Grypa: objawy, leczenie, profilaktyka. Jak ją odróżnić  od przeziębienia?

Grypa to choroba wirusowa dróg oddechowych. Do zakażenia najczęściej dochodzi drogą kropelkową. W grupie seniorów oraz pacjentów z poważnymi chorobami współistniejącymi powikłania związane z grypą związane są z dużą śmiertelnością. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak odróżnić grypę od przeziębienia i jak uchronić się przed zakażeniem, koniecznie przeczytaj ten artykuł!

Czym jest spowodowana grypa?

Grypa to infekcja wirusowa spowodowana przez zakażenie wirusem grypy typu A lub B. Z epidemiologicznego punktu widzenia niezwykle istotne jest odróżnienie grypy sezonowej i pandemicznej. Ta pierwsza występuje w postaci corocznych zachowań przypadających w okresie od października do kwietnia. Grypa pandemiczna, spowodowana przez nowe podtypy lub warianty wirusa typu A, jest dużo groźniejsza. Jej szybkie rozprzestrzenianie się w populacji sprawia, że liczba chorych jest wielokrotnie większa niż podczas corocznej postaci sezonowej. Grypa pandemiczna występuje co kilkanaście lat, jednym z jej przykładów jest słynna hiszpanka.  

Czynniki zwiększające ryzyko zarażenia się grypą

Wirus grypy rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Jego rezerwuarem są ludzie i niektóre zwierzęta, takie jak świnie, ptaki, psy i konie. Wysokie ryzyko zakażenia występuje u osób, które miały bezpośredni kontakt z chorym na grypę. Dotykanie skażonych przedmiotów, niedostateczna higiena rąk oraz przebywanie w dużych skupiskach ludzi w okresie grypowym, również są niebezpiecznie i mogą doprowadzić do infekcji.   

Objawy grypy

Czas od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów grypy zazwyczaj wynosi ok. 1 do 4 dni.  W tym okresie chorzy często skarżą się na nasilający się ból głowy, osłabienie i stan podgorączkowy – są to objawy przedgrypowe. Infekcje wirusem grypy z dużym prawdopodobieństwem sugeruje nagłe wystąpienie dolegliwości ogólnych, takich jak:

• gorączka,
• bóle mięśniowo-stawowe, 
• uczucie zimna,
• dreszcze,
• osłabienie,
• złe samopoczucie,
• ból głowy w okolicy czołowej i zagadkowej,

Po około 3 dniach do powyższych symptomów dołączają dolegliwości ze strony układu oddechowego. Chorzy skarżą się na ból gardła, suchy i męczący kaszel oraz nieżyt nosa o niewielkim nasileniu. Są to typowe objawy grypy u dorosłych. Do mniej charakterystycznych symptomów można zaliczyć nudności, wymioty i biegunki. Są to nierzadkie objawy grypy u dzieci. Przebieg infekcji u osób w podeszłym wieku może być dużo bardziej skryty. W takim przypadku głównymi symptomami zakażenia są najczęściej zaburzenia świadomości oraz splątanie. Objawy grypowe bez gorączki są charakterystyczne dla starszych pacjentów.

Grypa zazwyczaj trwa od 3 do 7 dni. Ukierunkowane leczenie przeciwwirusowe może skrócić ten okres. Objawy, jak kaszel, osłabienie i uczucie rozbicia, mogą utrzymywać się nawet przez ponad 2 tygodnie od ustąpienia grypy. Statystyki podają, że nawet 50 % zakażeń może przebiegać bezobjawowo.    

Co to jest przeziębienie?

Mianem przeziębienia określane są ostro przebiegające objawy związane z zapaleniem błony śluzowej nosa, zatok przynosowych i gardła. Szacuje się, że do rozwoju infekcji może się przyczynić nawet ponad 200 typów wirusów. Zakażenia rozprzestrzeniają się pomiędzy ludźmi drogą kropelkową, pokarmową oraz przez kontakt z zakażonymi przedmiotami.  

Pierwsze objawy przeziębienia pojawiają się zazwyczaj po 1 do 2 dni od zakażenia. Początkowo mają niewielkie nasilenie. Do charakterystycznych objawów choroby przeziębieniowej należą:

• ból i drapanie w gardle,
• początkowo suchy kaszel, następnie mokry, 
• nieżyt nosa – początkowo wodnista wydzielina, zmienia się z biegiem czasu w gęstą i zielonkawą,
• kichanie, upośledzenie węchu,
• zaczerwienienie gardła,
• wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła,
• niewielka gorączka lub jej brak,
• zapalenie spojówek (objaw niestały, typowy dla infekcji adenowirusami),
• osutka skórna (objaw niestały).

Objawy przeziębienia osiągają największe nasilenie w ciągu 2 do 3 dni od ich pojawienia się. Po 7-10 dniach zwykle ustępują. 

Grypa a przeziębienie – jak je odróżnić?

Objawy grypy i przeziębienia są do siebie zbliżone. Z tego powodu pewne rozpoznanie grypy jest stawiane wyłącznie u osób z dodatnim wynikiem badania wirusologicznego lub jeśli gorączka i symptomy ze strony układu oddechowego wystąpiły w sezonie epidemicznym. Na podstawie samych objawów można rozpoznać tylko infekcję grypopodobną. 

Cechą odróżniającą te dwie jednostki chorobowe jest szybkość narastania i ustępowania objawów. W przypadku grypy dolegliwości pojawiają się nagle i mogą szybko ustąpić. Choroba przeziębieniowa charakteryzuje się łagodnym i stopniowym narastaniem dolegliwości, które ustępują po 7-10 dniach. 

Kolejną różnicą, która może okazać się istotna w zróżnicowaniu grypy i przeziębienia jest nasilenie objawów infekcji. W przypadku zakażenia wirusem grypy, chorzy mają wysoką gorączkę oraz lekki nieżyt nosa. Choroba przeziębieniowa charakteryzuje się niską gorączką lub nawet jej brakiem, natomiast katar może osiągać duże nasilenie. 

Grypa a COVID-19

Objawy grypy i COVID-19 są do siebie zbliżone. Z tego powodu różnicowanie tych dwóch infekcji jest trudne. Wirus grypy i SARS-CoV-2 atakują drogi oddechowe. W obu przypadkach towarzyszy temu gorączka, kaszel oraz pogorszenie samopoczucia. Jednak cechą charakterystyczną dla zachorowania na COVID-19 jest utrata węchu i smaku. Objawy te mogą się utrzymywać nawet do kilku miesięcy od wyzdrowienia. Pewne rozpoznanie grypy i COVID-19 jest możliwe tylko na podstawie testów laboratoryjnych.

Grypa w ciąży 

W przypadku kobiet w ciąży objawy grypowe takie jak gorączka, kaszel, rozbicie, mogą być nasilone. Dużo częściej dochodzi do rozwoju powikłań, wzrasta też ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego oraz zagrożenia życia płodu. Z tego powodu kobiety w ciąży z objawami infekcji grypowej, powinny jak najszybciej zgłosić się do swojego lekarza, który włączy ukierunkowane leczenie przeciwwirusowe. W celu łagodzenia objawów gorączki zalecane jest przyjmowanie paracetamolu. 

Jak leczyć grypę?

Leczenie objawowe to podstawowy sposób terapii grypy. Chorzy powinni odpoczywać w łóżku i pić dużo wody. Zalecane jest również stosowanie leków łagodzących objawy infekcji. Paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz kwas acetylosalicylowy to leki o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwbólowym. W przypadku zachorowania na grypę u dziecka przeciwwskazane jest podawanie kwasu acetylosalicylowego, ponieważ może on wywołać groźny dla życia zespół Reya. Leki przeciwkaszlowe mogą pomóc w zniwelowaniu symptomów męczącego suchego kaszlu, a medykamenty obkurczające naczynia błony śluzowej nosa oraz roztwory soli fizjologicznej do nosa, mogą przyczynić się do złagodzenia objawów jego nieżytu. W takiej sytuacji pomocne są również domowe sposoby – zjedzenie łyżki miodu przed snem łagodzi ból gardła. Należy pamiętać, że objawów grypy nie można bagatelizować, a osoby chore powinny izolować się od innych. Pozostanie w łóżku, zwolnienie tempa i zadbanie o własne zdrowie to najlepsze sposoby na szybkie wyleczenie infekcji i uniknięcie ciężkich powikłań. 

Jak działają leki na grypę?

Na rynku dostępne są leki przeciwwirusowe skierowane przeciwko wirusowi grypy (Tamivil, Tamiflu, Ebilfumin). Zastosowanie tych medykamentów może skrócić czas trwania infekcji. Włączenie ukierunkowanego leczenia przeciwwirusowego jest zalecane tylko wśród niektórych grup pacjentów:

• chorzy hospitalizowani,
• ciężki lub powikłany przebieg infekcji,
• chorzy ze zwiększonym ryzykiem ciężkiego przebiegu zakażenia oraz powikłań.

W przypadku lekkich lub umiarkowanych objawów grypy leczenie przeciwwirusowe jest niepotrzebne. 

Czy można zapobiec rozwojowi grypy?

Podstawową metodą profilaktyki grypy jest szczepionka. To najlepszy sposób na uniknięcie zachorowania. Ze względu na dużą sezonową zmienność wirusów grypy zaleca się jej przyjmowanie co roku w okresie jesiennym. Zgodnie ze statystykami skuteczność szczepionki na grypę wynosi ok. 55 do 60 %. Osoby zaszczepione również mogą zachorować, ale w takiej sytuacji przebieg infekcji powinien być łagodny. Szczepionka cechuje się najwyższą skutecznością w grupie osób młodych. Jest niższa w przypadku seniorów i pacjentów z chorobami przewlekłymi. 

Metody nieswoiste, takie jak częste mycie rąk, noszenie maseczki zasłaniającej usta i nos oraz izolacja chorych, to kolejne sposoby, dzięki którym można unikną infekcji wirusem grypy. Dobitnie pokazała to ostatni sezon. Statystyki Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, podają, że w okresie od 1 do 31 stycznia 2021 r. liczba chorych z potwierdzoną grypą była niemal pięciokrotnie mniejsza niż w tym samym okresie 2020 r. Taki wyniki to niewątpliwie zasługa izolacji społecznej oraz powszechnego obowiązku noszenia maseczek. 

Jakie mogą być powikłania grypy?

Seniorzy, noworodki, niemowlęta, osoby z chorobami współistniejącymi oraz kobiety w ciąży, to grupy w szczególności narażone na ciężki przebieg grypy i rozwój groźnych dla życia powikłań, takich jak:

• grypowe lub bakteryjne zapalenie płuc,
• zaostrzenie chorób współistniejących,
• angina paciorkowcowa,
• zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,
• encefalopatia,
• poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego,
• zespół Guillaina i Barrégo,
• sepsa.

O czym pamiętać w sezonie grypowym?

Poniżej podajemy kilka wskazówek, w jaki sposób zmniejszyć ryzyko zakażenia się wirusem grypy:

• pamiętaj o częstym myciu i dezynfekcji rąk,
• podczas kichania lub kaszlu zasłaniaj usta i nos jednorazową chusteczką higieniczna. Jeśli akurat nie masz jej przy sobie, zasłaniaj je przedramieniem,
• koniecznie umyj dłonie, a zużytą chusteczkę wyrzuć do kosza,
• jeśli czujesz się źle, zostań w domu,
• unikaj dużych skupisk ludzi w sezonie grypowym,
• pamiętaj o częstym wietrzeniu pomieszczeń.