Psychoza – co to, objawy, leczenie

Najważniejsze informacje
- Psychoza to poważne zaburzenie psychiczne, w którym osoba traci kontakt z rzeczywistością, co objawia się halucynacjami (np. słyszenie głosów) oraz urojeniami (np. przekonanie o prześladowaniu). Osoba cierpiąca na psychozę nie rozumie, że jej przekonania są nierealne.
- Psychoza nie jest jednoznaczną jednostką chorobową – stanowi zbiór objawów chorobowych o różnej etiologii.
- Psychozy dzielą się na endogenne (np. schizofrenia), egzogenne (np. polekowe lub związane z urazami mózgu) oraz reaktywne (np. wynikające z traumy). Istnieją również psychozy, które towarzyszą innym zaburzeniom, np. w przebiegu chorób afektywnych.
- Wyróżnia się objawy pozytywne psychozy (halucynacje, urojenia) oraz objawy negatywne (np. apatia, wycofanie społeczne). W psychozie mogą występować również zaburzenia myślenia, zmiany nastroju, zaburzenia snu i pamięci.
- Leczenie obejmuje farmakoterapię (leki przeciwpsychotyczne, zarówno typowe, jak i atypowe), psychoterapię oraz wsparcie psychospołeczne. Dobór terapii zależy od rodzaju psychozy, jej przyczyny oraz indywidualnych potrzeb pacjenta.
Psychoza jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowia psychicznego, które dotykają społeczeństwa na całym świecie. Stanowi wyzwanie zarówno dla systemów opieki zdrowotnej, jak i szeroko pojętej profilaktyki oraz edukacji społecznej. Objawy psychozy mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie oraz jakość życia pacjenta, nierzadko prowadząc do izolacji, trudności w relacjach z innymi ludźmi czy zaburzeń w pracy zawodowej. Sprawdź, z czego wynika psychoza, jakie daje objawy i na czym polega jej leczenie.
Psychoza – co to?
Psychoza to termin używany w psychiatrii do określenia poważnego zaburzenia psychicznego, które wiąże się z głęboką utratą kontaktu z rzeczywistością. Osoba cierpiąca na psychozę doświadcza zaburzeń postrzegania świata, swoich myśli i emocji. Zmienia się sposób interpretowania codziennych wydarzeń, co prowadzi do pojawienia się objawów psychotycznych. Podstawową cechą psychozy jest obecność halucynacji (np. słyszenie głosów, które nie istnieją) oraz urojeń (np. przekonanie, że jest się ściganym przez osoby, które nie mają tego zamiaru). W stanie psychotycznym osoba nie jest w stanie rozpoznać nierealności swoich przekonań.
Psychoza różni się od innych zaburzeń psychicznych, takich jak zaburzenia lękowe, depresja, czy zaburzenia osobowości, ponieważ w tych przypadkach kontakt z rzeczywistością zazwyczaj pozostaje nienaruszony, choć chory może doświadczać silnego lęku lub smutku. W przypadku psychozy mamy do czynienia z całkowitą lub częściową utratą zdolności do adekwatnego oceniania świata zewnętrznego.
Przejdź e-konsultację i zapytaj o e-receptę na Twoje leki
Rodzaje psychoz
Wyróżnić można kilka grupy psychoz, zróżnicowanych z uwagi na źródło oraz objawy.
Psychozy endogenne
Psychozy endogenne to takie, których przyczyny mają źródło w biologii, genetyce lub czynnikach wewnętrznych. Należą do nich m.in.:
- schizofrenia – przewlekła i często nawracająca choroba psychiczna, która objawia się zaburzeniami w myśleniu, percepcji i emocjach. Schizofrenia charakteryzuje się głównie objawami pozytywnymi (np. halucynacje, urojenia) oraz objawami negatywnymi (np. apatia, brak motywacji). W schizofrenii dochodzi do znaczącego rozszczepienia myślenia i często zaburzenia zdolności do rozumienia rzeczywistości;
- zaburzenia schizoafektywne – psychoza schizoafektywna łączy objawy typowe dla schizofrenii (halucynacje, urojenia) z objawami zaburzeń afektywnych, np. manii lub depresji. W przebiegu zaburzeń schizoafektywnych występują naprzemienne epizody psychotyczne i afektywne.
Specyficznym rodzajem psychozy endogennej jest psychoza poporodowa, która rozwija się w wyniku gwałtownych zmian hormonalnych, niedoboru snu lub wcześniejszych epizodów psychotycznych. Jej objawy można zaobserwować kilka dni lub tygodni po porodzie.
Psychozy egzogenne
Psychozy egzogenne są wynikiem działania czynników zewnętrznych. Mogą to być:
- psychozy polekowe – stosowanie substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu, narkotyków (amfetaminy, marihuany, kokainy) oraz nadużywanie leków (np. glikokortykosteroidów), może prowadzić do wystąpienia psychozy;
- psychozy po infekcjach i urazach mózgu – niektóre infekcje ośrodkowego układu nerwowego, takie jak zapalenie mózgu czy neuroborelioza, mogą powodować objawy psychotyczne. Dodatkowo urazy czaszkowo-mózgowe, takie jak wstrząsy mózgu czy uszkodzenia mózgu, mogą prowadzić do rozwoju psychozy egzogennej.
Psychozy reaktywne
Psychozy reaktywne rozwijają się w wyniku ekstremalnego stresu lub traumy. Często są krótkotrwałe i wynikają z silnych przeżyć emocjonalnych, takich jak śmierć bliskiej osoby, katastrofy czy wojna. Reakcja organizmu na stres prowadzi do zniekształcenia postrzegania rzeczywistości, co może objawiać się halucynacjami, urojeniami lub dezorganizacją myślenia. Tego rodzaju psychozy zwykle ustępują, gdy czynnik wyzwalający przestaje oddziaływać.
Psychozy w przebiegu innych schorzeń psychicznych
Objawy psychotyczne mogą również występować w ramach innych zaburzeń psychicznych. W takich przypadkach psychoza nie jest samodzielną jednostką, lecz objawem współistniejącej choroby. Przykładem jest tu:
- psychoza w przebiegu manii – w przebiegu manii w chorobie afektywnej dwubiegunowej (ChAD) mogą wystąpić objawy psychotyczne, takie jak urojenia wielkościowe lub prześladowcze;
- psychoza depresyjna – w ramach głębokiej depresji psychotycznej pacjent może doświadczać urojeniowych przekonań o beznadziejności swojej sytuacji, a także halucynacji;
- psychoza w przebiegu chorób afektywnych – w przebiegu depresji psychotycznej, manii oraz zaburzeń afektywnych dwubiegunowych (ChAD) objawy psychotyczne mogą występować równocześnie z ekstremalnymi zmianami nastroju, takimi jak głęboka depresja lub stan nadmiernej euforii. Psychoza nie jest wówczas samodzielnym zaburzeniem, ale wynikiem niekontrolowanych epizodów choroby afektywnej, które prowadzą do zaburzenia postrzegania rzeczywistości.
Przyczyny psychozy
Psychoza jest złożonym zjawiskiem, które może wynikać z wielu różnych czynników. Współczesna psychiatria uznaje, że przyczyny psychozy są najczęściej wieloczynnikowe, obejmujące zarówno uwarunkowania biologiczne, jak i środowiskowe oraz psychologiczne.
Czynniki biologiczne
Psychozy mają silne podłoże biologiczne. Wiele osób cierpiących na zaburzenia psychotyczne, takie jak schizofrenia, ma genetyczną predyspozycję do tego typu chorób. Istnieje również szereg zaburzeń neurochemicznych, które mogą prowadzić do wystąpienia psychozy, zwłaszcza nieprawidłowe funkcjonowanie neuroprzekaźników, takich jak dopamina, serotonina, glutaminian czy GABA.
Zwiększona aktywność dopaminy w mózgu jest szczególnie związana z objawami pozytywnymi psychozy, takimi jak halucynacje i urojenia. Do rozwoju zaburzeń mogą przyczyniać się też zmiany strukturalne w mózgu, takie jak zmniejszenie objętości niektórych obszarów mózgu.
Czynniki środowiskowe i psychologiczne
Stres i trauma mają ogromny wpływ na rozwój psychozy. Osoby, które doświadczyły przewlekłego stresu, przemocy domowej, zaniedbania w dzieciństwie lub traumatycznych wydarzeń (takich jak wojna czy katastrofy) są bardziej narażone na wystąpienie objawów psychotycznych. Czynniki społeczne, takie jak izolacja społeczna czy brak wsparcia, również mogą zwiększać ryzyko. Równie istotne są tu uzależnienia od substancji psychoaktywnych, w tym alkoholizm i narkomania.
Choroby somatyczne, zatrucia, leki
Psychozy mogą także wynikać z różnych chorób somatycznych, takich jak zaburzenia metaboliczne, niewydolność organów wewnętrznych (np. wątroby, nerek), a także uszkodzenia mózgu w wyniku infekcji (np. zapalenie mózgu). Zatrucia substancjami chemicznymi, w tym alkoholem, narkotykami czy lekami (np. glikokortykosteroidami), mogą również prowadzić do rozwoju objawów psychotycznych. W takich przypadkach psychoza może być bezpośrednią reakcją organizmu na szkodliwe substancje lub na procesy chorobowe w organizmie.
Psychoza – objawy
Objawy psychozy dzielą się na pozytywne (czyli te, które wykraczają poza normalne doświadczenia) i negatywne (deficytowe, związane z osłabieniem lub utratą funkcji). Istnieją także objawy zaburzeń nastroju i zaburzeń funkcjonowania poznawczego, które również są charakterystyczne dla tego stanu.
Objawy pozytywne
Objawy pozytywne psychozy obejmują doświadczenia, które są nietypowe i mogą być bardzo trudne do zrozumienia dla osób niecierpiących na zaburzenia psychiczne. Wśród nich wyróżniamy:
Halucynacje
Zjawisko, w którym osoba doświadcza zmysłowych wrażeń niemających żadnego źródła w rzeczywistości. W psychozie najczęściej występują halucynacje słuchowe, czyli słyszenie głosów, które komentują, rozkazują lub wyśmiewają osobę chorą. Można spotkać również:
- halucynacje wzrokowe, np. widzenie rzeczy, które nie istnieją;
- halucynacje węchowe – odczuwanie zapachów, które nie mają miejsca;
- halucynacje smakowe – niespotykane smaki w ustach;
- halucynacje dotykowe – uczucie dotyku, który nie występuje w rzeczywistości.
Halucynacje słuchowe są szczególnie istotne w diagnozowaniu schizozy, gdyż występują w aż 60-80% przypadków. Z kolei halucynacje wzrokowe, choć rzadsze, mogą także wskazywać na obecność poważnych zaburzeń psychotycznych, szczególnie w kontekście takich chorób jak depresja psychotyczna czy psychoza związana z substancjami;
Urojenia
Fałszywe, niepodlegające korekcie przekonania, które pacjent uważa za prawdziwe, mimo braku dowodów. Urojenia mogą przybierać różne formy, w tym:
- urojenia prześladowcze – pacjent jest przekonany, że ktoś go ściga, śledzi lub chce skrzywdzić;
- urojenia wielkościowe – pacjent uważa, że ma wyjątkowe zdolności lub jest kimś bardzo ważnym (np. mesjaszem);
- urojenia nihilistyczne – pacjent ma przekonanie, że zbliża się koniec świata lub że sam jest martwy.
Urojenia mogą prowadzić do poważnych zaburzeń zachowania, takich jak izolacja społeczna, agresja wobec innych czy nawet samookaleczenia, gdyż pacjent czuje się zagrożony przez wyimaginowane niebezpieczeństwa.
Dezorganizacja myślenia i zachowania
Dezorganizacja myślenia objawia się w postaci nielogicznych wypowiedzi, skoków myślowych, chaotycznej mowy oraz trudności w formułowaniu sensownych myśli. Często pacjent nie jest w stanie odpowiedzieć na pytania w sposób spójny, jego wypowiedzi są dziwaczne, niezrozumiałe dla innych.
Zachowanie również może stać się dziwaczne lub nieadekwatne do sytuacji. Przykładowo, osoba w stanie psychozy może reagować na neutralne lub codzienne sytuacje w sposób, który wydaje się irracjonalny – np. śmiać się w nieodpowiednich momentach, wybuchać agresją bez wyraźnej przyczyny.
Objawy negatywne
Objawy negatywne psychozy to te, które wskazują na utratę pewnych funkcji lub zdolności. W odróżnieniu od objawów pozytywnych, które pojawiają się w wyniku nadmiaru pewnych zjawisk psychicznych, objawy negatywne są wynikiem ich osłabienia lub zniknięcia.
Apatia i wycofanie społeczne
Apatia, czyli brak zainteresowania otoczeniem, codziennymi sprawami, pasjami czy relacjami z innymi, jest jednym z głównych objawów negatywnych. Osoba chora może tracić chęć do działania, zaniedbywać higienę osobistą i obowiązki domowe, a także izolować się od innych. Wycofanie społeczne prowadzi do pogłębiającej się alienacji, która może utrudniać utrzymanie jakichkolwiek relacji międzyludzkich.
Zubożenie mowy (alogia)
Alogia to zubożenie mowy, które objawia się spowolnieniem wypowiedzi, ubóstwem treści oraz trudnościami w przekazywaniu myśli w sposób płynny i logiczny. Osoby cierpiące na psychozę mogą mówić w sposób mało zrozumiały, składając krótkie i niespójne zdania. To może wpływać na trudności w komunikacji z innymi.
Anhedonia
Anhedonia to brak zdolności do odczuwania przyjemności z czynności, które wcześniej sprawiały radość. Pacjent z psychozą może przestać czerpać radość z jedzenia, słuchania muzyki, interakcji społecznych czy innych aktywności, które wcześniej sprawiały mu satysfakcję.
Obniżenie ekspresji emocjonalnej
Pacjenci z objawami negatywnymi często mają tzw. maskowatą twarz – ich mimika jest ograniczona, nie okazują emocji, nawet w sytuacjach, które zwykle wywołują reakcje emocjonalne. Względna apatia emocjonalna jest związana z deficytem w przeżywaniu i wyrażaniu emocji.
Objawy zaburzeń nastroju i zaburzenia funkcjonowania poznawczego
Niekiedy można zaobserwować też inne objawy, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie pacjenta. Są to m.in.:
- zaburzenia pamięci, koncentracji, orientacji – osoby cierpiące na psychozę mogą mieć problemy z zapamiętywaniem informacji, koncentracją uwagi, a także orientacją co do miejsca, czasu i własnej tożsamości. W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą występować również problemy z rozpoznawaniem osób czy orientacją w przestrzeni;
- wahania nastroju lub jego nieadekwatność – osoby chore mogą doświadczać nagłych zmian nastroju – od nadmiernej euforii (mania), przez uczucie przygnębienia (depresja), po silny lęk lub drażliwość. Często pojawiają się także objawy związane z tzw. niewłaściwym nastrojem, np. śmiech w sytuacjach, które nie są zabawne lub płacz bez wyraźnej przyczyny;
- zaburzenia snu – osoby cierpiące na psychozę często borykają się z problemami ze snem, takimi jak bezsenność lub nadmierna senność. Niekiedy pacjenci mogą doświadczać fragmentarycznego snu, częstych przebudzeń w nocy, lub odwrotnie – długotrwałego, trudnego do przerwania snu w ciągu dnia. Tego rodzaju zaburzenia mają znaczący wpływ na ich zdolność do funkcjonowania w codziennym życiu
Przebieg i możliwe powikłania psychozy
Psychoza może przyjmować formę ostrą i przewlekłą, a przebieg choroby może znacznie się różnić w zależności od jej przyczyny i odpowiedzi na leczenie.
- Epizod ostry pojawia się nagle, często w ciągu kilku godzin lub dni. Objawy psychotyczne mogą trwać od kilku dni do kilku tygodni, a w tym czasie pacjent wymaga intensywnego leczenia, często w warunkach szpitalnych. W przypadkach ostrych epizodów pacjent często jest hospitalizowany, zwłaszcza gdy zachowanie stanowi zagrożenie dla niego samego lub innych osób (np. w przypadku myśli samobójczych, agresji, braku podstawowej opieki).
- Epizody przewlekłe charakteryzują się długotrwałym trwaniem objawów, które mogą utrzymywać się przez miesiące lub lata, z okresami zaostrzeń i poprawy. W takim przypadku objawy mogą stopniowo narastać, jednak czasami występuje również częściowa remisja. Pacjenci cierpiący na przewlekłą psychozę mają większe ryzyko nawrotów, zwłaszcza gdy leczenie jest niewłaściwe lub niewystarczająco długotrwałe.
Diagnostyka psychozy
Diagnostyka psychozy jest procesem wieloaspektowym, który obejmuje konsultację psychiatry, a także różnorodne badania laboratoryjne i obrazowe, które pomagają w wykluczeniu innych potencjalnych przyczyn objawów psychotycznych oraz w postawieniu jednoznacznej diagnozy.
Wywiad psychiatryczny i badania psychologiczne
Wywiad psychiatryczny jest fundamentem diagnostyki psychozy. Jest to rozmowa, podczas której lekarz zbiera informacje na temat objawów pacjenta, jego historii zdrowotnej, przebiegu choroby oraz otoczenia rodzinnego i społecznego. W tym etapie szczególną uwagę zwraca się na:
- objawy pozytywne – halucynacje, urojenia, dezorganizacja myślenia;
- objawy negatywne – apatia, wycofanie społeczne, zubożenie mowy;
- obecność zaburzeń świadomości – ograniczenie orientacji w czasie, miejscu, osobie;
- treść i rodzaj urojeń – w przypadku urojeń prześladowczych, manii czy paranoi lekarz będzie starał się zrozumieć ich genezę i wpływ na codzienne funkcjonowanie pacjenta;
- funkcjonowanie emocjonalne i społeczne – jak pacjent odnosi się do swojego stanu oraz w jaki sposób radzi sobie z relacjami interpersonalnymi;
- zaburzenia snu i wahania nastroju – często są to wczesne objawy psychoz endogennych, takich jak schizofrenia czy choroba afektywna.
Podstawowe badania psychologiczne, takie jak testy funkcji poznawczych (np. pamięci, uwagi, myślenia) oraz kwestionariusze oceny nasilenia objawów psychotycznych (np. PANSS), są niezbędne, by uzyskać pełniejszy obraz zaburzenia psychicznego pacjenta. Skale oceny nasilenia objawów pomagają określić intensywność objawów pozytywnych i negatywnych, co pozwala na skuteczniejsze planowanie leczenia.
Badania laboratoryjne i obrazowe
Badania laboratoryjne i obrazowe są potrzebne w diagnostyce różnicowej psychoz. Dzięki nim można wykluczyć inne przyczyny zaburzeń psychotycznych, takich jak:
- zaburzenia metaboliczne – cukrzyca, hipoglikemia, choroby nerek;
- infekcje – zwłaszcza neuroinfekcje, które mogą powodować zaburzenia psychiczne, w tym psychozy;
- zatrucia – nadużywanie alkoholu, narkotyków czy innych substancji psychoaktywnych;
- choroby autoimmunologiczne i endokrynologiczne – przykładem są tu choroby tarczycy, które mogą prowadzić do objawów psychotycznych.
W zobrazowaniu zmian organicznych w mózgu pomóc mogą badania obrazowe, w tym:
- tomografia komputerowa – wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie do tworzenia szczegółowych obrazów przekrojów ciała, w tym mózgu. W diagnostyce psychoz i innych zaburzeń psychicznych może pomóc w wykrywaniu uszkodzeń mózgu, zmian strukturalnych, takich jak obszary zanikowe, a także w ocenie rozległości ewentualnych urazów lub guzów;
- rezonans magnetyczny – wykorzystuje pole magnetyczne i fale radiowe do uzyskiwania szczegółowych obrazów tkanek miękkich, w tym mózgu. Rezonans magnetyczny pozwala na dokładniejszą ocenę strukturalnych zmian w mózgu, takich jak zmniejszenie objętości pewnych obszarów mózgu, które mogą być związane z zaburzeniami psychotycznymi, np. w schizofrenii.
Badania te są istotne w różnicowaniu psychoz egzogennych od psychoz endogennych, takich jak schizofrenia.
Leczenie psychozy
Leczenie psychozy jest kompleksowe i zależy od rodzaju psychozy oraz jej przyczyn. Niezwykle ważną rolę odgrywa tu farmakoterapia, psychoterapia oraz wsparcie psychospołeczne, które razem umożliwiają pacjentowi powrót do funkcjonowania w społeczeństwie.
Leczenie farmakologiczne – leki przeciwpsychotyczne
Podstawą leczenia psychozy są leki przeciwpsychotyczne, wykorzystywane zarówno w przypadku psychozy schizoafektywnej, jak i w psychozie alkoholowej czy psychozie poporodowej. Leczenie farmakologiczne dzieli się na dwie główne grupy:
- typowe leki przeciwpsychotyczne (pierwszej generacji, np. chlorpromazyna, haloperidol, flupentiksol, lewomepromazyna, promazyna) – hamują przekaźnictwo dopaminergiczne w mózgu, a do tego dobrze radzą sobie z objawami wytwórczymi (pozytywnymi) psychozy, takimi jak halucynacje i urojenia. Ich minusem jest jednak wysokie ryzyko wystąpienia powikłań neurologicznych, takich jak dyskinezy (niekontrolowane ruchy), parkinsonizm polekowy oraz inne zaburzenia motoryczne;
- atypowe leki przeciwpsychotyczne (drugiej generacji, np. risperidon, olanzapina, kwetiapina, klozapina) – działają zarówno na układ dopaminowy, jak i serotoninowy, przez co skutecznie redukują objawy negatywne psychozy, takie jak apatia czy wycofanie społeczne. Są lepiej tolerowane niż typowe leki, chociaż mogą powodować przyrost masy ciała, zaburzenia metaboliczne i senność.
Dobór leku zależy od rodzaju psychozy, współistniejących schorzeń, a także indywidualnej tolerancji pacjenta. W leczeniu psychozy alkoholowej czy psychozy afektywnej często stosuje się kombinację leków przeciwpsychotycznych i stabilizujących nastrój.
Psychoterapia i wsparcie psychospołeczne
Psychoterapia i wsparcie psychospołeczne stanowią ważne uzupełnienie leczenia farmakologicznego. Terapie indywidualne i grupowe są ukierunkowane na poprawę funkcjonowania społecznego pacjenta oraz zmniejszenie lęku i stresu. Pomagają również w radzeniu sobie z objawami psychozy i w uzyskaniu większego wglądu we własny stan. Psychoterapia może obejmować takie elementy jak:
- terapia poznawczo-behawioralna – pomaga pacjentowi w zrozumieniu mechanizmów myślenia i postrzegania rzeczywistości, w tym w walce z urojeniami;
- rehabilitacja społeczna i zawodowa – pomaga pacjentowi w powrocie do życia społecznego i pracy, umożliwiając normalne funkcjonowanie i odzyskanie poczucia sensu życia.
Współpraca z rodziną i edukacja pacjenta
Współpraca z rodziną jest niezbędna, aby pacjent mógł wrócić do normalnego życia po epizodach psychozy. Wspierająca rodzina może pomóc w rozpoznawaniu wczesnych objawów nawrotu choroby, co zmniejsza ryzyko długotrwałych skutków zdrowotnych. Edukacja pacjenta o przebiegu choroby, dostępnych terapiach oraz technikach radzenia sobie z objawami, zwiększa zaangażowanie pacjenta w leczenie i poprawia jego jakość życia.
Postępowanie w ostrych epizodach psychoz
Epizody psychozy, zwłaszcza te o ciężkim przebiegu, wymagają natychmiastowej interwencji. Stan psychotyczny pacjenta często wiąże się z dużym ryzykiem dla jego bezpieczeństwa i bezpieczeństwa osób w jego otoczeniu, dlatego właściwe postępowanie w ostrych fazach psychozy jest niezwykle ważne.
- Hospitalizacja – jeżeli pacjent stanowi zagrożenie dla siebie lub innych (np. pojawiają się myśli samobójcze, agresja, poważne zaniedbanie), wówczas konieczna jest hospitalizacja. Warunki szpitalne zapewniają odpowiednią opiekę medyczną i bezpieczeństwo, a także umożliwiają monitorowanie stanu zdrowia pacjenta oraz szybkość reakcji na terapię.
- Leczenie farmakologiczne – w większości przypadków konieczne jest szybkie włączenie leków przeciwpsychotycznych w ostrych epizodach psychozy. Często stosuje się także leki uspokajające, aby zapewnić pacjentowi bezpieczeństwo i komfort w początkowej fazie leczenia.
- Bezpieczeństwo pacjenta i otoczenia – w trakcie hospitalizacji szczególną uwagę zwraca się na monitorowanie ryzyka samouszkodzenia lub agresji. Wymaga to obecności personelu medycznego, który monitoruje pacjenta i reaguje na ewentualne zagrożenia.
Zaburzenia psychotyczne – możliwe powikłania
Niestety, nawroty psychozy są częste, szczególnie gdy choroba nie jest odpowiednio leczona. Mogą one prowadzić do pogorszenia stanu pacjenta i trwałego pogłębiania deficytów poznawczych oraz funkcji emocjonalnych. Osoby, które nie otrzymują ciągłego wsparcia terapeutycznego, mają wyższe ryzyko nawrotów. Ponadto, czynniki takie jak stres, używanie substancji psychoaktywnych, brak przestrzegania zaleceń lekarskich mogą zwiększać ryzyko powrotu objawów psychotycznych.
Co ważne, psychoza, szczególnie w postaci przewlekłej, może poważnie wpłynąć na zdolność do wykonywania codziennych obowiązków oraz pogorszenie jakości życia pacjenta. Osoby z przewlekłą psychozą często mają trudności w utrzymaniu pracy, wykonywaniu obowiązków domowych czy nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji międzyludzkich. Brak odpowiedniego leczenia może prowadzić do marginalizacji społecznej, problemów z uzależnieniami, a także prób samobójczych.
FAQ
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące psychozy
Czy psychoza jest wyleczalna?
W wielu przypadkach możliwe jest skuteczne leczenie farmakologiczne i powrót do normalnego funkcjonowania pacjenta, szczególnie przy szybkiej diagnostyce i wdrożeniu leków przeciwpsychotycznych. Jednak niektóre psychozy, np. schizofrenia, mogą mieć charakter choroby przewlekłej i nawrotowy przebieg, wpływając na całe życie pacjenta.
Utajona psychoza – jak rozpoznać?
Utajona psychoza nie zawsze daje typowe objawy wytwórcze (urojenia i halucynacje), a objawy psychotyczne mogą być zwiewne i trudne do uchwycenia. Rozpoznanie opiera się na obserwacji stopniowych zmian – apatii, zaburzeń snu, trudności w logicznym myśleniu czy wycofaniu społecznym. Niekiedy konieczna bywa konsultacja psychiatry i dłuższa obserwacja.
Ile trwa psychoza?
Czas trwania psychozy zależy od jej przyczyny. Ostry epizod psychotyczny może trwać od kilku dni do paru tygodni, natomiast przewlekłe zaburzenia psychotyczne, takie jak schizofrenia, mogą utrzymywać się przez miesiące czy lata, często z okresami remisji i nawrotów.
Jak objawia się psychoza alkoholowa?
Psychoza alkoholowa przebiega z nasilonymi objawami psychotycznymi, takimi jak urojenia prześladowcze, halucynacje słuchowe i omamy wzrokowe, często po okresie przewlekłego picia lub w stanie odstawienia. Do typowych objawów należy dezorganizacja zachowania, lęk, pobudzenie, a w cięższych formach – paranoja alkoholowa.
Ile trwa psychoza amfetaminowa?
Psychoza amfetaminowa jest wywołana zażywaniem substancji psychoaktywnych; może trwać od kilku dni do kilku tygodni, choć u osób z predyspozycjami genetycznymi zaburzenia psychotyczne mogą utrzymywać się znacznie dłużej i przejść w formę przewlekłą substancji psychoaktywnych.
Jak objawia się psychoza reaktywna?
Psychoza reaktywna rozwija się nagle w odpowiedzi na traumatyczne doświadczenie, np. śmierć bliskiej osoby. Objawami są omamy, urojenia prześladowcze, zaburzenie nastroju i dezorganizacja zachowania.
Jakie objawy daje psychoza religijna?
Psychoza religijna charakteryzuje się urojeniami o tematyce religijnej (np. przekonanie o boskiej misji), halucynacjami z „głosami Boga”, często pojawia się wycofanie społeczne i apatia. Bywa powiązana ze stanami maniakalnymi lub depresyjnymi objawami psychotycznymi.
Jak rozwija się psychoza narkotykowa?
Psychoza narkotykowa pojawia się w wyniku przyjmowania substancji psychoaktywnych i objawia się falą urojeń, omamów, pobudzeniem oraz wyraźnym zaburzeniem krytycyzmu. Czas trwania i obraz psychozy zależą od dawki, czasu stosowania substancji psychoaktywnych oraz indywidualnej podatności.
Schizofrenia a psychoza – jak odróżnić?
Schizofrenia to choroba przewlekła, należąca do grupy psychoz endogennych, w której objawy negatywne, takie jak apatia, anhedonia i wycofanie społeczne, są szczególnie nasilone. Psychoza może być objawem schizofrenii lub innych chorób psychicznych. Rozpoznanie opiera się na przebiegu i charakterze objawów.
Ile trwa psychoza po operacji?
Psychoza po operacji (np. po narkozie lub przy burzliwym przebiegu pooperacyjnym) najczęściej trwa od kilkunastu godzin do kilku dni i zwykle ustępuje po wyrównaniu zaburzeń metabolicznych.
Jakie objawy daje psychoza Korsakowa?
Psychoza Korsakowa, będąca powikłaniem przewlekłego alkoholizmu, objawia się głównie poważnymi zaburzeniami pamięci świeżej, konfabulacjami, dezorientacją i trudnościami w logicznym myśleniu. Typowe jest zaburzenie orientacji i otępienie.
Ile trwa psychoza alkoholowa?
Przy prawidłowym leczeniu farmakologicznym i wsparciu terapeutycznym psychoza alkoholowa trwa zazwyczaj od kilku dni do kilku tygodni, choć u niektórych osób objawy mogą mieć charakter przewlekły.
Jak objawia się psychoza starcza?
Psychoza starcza to grupa zaburzeń psychotycznych u osób w podeszłym wieku, charakteryzująca się urojeniami (np. o okradaniu, prześladowaniu), halucynacjami oraz wyraźnym pogorszeniem sprawności intelektualnej i zaniedbywaniem higieny osobistej.
Czy psychoza alkoholowa jest uleczalna?
Psychoza alkoholowa jest uleczalna przy wczesnym wdrożeniu leczenia farmakologicznego, odstawieniu alkoholu i wsparciu psychospołecznym. Jednak ryzyko nawrotu utrzymuje się w przypadku powrotu do nałogu.
Jakie objawy daje psychoza u dzieci?
U dzieci najczęściej występują omamy słuchowe, urojenia, trudności w rozróżnieniu rzeczywistości od fantazji, problemy z koncentracją, lęki bez wyraźnej przyczyny oraz wycofywanie się z kontaktów z najbliższym otoczeniem.
Podobne wpisy o depresji:
Warto wiedzieć
- Schizofrenia – co to, objawy, jak rozpoznać, leczenie
- Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) – co to, objawy, skutki, leczenie
- Bulimia (żarłoczność psychiczna) – co to, objawy, skutki, leczenie
- ADHD u dzieci – objawy, diagnoza, leczenie
- ADHD u dorosłych – objawy, testy, leczenie
- Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) – co to, objawy, leczenie
- Rodzaje depresji – charakterystyka
- Jak rozpoznać depresję sezonową? Poznaj objawy, leczenie, przyczyny i domowe sposoby
- Jaka jest rola farmakoterapii w leczeniu depresji? Jaka jest skuteczność?
- Jak rozpoznać depresję? Poznaj najczęstsze objawy
- Jak odróżnić depresję od zwykłego obniżenia nastroju? Sprawdź!
- Depresja w Polsce (dane statystyczne) – czy Ty też możesz ją mieć?
- Leki na depresję – w jaki sposób działają?
- Leczenie depresji – psychoterapia czy farmakoterapia? Co jest skuteczniejsze i co wybrać?
- Jak długo trwa leczenie depresji?
- Rodzaje depresji. Sprawdź, jaki przebieg może mieć ta choroba
- U kogo najczęściej diagnozuje się depresję?
- Depresja maskowana, czyli nietypowe objawy depresji
- Jakie objawy mogą świadczyć o konieczności konsultacji z psychiatrą?
- W jaki sposób diagnozuje się depresję?