Grypa typu A, B i C – jak odróżnić rodzaje grypy?

Najważniejsze informacje:

• Grypa to ostra choroba zakaźna dróg oddechowych, która każdego roku przyczynia się do milionów zachorowań na całym świecie.
• Grypa typu A i B charakteryzuje się największą zakaźnością i może powodować poważne powikłania, a nawet śmierć.
• Grypa typu C ma najłagodniejszy przebieg i często nie wywołuje żadnych objawów lub jest mylona z przeziębieniem.
• Badaniem, które umożliwia odróżnienie poszczególnych typów grypy, jest szybki test antygenowy combo, który można przeprowadzać w warunkach domowych.

Grypa jest jedną z najczęściej diagnozowanych infekcji wirusowych na świecie, która atakuje górne i dolne drogi oddechowe. Choroba, która wywoływana jest głównie przez wirus grypy typu A i B, występuje na całym świecie i może dotykać pacjentów w każdym wieku – od noworodków, aż po seniorów. Jakie są rodzaje wirusów grypy i jak można je odróżnić?

Wirusy grypy – rodzaje i charakterystyka

Wirusy grypy, które są odpowiedzialne za występowanie tej choroby, dzielą się na trzy główne typy: A, B oraz C. Różnicowanie między poszczególnymi typami grypy opiera się na właściwościach antygenowych, które są związane z rodzajami białek znajdujących się na powierzchni otoczki wirusa. Dwa kluczowe białka to neuraminidaza, oznaczana jako nA, z podtypami numerowanymi od n1 do n11, jak również hemaglutynina, oznaczana jako HA, z podtypami od H1 do H18.

Sama grypa stanowi zespół objawów związanych z ostrym zakażeniem układu oddechowego, które spowodowane jest przez jeden z wirusów grypy. Wśród rodzajów choroby wyróżnia się m.in.:

• grypę sezonową – choroba wyróżniająca się cyklicznym występowaniem w okresie podwyższonego ryzyka zachorowań. Zwykle choruje na nią więcej niż 10% całkowitej populacji;
• grypę pandemiczną – zjawisko, które manifestuje się w postaci ogólnoświatowych ognisk choroby, pojawiających się ze zróżnicowaną częstotliwością – co kilkanaście lub kilkadziesiąt lat. Za przykład grypy pandemicznej można podać grypę hiszpankę wywołaną przez wirusa A/H1N1, grypę azjatycką oraz świńską grypę spowodowaną przez wirusa A/H1N1v;
• ptasią grypę – dotyczy głównie ptactwa, jednak może przenieść się również na człowieka. Choroba ta wywołana jest przez wirus H5N1.

Często słyszy się również o takiej chorobie jak grypa jelitowa, powszechnie znanej jako grypa żołądkowa (jelitówka). Jest to wirusowe zakażenie układu pokarmowego, wywoływane zwykle przez rotawirusy, norowirusy, sapowirusy oraz adenowirusy jelitowe. Warto jednak podkreślić, że oprócz specyficznych objawów i ostrego przebiegu choroba ta nie ma niczego wspólnego z grypą.

Grypa typu A, B, C – kto jest najbardziej narażony?

Grypa jest schorzeniem, które może dotknąć osoby w każdym wieku, jednak istnieją pewne grupy ludzi, które są szczególnie narażone na ciężki przebieg oraz na wystąpienie poważnych powikłań. Do tej grupy należą przede wszystkim kobiety w ciąży, małe dzieci (poniżej 5. roku życia) oraz seniorzy. Na powikłania po infekcji grypowej są podatne również osoby cierpiące na przewlekłe schorzenia, w tym choroby serca, płuc, nerek, zaburzenia metaboliczne, choroby neurorozwojowe, wątroby oraz zaburzenia hematologiczne. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się też pacjenci z obniżoną odpornością, w tym osoby zakażone wirusem HIV, pacjenci onkologiczni oraz osoby przyjmujące leki immunosupresyjne (chemioterapeutyki, sterydy).

Grypa A, B, C  – droga zakażenia

Niezależnie od typu wirusa grypy zakażenie może nastąpić na różne sposoby. Gdy osoba zainfekowana kaszle, kicha lub nawet mówi, mikroskopijne kropelki zawierające wirusa mogą przenosić się przez powietrze. Istnieje ryzyko bezpośredniego wdychania tych kropel lub pośredniego kontaktu z wirusem poprzez dotykanie przedmiotów, takich jak telefony czy klawiatury, które następnie mogą zostać przeniesione do oczu, nosa lub ust.

Warto zwrócić uwagę, że osoby zarażone wirusem grypy mogą zarażać innych już na dzień przed pojawieniem się u nich symptomów choroby, a ryzyko to utrzymuje się do 5 dni po ich wystąpieniu. W przypadku dzieci oraz osób z obniżoną odpornością ten okres może być nawet dłuższy. 

Wirusy grypy są zmiennymi patogenami, co oznacza, że regularnie pojawiają się nowe warianty. W związku z tym, nawet jeśli w przeszłości pacjenci przeszli grypę i ich organizm wytworzył specyficzne przeciwciała, nie zawsze gwarantuje to ochronę. Nowe szczepy wirusa mogą różnić się od tych, z którymi układ odpornościowy miał już do czynienia. Dzięki podobieństwu do wcześniejszych wariantów przeciwciała mogą jednak zapewnić pewien poziom ochrony przed ponownym zakażeniem lub przyczynić się do złagodzenia objawów choroby.

Grypa typu A i B – jak odróżnić?

Grypa A i B, zwykle określana jako grypa sezonowa, objawia się szeregiem charakterystycznych symptomów, takich jak:

• gwałtownie pojawiająca się gorączka sięgająca nawet do 40°C, która szybko narasta i utrzymuje się przez około 3-4 dni;
• suchy kaszel;
• ból głowy, mięśni i stawów;
• uczcie znacznego osłabienia;
• ból gardła;
• nieżyt nosa.

Niepowikłane zakażenie wirusem grypy typu A lub B trwa około tygodnia. Warto zwrócić uwagę, że kaszel może przybierać ciężką formę i utrzymywać się przez okres 2 tygodni, a nawet dłużej. To jeden z bardziej uciążliwych objawów tych dwóch typów grypy, który może znacząco wpłynąć na komfort życia pacjenta również po wyzdrowieniu. 

Infekcje wywołane przez wirusy grypy typu A i B mają zbliżone symptomy, co sprawia, że rozróżnienie między nimi na podstawie samego wywiadu medycznego i badania fizykalnego jest niezwykle trudne. Aby precyzyjnie określić typ wirusa, konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznych badań. Metodą umożliwiającą identyfikację w pierwszej kolejności szybki test antygenowy combo j na obecność wirusa grypy A i/lub B, który dostarcza wyników w ciągu 15 minut, pozwalając na potwierdzenie bądź wykluczenie infekcji. Bardziej zaawansowana diagnostyka obejmuje test RT-PCR na podstawie materiału genetycznego wirusów.

Grypa typu A i B – różnice

Porównując przebieg typów grypy A i B, infekcje wywołane przez wirus typu B zazwyczaj są łagodniejsze niż te spowodowane przez typ A. Jest to istotna informacja, która może wpływać na podejście do leczenia i dalszą diagnostykę. W odróżnieniu od wirusów grypy typu A, wirusy grypy B mutują w znacznie wolniejszym tempie. W związku z tym nie są one podzielone na podtypy, a także nie są odpowiedzialne za wywoływanie pandemii. Co więcej, grypa typu B charakteryzuje się tym, że jej występowanie ogranicza się wyłącznie do ludzi (wirus grypy typu A jest przyczyną infekcji wśród ludzi i zwierząt).

Grypa typu C – jak odróżnić od A i B?

Infekcje wywołane przez wirusy grypy typu C zazwyczaj charakteryzują się mniejszą intensywnością objawów w porównaniu do grypy A i B, a często przebiegają bez wyraźnych oznak choroby. Niska zdolność tych wirusów do mutacji sprawia, że w przeciwieństwie do wirusa grypy typu A i B nie przyczyniają się do wybuchów pandemii. Zakażenie wirusem grypy typu C często przypomina zwykłe przeziębienie, a jego objawy objawy ustępują zazwyczaj w ciągu tygodnia. Główną różnicą między grypą a przeziębieniem jest początek choroby – nagły i gwałtowny w przypadku grypy, a łagodny w odniesieniu do przeziębienia.

Typy grypy a leczenie

Ze względu na fakt, że grypa jest infekcją wirusową, stosowanie antybiotyków nie przynosi w tym przypadku oczekiwanych efektów i nie ma uzasadnienia medycznego. W leczeniu wszystkich rodzajów grypy kluczowe jest łagodzeniu objawów, zróżnicowane w zależności od ich rodzaju i intensywności. Infekcje wywołane przez wirus grypy typu C zazwyczaj charakteryzują się najłagodniejszym przebiegiem, często bez wyraźnych objawów, co sprawia, że wymagają minimalnej interwencji terapeutycznej oraz leczenia metodami domowymi.  Ważne jest tu m.in. regularne uzupełnianie płynów, spożywanie herbatek ziołowych (np. na bazie lipy oraz rumianku), jak również wypoczynek i unikanie kontaktu z innymi osobami.

W przypadku podejrzenia zakażenia wirusem grypy typu A lub B, które są znacznie bardziej zaraźliwe, niezbędna jest konsultacja z lekarzem. Leczenie grypy typu A i B opiera się przede wszystkim na działaniach mających na celu złagodzenie dolegliwości pacjenta oraz izolacji zapobiegajacej rozprzestrzenianiu się wirusa. W zależności od potrzeb lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych, środków łagodzących kaszel czy preparatów na ból gardła. W niektórych przypadkach, po ocenie stanu zdrowia pacjenta, może być wskazane zastosowanie terapii antywirusowej, polegającej na podawaniu leków zawierających oseltamiwir lub zanamiwir. 

Rodzaje grypy a powikłania

Lekarze są zdania, że dopóki objawy grypy nie ustąpią, chory nie powinien wychodzić z domu (zwłaszcza w przypadku grypy typu A i B). Zaleca się, aby pierwszy tydzień grypy spędzić w łóżku, odpoczywając i spożywając duże ilości płynów. Jest to bardzo ważne w kontekście rozwoju potencjalnych powikłań, które mogą pojawić się po niewyleczonej grypie typu A lub B. Wśród nich wymienia się m.in.:

• zapalenie oskrzeli;
• zapalenie płuc;
• zapalenie zatok;
• zapalenie ucha środkowego;
• niewydolność krążenia;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu;
• poprzeczne zapalenie rdzenia.

W sytuacji, gdy u pacjenta pojawiają się symptomy wskazujące na możliwość wystąpienia powikłań konieczne jest niezwłoczne skorzystanie z pomocy medycznej. W przypadku nagłego pogorszenia stanu zdrowia należy jak najszybciej zgłosić się na oddział ratunkowy szpitala lub wezwać pomoc medyczną.