała. Zazwyczaj objawy rozwijają się stopniowo i mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Objawy psychiczne anoreksji
Najbardziej niepokojące objawy anoreksji to te związane ze sferą psychiczną. U chorych pojawia się m.in.:
- obsesyjna obawa przed przyrostem masy ciała – myśli o wadze i jedzeniu stają się dominującą częścią życia osoby chorej;
- zaburzone postrzeganie własnego ciała – pacjent może uważać się za „za grubego”, mimo że utrata masy ciała jest bardzo widoczna;
- depresja i lęki – uczucie smutku, apatii oraz ciągłe poczucie niepokoju i lęku;
- myśli samobójcze – w ciężkich przypadkach anoreksji, szczególnie gdy towarzyszy jej depresja, mogą pojawić się myśli samobójcze;
- problemy ze snem i drażliwość – osoby cierpiące na anoreksję często borykają się z bezsennością oraz nadmierną drażliwością.
Charakterystyczne zachowania w anoreksji
Chorzy na anoreksję podejmują specyficzne działania, które mają na celu dalsze obniżenie masy ciała i kontrolowanie swojego wyglądu. Wśród typowych zachowań można wyróżnić:
- ograniczenie spożywania pokarmów – dieta staje się coraz bardziej restrykcyjna, a jedzenie traktowane jako coś niepożądanego;
- nadmierne ćwiczenia fizyczne – osoby z anoreksją często spędzają wiele godzin na intensywnym wysiłku fizycznym, aby spalić jak najwięcej kalorii;
- prowokowanie wymiotów oraz nadużywanie środków przeczyszczających – w celu przyspieszenia procesu utraty wagi osoby chore mogą stosować ekstremalne metody, takie jak prowokowanie wymiotów czy zażywanie leków przeczyszczających i odwadniających;
- obsesyjne ważenie się – codzienne ważenie, mierzenie ciała, a także częste przeglądanie się w lustrze w celu szukania niedoskonałości.
Objawy fizyczne anoreksji
Anoreksja prowadzi do drastycznych zmian w organizmie, które mają poważne konsekwencje zdrowotne. W wyniku skrajnej utraty masy ciała mogą wystąpić następujące objawy fizyczne:
- zmniejszenie masy ciała – wskaźnik masy ciała spada poniżej 17,5 stopniowo powoduje wyniszczenie organizmu;
- zaburzenia rytmu serca i ciśnienia krwi – skrajny spadek masy ciała wpływa na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego i prowadzi do zaburzeń kardiologicznych, czego efektem może być niskie ciśnienie lub niewydolność serca;
- zaburzenia hormonalne – brak wystarczającej ilości tłuszczu w organizmie prowadzi do problemów hormonalnych, w tym zaburzeń menstruacyjnych i zaburzeń płodności;
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego – niska masa ciała wpływa na funkcjonowanie układu trawiennego, co może powodować bóle brzucha, zaparcia, a także wzdęcia;
- osłabienie organizmu i wychłodzenie – organizm chorych na jadłowstręt psychiczny zaczyna wykazywać oznaki wyniszczenia, takie jak osłabienie, utrata energii, nadmierne pocenie się, zimne dłonie i stopy oraz uczucie chłodzenia;
- problemy skórne i wypadanie włosów – suchość skóry, wypadanie włosów oraz łamliwość paznokci to również częste objawy fizyczne anoreksji, wynikające z niedoboru składników odżywczych.
Anoreksja i bulimia – jak odróżnić?
Anoreksja różni się od bulimii głównie w kwestii zachowań dotyczących jedzenia.
- W przebiegu anoreksji kluczowe jest ograniczenie spożycia pokarmów w celu osiągnięcia bardzo niskiego wskaźnika masy ciała.
- Bulimia (żarłoczność psychiczna) polega z kolei na napadach objadania się, po których następuje kompensacyjne zachowanie, takie jak prowokowanie wymiotów.
Obie choroby mogą mieć wspólny element, jakim jest nadmierna aktywność fizyczna, jednak anoreksja zazwyczaj wiąże się z dążeniem do uzyskania bardzo niskiego progu masy ciała.
Anoreksja u nastolatek i dzieci
Anoreksja coraz częściej występuje wśród dzieci, nawet tych poniżej 13. roku życia. Zaburzenie to jest szczególnie niebezpieczne w przypadku dzieci, ponieważ prowadzi do zakłócenia naturalnego procesu wzrostu i rozwoju. Anoreksja w tym wieku może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym zaburzeń hormonalnych, opóźnienia wzrostu, a także problemów z układem kostnym i pokarmowym.
Pierwsze objawy anoreksji u dzieci i nastolatków mogą być trudne do rozpoznania, ponieważ nie zawsze są tak wyraźne jak w przypadku dorosłych. Warto zwrócić tu uwagę przede wszystkim na:
- zmianę nawyków żywieniowych – dziecko zaczyna unikać jedzenia, szczególnie w towarzystwie innych osób (np. odmawia jedzenia przy rodzinnych posiłkach). Zaczyna też eliminować całe grupy pokarmów, np. rezygnuje z węglowodanów, tłuszczy czy białek;
- obsesję na punkcie wagi i wyglądu – dziecko często waży się, mierzy ciało, porównuje swoje ciało do innych, a także wyraża niezadowolenie ze swojego wyglądu, nawet jeśli nie ma ku temu powodów;
- zmiany w zachowaniu – dziecko może stać się nadmiernie zamknięte, unikać interakcji społecznych lub, przeciwnie, starać się kontrolować każdy aspekt swojego życia i otoczenia. Pojawia się też nadmierna drażliwość, problemy z koncentracją i wybuchy emocjonalne;
- objawy fizyczne – rodzic może zaobserwować utratę masy ciała, zwłaszcza jeśli dziecko zaczyna jeść mniej. Skóra dziecka staje się sucha, pojawiają się wypadanie włosów, łamliwość paznokci. Do tego mogą dojść takie dolegliwości jak osłabienie, zawroty głowy, częste infekcje, opóźniony rozwój płciowy (u dziewcząt brak miesiączki) i problemy z sercem.
Jak rozpoznać anoreksję?
Rozpoznanie anoreksji wymaga dokładnej analizy objawów psychicznych, fizycznych i behawioralnych osoby chorej. Początkowo niepokojące objawy mogą być subtelne, zwłaszcza w przypadku młodszych osób, dlatego tak ważne jest wczesne zauważenie pierwszych oznak zaburzeń. Sygnały ostrzegawcze, które mogą wskazywać na rozwój anoreksji, to:
- zaburzenia postrzegania własnego ciała – chory może postrzegać swoje ciało jako za „grube”, mimo że faktycznie jest bardzo szczupły. Może to prowadzić do silnych lęków przed przytyciem, nawet przy zdrowej masie ciała;
- obsesyjna kontrola masy ciała – częste ważenie się, mierzenie obwodów ciała, a także ciągłe sprawdzanie się w lustrze, szukanie „niedoskonałości”;
- unikanie posiłków i zmiany w nawykach żywieniowych – osoby z anoreksją mogą zaczynać unikać wspólnych posiłków, eliminować całe grupy pokarmów, a także stosować wyczerpujące ćwiczenia fizyczne w celu dalszego zmniejszenia masy ciała;
- zmniejszenie apetytu – chory może zredukować liczbę spożywanych kalorii do minimum, ograniczając ilość jedzenia, często na rzecz tzw. zdrowych produktów, które są niskokaloryczne;
- problemy fizyczne – gwałtowna utrata masy ciała, która prowadzi do spadku wskaźnika masy ciała (BMI poniżej 17,5), może prowadzić do problemów z układem pokarmowym, zaburzeń rytmu serca, zawrotów głowy, wyczerpania organizmu oraz zaburzeń hormonalnych.
Do jakiego lekarza z objawami anoreksji?
Osoba, która podejrzewa u siebie lub bliskich objawy anoreksji, powinna jak najszybciej skonsultować się z odpowiednim specjalistą. Leczenie anoreksji wymaga holistycznego podejścia, dlatego warto zwrócić się do różnych ekspertów:
- psychiatra lub psychoterapeuta – z uwagi na podłoże psychiczne anoreksji, warto rozpocząć od konsultacji z psychiatrą lub psychoterapeutą specjalizującym się w zaburzeniach odżywiania. Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia jadłowstrętu psychicznego;
- internista lub endokrynolog – pomocny w celu oceny skutków fizycznych anoreksji i ewentualnych zaburzeń hormonalnych;
- dietetyk kliniczny – może pomóc w opracowaniu indywidualnego planu żywieniowego, który wspiera proces zdrowienia i stopniowego przywracania prawidłowej masy ciała. Współpraca z dietetykiem jest istotna, by w zdrowy sposób odbudować nawyki żywieniowe.
Jak diagnozować zaburzenia odżywiania?
Diagnoza anoreksji bazuje na szczegółowym wywiadzie klinicznym, który uwzględnia zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne. Istotne etapy procesu diagnostycznego obejmują:
- wywiad kliniczny – zespół specjalistów przeprowadza rozmowę z pacjentem, aby poznać jego historię medyczną, nawyki żywieniowe oraz postawy wobec jedzenia i ciała. Warto zadać pytania dotyczące zaburzeń odżywiania, które mogłyby wskazać na anoreksję lub inne powiązane problemy psychiczne;
- ocena masy ciała i BMI – wskaźnik masy ciała (BMI) jest jednym z kluczowych elementów diagnozy. Spadek masy ciała oraz jego nadmierne zmniejszenie może wskazywać na jadłowstręt psychiczny. Często w przypadku anoreksji wskaźnik ten spada poniżej 17,5;
- badania laboratoryjne – badania krwi oraz testy na poziom hormonów, elektrolitów, morfologia, a także badania funkcji wątroby, nerek i serca pozwalają ocenić wpływ anoreksji na organizm. W wyniku długotrwałego głodzenia mogą wystąpić zaburzenia metaboliczne i zaburzenia hormonalne, np. brak menstruacji u dziewcząt;
- kryteria diagnostyczne ICD-10 oraz DSM-5 – zgodnie z klasyfikacjami ICD-10 i DSM-5 anoreksja jest diagnozowana na podstawie charakterystycznych objawów, takich jak: ekstremalna utrata masy ciała, zaburzone postrzeganie ciała, silny lęk przed przytyciem oraz unikanie jedzenia. Zespół specjalistów ocenia, czy chory spełnia kryteria diagnozy.
Anoreksja – leczenie
Leczenie anoreksji to proces długotrwały, wymagający indywidualnego podejścia, zaangażowania pacjenta oraz wsparcia rodziny i bliskich. Ważne jest, aby leczenie rozpocząć jak najwcześniej, aby uniknąć poważnych konsekwencji zdrowotnych i psychicznych.
Leczenie anoreksji – psychoterapia
Psychoterapia jest podstawową metodą leczenia anoreksji. U pacjentów najczęściej stosuje się terapię poznawczo-behawioralną (CBT), która pomaga im zrozumieć mechanizmy myślenia prowadzące do zaburzeń postrzegania własnego ciała i jedzenia. Głównym celem terapii jest zmiana niezdrowych schematów myślowych, które prowadzą do utraty masy ciała i obsesyjnego lęku przed przytyciem.
- Bardzo ważna jest też terapia rodzinna, szczególnie w przypadku dzieci i młodzieży. Specjaliści zajmują się poprawą relacji rodzinnych oraz edukowaniem bliskich osób na temat anoreksji i sposobów wspierania chorego. Jest to ważne, ponieważ zaburzenia odżywiania mogą być wynikiem niewłaściwych mechanizmów rodzinnych i trudnych emocji związanych z relacjami w rodzinie.
- Terapia grupowa jest kolejnym elementem leczenia, który pozwala pacjentowi wymieniać się doświadczeniami z innymi osobami chorującymi na anoreksję, co daje poczucie zrozumienia i wsparcia. Grupy terapeutyczne często pomagają w budowaniu poczucia wspólnoty, a także pozwalają na pracę nad wspólnymi problemami.
Farmakoterapia w leczeniu anoreksji
Farmakoterapia nie jest podstawową metodą leczenia anoreksji, jednak u wielu pacjentów może wspomóc proces terapii, szczególnie w przypadkach współistniejących zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy stany lękowe. Najczęściej stosowane są:
- Leki antydepresyjne (np. SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) są najczęściej stosowane w leczeniu współistniejących zaburzeń, ponieważ pomagają w stabilizacji nastroju, co może poprawić funkcjonowanie emocjonalne pacjenta. Należy jednak pamiętać, że leki te nie leczą samej anoreksji. Ich rola polega na wspieraniu terapii, zwłaszcza gdy istnieją zaburzenia psychiczne współistnieją z problemami z jedzeniem.
- Leki stabilizujące nastrój, takie jak lit czy leki przeciwlękowe, mogą być również pomocne w leczeniu objawów towarzyszących, takich jak nadmierna lękliwość, nadmierna aktywność fizyczna (związana z próbą redukcji masy ciała) czy niska tolerancja na stres.
Warto podkreślić, że leki są zawsze stosowane w połączeniu z psychoterapią i nie stanowią pierwszorzędnej metody leczenia.
Jak wygląda leczenie anoreksji u dietetyka?
Wsparcie dietetyka jest absolutnie niezbędne w leczeniu anoreksji, ponieważ pomaga przywrócić prawidłową masę ciała oraz nauczyć chorego zdrowych nawyków żywieniowych. Dietetyk pracuje z pacjentem nad opracowaniem indywidualnego planu leczenia żywieniowego, który uwzględnia nie tylko potrzeby organizmu, ale także emocjonalny stosunek do jedzenia.
W przypadku anoreksji celem jest nie tylko przywrócenie odpowiedniej masy ciała, ale także odbudowa zdrowego podejścia do jedzenia. Dietetyk pomaga w stopniowym wprowadzaniu zmian w diecie, aby proces przyrostu wagi odbywał się w sposób bezpieczny i skuteczny, unikając nadmiernego wyczerpującego ćwiczenia fizycznego, które mogą występować u chorych. Współpraca z dietetykiem pozwala także na kontrolowanie efektywności leczenia i monitorowanie postępów w zakresie zmniejszenia masy ciała.
Leczenie szpitalne osób chorujących na anoreksję
W przypadkach, gdy anoreksja jest mocno zaawansowana, a spadek masy ciała osiągnął niebezpieczny poziom, konieczne może być leczenie szpitalne. Leczenie szpitalne staje się niezbędne w sytuacjach, kiedy pacjent wykazuje oznaki wyniszczenia organizmu lub poważne powikłania somatyczne, takie jak zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca, zaburzenia hormonalne, zaburzenia układu pokarmowego czy ekstremalne wycieńczenie organizmu. W takim przypadku leczenie w warunkach szpitalnych pozwala na:
- stabilizację fizyczną pacjenta – podawanie płynów, elektrolitów i odżywianie dożylne w celu odbudowy równowagi organizmu;
- wczesne leczenie powikłań – w szpitalu możliwe jest szybkie wykrycie poważnych komplikacji, takich jak zaburzenia rytmu serca czy problemy z sercem;
- intensywną opiekę psychologiczną – w szpitalu pacjent ma dostęp do ciągłej opieki specjalistów, w tym psychiatrów i psychoterapeutów, którzy pracują nad jego emocjonalnym i psychicznym zdrowiem.
W przypadku dzieci i młodzieży, gdzie zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do poważnych opóźnień w rozwoju fizycznym, szpitalne leczenie anoreksji jest często niezbędne, by zapobiec dalszym konsekwencjom zdrowotnym i psychologicznym.
Czy anoreksja jest uleczalna?
Anoreksja jest chorobą złożoną i trudną do leczenia, ale przy odpowiednim podejściu terapeutycznym można ją wyleczyć. Wiele osób zmagającym się z jadłowstrętem psychicznym jest w stanie odzyskać zdrowie fizyczne i równowagę psychiczną.
Nieleczona anoreksja – konsekwencje zdrowotne
Jeśli anoreksja nie jest leczona, jej konsekwencje mogą być katastrofalne dla zdrowia fizycznego i psychicznego pacjenta. Stan ten może prowadzić do poważnego wyniszczenia organizmu, w tym:
- zaburzenia hormonalne – niedobory żywieniowe i ograniczenie spożycia kalorii prowadzą do zakłóceń w pracy hormonów, co może skutkować brakiem miesiączki u kobiet oraz problemami z płodnością. Zaburzenia hormonalne mogą również wpłynąć na pracę tarczycy, wątrobę, a także na równowagę elektrolitową organizmu;
- osłabienie układu sercowo-naczyniowego – skutkiem niskiej masy ciała i niedożywienia może być osłabienie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca (np. bradykardia), a także zwiększone ryzyko niewydolności serca. Osoby chore na anoreksję często cierpią na spadek ciśnienia krwi, co może prowadzić do zawrotów głowy, omdleń oraz w najcięższych przypadkach do zgonu;
- osteoporoza – długotrwałe niedobory składników odżywczych, w tym wapnia i witaminy D, mogą prowadzić do osłabienia kości, co z kolei zwiększa ryzyko złamań;
- problemy neurologiczne – niedobór tłuszczu i innych niezbędnych składników odżywczych ma wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Osoby chore mogą doświadczać zaburzeń koncentracji, depresji, lęków, a także problemów z pamięcią i przetwarzaniem informacji. Z czasem może pojawić się chroniczne zmęczenie, które wpływa na jakość życia pacjenta;
- zaburzenia metaboliczne – anoreksja prowadzi do spowolnienia metabolizmu, ponieważ organizm zaczyna oszczędzać energię. Może to powodować spadek temperatury ciała, utratę włosów, suchość skóry, oraz problemy z trawieniem;
- śmierć – anoreksja ma najwyższy wskaźnik śmiertelności wśród zaburzeń psychicznych. Śmierć może wynikać z wyniszczenia organizmu, zaburzeń rytmu serca, niewydolności narządów (np. nerek, serca), a także z ryzyka samobójstwa. Osoby z anoreksją mogą być również bardziej podatne na inne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja i lęk, które mogą prowadzić do tragicznych konsekwencji.
Konsekwencje psychiczne i społeczne
Poza skutkami fizycznymi anoreksja ma również poważne konsekwencje psychiczne i społeczne. Osoby dotknięte tym zaburzeniem często izolują się od innych, unikając spotkań towarzyskich, a także wycofując się z aktywności społecznych. Ich życie obraca się wokół kontroli wagi, jedzenia i obsesyjnych myśli o wyglądzie ciała, co może prowadzić do głębokiego poczucia samotności i beznadziei.
FAQ
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące anoreksji
Jak zaczyna się anoreksja u dzieci?
Na początkowym etapie anoreksji u dzieci może pojawić się silny lęk przed przybraniem na wadze, odmowa jedzenia przy jednoczesnym twierdzeniu, że nie jest się głodnym. Dzieci mogą wykazywać nadmierne skupienie na wadze i wyglądzie ciała oraz niską samoocenę.
Co to jest anoreksja bulimiczna?
Anoreksja bulimiczna to podtyp anoreksji, w którym chory oprócz restrykcji w jedzeniu przejawia impulsywne objadanie się, a następnie prowokuje wymioty lub stosuje środki przeczyszczające, aby kontrolować masę ciała. Łączy więc cechy anoreksji (głodzenia się) i bulimii (napady objadania się z próbami oczyszczania organizmu).
Jak wygląda twarz przy anoreksji?
Twarz chorego na anoreksję bywa wychudzona, z obrzękami związanymi z niedoborem białka. Skóra jest sucha, szorstka, może pojawić się meszek (lanugo) na twarzy jako efekt adaptacji organizmu do wychłodzenia.
Jak wyglądają początki anoreksji?
Pierwsze etapy anoreksji to ograniczanie jedzenia i wzrost obsesji na punkcie wagi i sylwetki. Osoby chore często ukrywają zachowania, tłumaczą odmowę jedzenia, unikają sytuacji związanych z jedzeniem. Może pojawić się intensywny lęk przed przybraniem na wadze, niska samoocena oraz zmiany w nastroju takie jak drażliwość.
Czy może wystąpić anoreksja u mężczyzn?
Anoreksja może dotyczyć także mężczyzn, choć jest rzadsza i często trudniejsza do rozpoznania. U mężczyzn może się objawiać zarówno restrykcjami pokarmowymi, jak i silną koncentracją na budowie mięśni przy jednoczesnym lęku przed przytyciem. Czynniki ryzyka u mężczyzn to np. sporty wymagające niskiej wagi, perfekcjonizm, lęki i presja społeczna dotycząca wyglądu ciała.
Jakie są objawy anoreksji atypowej?
Anoreksja atypowa charakteryzuje się podobnym skupieniem na jedzeniu i aktywności fizycznej, ale u pacjentów może występować prawidłowa masa ciała lub BMI powyżej kryteriów anoreksji typowej. Mogą pojawić się niedobory witamin i minerałów, hipokaliemia, zaburzenia pracy serca, zaparcia, bóle brzucha i inne objawy somatyczne związane z niedożywieniem.
Na czym polega anoreksja?
Anoreksja to zaburzenie odżywiania polegające na celowym ograniczaniu jedzenia, z silnym lękiem przed przyrostem masy ciała i zaburzonym postrzeganiem własnego ciała. Prowadzi do poważnego wyniszczenia organizmu i wymaga leczenia psychoterapeutycznego oraz wsparcia medycznego.
Jakie BMI przy anoreksji?
BMI przy anoreksji osiąga zwykle wartości poniżej 17,5 kg/m², przy czym 17-18,49 kg/m² to niedowaga łągodnego stopnia, 16-16,99 kg/m² to umiarkowane wychudzenie, 15-15,99 kg/m² to ciężkie wychudzenie, a poniżej 15 kg/m² – bardzo ciężkie i groźne dla życia wyniszczenie organizmu.
Czy może rozwinąć się anoreksja u 12-latki?
Anoreksja najczęściej zaczyna się u dziewcząt między 12. a 13. rokiem życia, ale może występować u jeszcze młodszych dzieci. Jest to okres, w którym pojawiają się zmiany dojrzewania, a choroba może być związana z lękiem przed tymi zmianami i chęcią utrzymania kontroli nad ciałem.
Jaki test na anoreksję?
Popularnym testem przesiewowym na zaburzenia odżywiania jest test SCOFF, składający się z 5 pytań dotyczących zachowań żywieniowych i samooceny ciała. Wynik 2 i więcej punktów wskazuje na potrzebę konsultacji ze specjalistą i może sugerować anoreksję lub bulimię.
Jakie są skutki anoreksji u nastolatek?
Skutki anoreksji to m.in. wyniszczenie organizmu, zaburzenia hormonalne (zanik miesiączki), osłabienie serca, problemy endokrynologiczne i metaboliczne, suchość skóry, wypadanie włosów, depresja i nasilone lęki. Może dojść do zahamowania wzrostu i rozwoju, a także poważnych problemów somatycznych i psychicznych.
Czy ostatnie stadium anoreksji może doprowadzić do śmierci?
Bardzo ciężkie stadium anoreksji, szczególnie przy BMI poniżej 13 kg/m², stanowi bezpośrednie zagrożenie życia z powodu wyniszczenia organizmu, niewydolności wielonarządowej i ryzyka nagłych zgonów sercowych.
- Józefik B., Anoreksja i Bulimia Psychiczna, Wydawnictwo UJ, Kraków 1999. Lwow F. Dunajska K., Milewicz A., Występowanie czynników ryzyka jadłowstrętu psychicznego i bulimii u 18-letnich dziewcząt, Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2007, tom 3 nr 3.
- Nowakowska K., Borkowska A., Zwyczaje żywieniowe dziewcząt z rozpoznaniem anoreksji i ich matek, Zakład Psychologii Lekarskiej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, s. 133-137.
- Ostrowska L., Leczenie dietetyczne otyłości – wskazówki dla lekarzy praktyków, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2010, tom 1, nr 1, s. 22-30.
- Wandokanty-Bocheńska M., Analiza czynników psychologicznych wpływających na powstanie jadłowstrętu psychicznego punktem wyjścia do stworzenia modelu terapii. Pediatria Polska, 69 (6), 1994, s. 463-466.
Podobne wpisy o depresji:
Warto wiedzieć
- Psychoza – co to, objawy, leczenie
- Schizofrenia – co to, objawy, jak rozpoznać, leczenie
- Bulimia (żarłoczność psychiczna) – co to, objawy, skutki, leczenie
- ADHD u dzieci – objawy, diagnoza, leczenie
- ADHD u dorosłych – objawy, testy, leczenie
- Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) – co to, objawy, leczenie
- Rodzaje depresji – charakterystyka
- Jak rozpoznać depresję sezonową? Poznaj objawy, leczenie, przyczyny i domowe sposoby
- Jaka jest rola farmakoterapii w leczeniu depresji? Jaka jest skuteczność?
- Jak rozpoznać depresję? Poznaj najczęstsze objawy
- Jak odróżnić depresję od zwykłego obniżenia nastroju? Sprawdź!
- Depresja w Polsce (dane statystyczne) – czy Ty też możesz ją mieć?
- Leki na depresję – w jaki sposób działają?
- Leczenie depresji – psychoterapia czy farmakoterapia? Co jest skuteczniejsze i co wybrać?
- Jak długo trwa leczenie depresji?
- Rodzaje depresji. Sprawdź, jaki przebieg może mieć ta choroba
- U kogo najczęściej diagnozuje się depresję?
- Depresja maskowana, czyli nietypowe objawy depresji
- Jakie objawy mogą świadczyć o konieczności konsultacji z psychiatrą?
- W jaki sposób diagnozuje się depresję?