Grypa w ciąży – jak leczyć, czy jest groźna

Najważniejsze informacje:

• Grypa, choroba zakaźna wywoływana przez wirusy grypy, może wystąpić również u kobiet w ciąży, mających osłabiony układ odpornościowy.
• Leczenie grypy w ciąży polega na łagodzeniu objawów i zapobieganiu powikłaniom. Zaleca się stosowanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych, a w razie potrzeby leków przeciwwirusowych, zawsze pod kontrolą lekarza.
• Grypa w ciąży może wiązać się z poważnymi powikłaniami zarówno u matki, jak i płodu. U matki może wywoływać zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, a nawet niewydolność oddechową. 
• W trzecim trymestrze ciąży istnieje zwiększone ryzyko m.in. przedwczesnego porodu i niedowagi urodzeniowej.
• Szczepionka na grypę dla kobiet w ciąży zawiera wirusy grypy inaktywowane, które w tej postaci są bezpieczne dla przyszłej mamy i płodu oraz zapewniają wytworzenie odporności na zachorowanie.

Grypa – powszechna wirusowa choroba zakaźna – przenoszona jest drogą kropelkową lub przez kontakt ze skażonymi przedmiotami. Choroba wirusowa dotyka miliony ludzi każdego roku i wiąże się z potencjalnie poważnymi konsekwencjami – zwłaszcza u osób z grupy ryzyka, takich jak kobiety ciężarne. Jak leczyć grypę w ciąży? Czy grypa w ciąży może zaszkodzić dziecku i matce? Kiedy przyjąć szczepienie przeciwko grypie dla ciężarnych? O tym poniżej.

Grypa w ciąży – częsta infekcja wirusowa

Grypa w ciąży to choroba wywoływana przez wirusy typu A lub B, które atakują drogi oddechowe. Jako jedna z powszechnych chorób zakaźnych – występująca również u przyszłych mam, często rozwija się w okresie jesienno-zimowym (stąd określenie grypy sezonowej).

U kobiet ciężarnych grypa może przebiegać gwałtowniej, dawać dodatkowe objawy oraz związać się z większym ryzykiem poważnych powikłań. 

Im bardziej zaawansowany jest stopień ciąży, tym większe prawdopodobieństwo ciężkiego przebiegu grypy i wystąpienia powikłań.

Wirus grypy u kobiet w ciąży – drogi zakażenia

Odpowiedzialne za rozwój grypy w ciąży wirusy A i B są przenoszone drogą kropelkową. Infekcja wywołana jest dostaniem się wirusa grypy do organizmu kobiety przez drogi oddechowe. Zwykle następuje to poprzez wdychanie kropel zawierających wirusy, które są wydychane przez zakażoną osobę podczas kaszlu, kichania lub rozmowy. 

Do rozwoju grypy w ciąży przyczyniać mogą się również patogeny przenoszone przez bezpośredni kontakt z zakażonymi powierzchniami (np. klamki i poręcze). 

Grypa w ciąży – zwiększone ryzyko infekcji wirusowej

Kobiety w ciąży są podatne na zachorowanie na grypę. Przede wszystkim, ich układ odpornościowy może być osłabiony ze względu na zmiany hormonalne w organizmie, co może przyczyniać się do rozwoju infekcji. 

Anatomiczne i fizjologiczne zmiany w organizmie kobiety spodziewającej się dziecka mogą wpływać na przebieg choroby. W przypadku ciężarnych obserwuje się nasilenie objawów grypowych oraz zwiększone ryzyko powikłań.

Objawy grypy w ciąży – typowe symptomy i ich nasilenie

Objawy grypy w ciąży są zwykle podobne do tych u osób niebędących w ciąży. U niektórych kobiet symptomy infekcji wirusowej mogą być bardziej nasilone. 

Pierwsze dolegliwości pojawiają się już po ok. 1-4 dniach kontaktu z wirusem. Ich rozwój jest gwałtowny.

Typowe dolegliwości przy grypie u ciężarnych obejmują: 

• wysoką gorączkę – 37-40℃,
• dreszcze, 
• uczucie zimna,
• ból gardła, 
• suchy, męczący kaszel, 
• wodnisty katar,
• ból głowy, 
• bóle mięśni,
• ogólne zmęczenie. 

W przypadku kobiet w ciąży mogą również pojawić się objawy dodatkowe, takie jak nudności i wymioty, które mogą być mylone z dolegliwościami charakterystycznymi dla ciąży. 

Inne możliwe symptomy to objawy zapalenia ucha środkowego lub krtani oraz łagodna biegunka.

Kobiety w ciąży, które podejrzewają u siebie zakażenie wirusem grypy, powinny możliwie jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Wczesne rozpoznanie i leczenie infekcji mogą zapobiec powikłaniom – zarówno dla matki, jak i dziecka.

Przebieg infekcji wirusowej – czas trwania grypy w ciąży

Grypa u przyszłych mam może mieć różny przebieg i czas trwania, podobnie zresztą jak u osób, które nie są w ciąży. To, ile trwa grypa w ciąży, zależy od indywidualnych czynników, takich jak odporność czy obecność innych chorób. 

W większości przypadków objawy infekcji wirusowej utrzymują się od 3 do 7 dni. Jednocześnie kaszel i ogólne zmęczenie mogą doskwierać ciężarnej dłużej, nawet kolejne 2 tygodnie od ustąpienia innych symptomów.

Należy pamiętać, że obniżona odporność u kobiet w ciąży sprawia, że są one bardziej podatne na poważniejsze powikłania związane z grypą. Tym samym może dojść do wydłużenia okresu chorowania. 

Leczenie grypy u kobiet w ciąży – zwalczanie objawów i przyczyn infekcji 

Leczenie grypy u kobiet w ciąży ma na celu łagodzenie objawów (takich jak gorączka, kaszel czy ból gardła) oraz minimalizowanie ryzyka powikłań, na które narażone są przyszłe mamy. 

Leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe

Gorączkę oraz bóle głowy i mięśni łagodzić mogą leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne, takie jak paracetamol lub ibuprofen, które powinny być przyjmowane zgodnie z zaleceniami lekarza. 

Należy natomiast unikać aspiryny (kwasu acetylosalicylowego) i niesteroidowych leków przeciwzapalnych – zwłaszcza w ostatnich trymestrach ciąży, ze względu na ryzyko dla płodu.

Należy pamiętać, że tylko część wyrobów farmaceutycznych i leków jest dopuszczona do stosowania przez ciężarne.

W związku z ograniczeniami dotyczącymi bezpieczeństwa leków w okresie ciąży, ważne jest, aby stosować się do zaleceń lekarza i unikać samodzielnego przyjmowania leków bez wcześniejszej konsultacji medycznej.

Leki przeciwwirusowe

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić leki przeciwwirusowe, takie jak oseltamiwir (tabletki lub syrop) lub zanamiwir (inhalacje), które bezpośrednio zwalczają wirusa grypy. Ich działanie polega na hamowaniu enzymu neuraminidazy, niezbędnego do replikacji wirusa grypy w organizmie. 

Leki te mogą pomóc skrócić czas trwania choroby, złagodzić nasilenie objawów oraz zmniejszyć ryzyko powikłań, szczególnie u kobiet ciężarnych z ryzykiem ich wystąpienia.

Zaleca się rozpoczęcie leczenia przyczynowego możliwie jak najszybciej, najlepiej w ciągu pierwszych 48 godzin od pojawienia się pierwszych objawów grypy. Pozwala to osiągnąć maksymalną skuteczność w zwalczaniu wirusa. Czas stosowania leków przeciwwirusowych wynosi zazwyczaj do 5 dni. 

Groźne odwodnienie przy grypie w ciąży

Gorączka wywołana grypą może prowadzić do odwodnienia, co może być niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dziecka. Objawami odwodnienia są:

• wzmożone pragnienie, 
• ból i zawroty głowy, 
• suchość śluzówek jamy ustnej, 
• skąpomocz, 
• brak apetytu, 
• senność,
• rozdrażnienie.

Każda kobieta w ciąży, u której występują objawy grypy lub została ona zdiagnozowana, powinna zostać objęta staranną opieką lekarską.

Czy grypa w ciąży jest niebezpieczna? Możliwe zagrożenia dla matki i dziecka

Grypa w ciąży może być potencjalnie niebezpieczna zarówno dla matki, jak i dziecka z uwagi na zwiększone ryzyko powikłań. Kobiety spodziewające się dziecka są bardziej podatne na ciężki przebieg choroby z powodu zmian w organizmie i osłabienia układu odpornościowego. 

Do najczęstszych powikłań grypy u dzieci należą zapalenie płuc, niewydolność oddechowa i zapalenie oskrzeli. Możliwe jest również zapalenie zatok i zapalenie gardła. Rzadkim, choć bardzo niebezpiecznym powikłaniem choroby wywoływanej przez wirus grypy jest zapalenie mięśnia sercowego.

U kobiet z chorobami przewlekłymi grypa może nasilić objawy tych schorzeń i powodować cięższy przebieg choroby.

Zachorowanie na grypę w pierwszym trymestrze ciąży jest niebezpieczne i może skończyć się poronieniem. Wysoka gorączka w pierwszych tygodniach ciąży może również skutkować powstawaniem u płodu rozszczepu wargi i podniebienia, wodogłowia oraz wrodzonych wad serca. Możliwe jest również upośledzenie rozwoju układu nerwowego.

Grypa w II i III trymestrze ciąży zwiększa z kolei ryzyko porodu przedwczesnego i urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową. W skrajnych sytuacjach ciąża może zakończyć się także urodzeniem martwego płodu lub zgonem dziecka w okresie noworodkowym. Dwukrotnie wzrasta też ryzyko zakończenia ciąży cięciem cesarskim. 

Istnieje również możliwość zakażenia noworodka wirusem grypy podczas porodu i konieczności leczenia na oddziale intensywnej opieki medycznej. Możliwe są powikłania grypy u dziecka – porażenie mózgowe, drgawki w okresie niemowlęcym, encefalopatia.

Grypa w ciąży – nawodnienie, odpoczynek, chłodne kompresy i inne domowe sposoby 

Domowe środki mogą pomóc w łagodzeniu objawów grypy, takich jak katar i bolące gardło.

• duża ilość snu i odpoczynku – pomaga organizmowi kobiety chorej na grypę w czasie ciąży w walce z infekcją i wspiera proces zdrowienia,
• inhalacje z soli fizjologicznej – służą nawilżeniu błon śluzowych nosa i gardła, ułatwiając tym samym oddychanie i zmniejszając uczucie zatkanego nosa, 
• spożywanie dużej ilości płynów – zwłaszcza wody, może pomóc w nawadnianiu organizmu i łagodzeniu objawów grypy, takich jak gorączka i bóle głowy,
• nawilżanie powietrza – nawilżone powietrze mniej drażni suche i uszkodzone błony śluzowe nosa i jamy ustnej,
• zimne okłady – stosowanie chłodnych kompresów na czoło może pomóc w zmniejszeniu gorączki i złagodzeniu bólu głowy,
• ciepłe kąpiele – mogą przynieść ulgę w przypadku bólu mięśni i stawów oraz ogólnego złego samopoczucia,
• odpowiednia dieta – w jadłospisie ciężarnej w okresie diety powinny znaleźć się produkty bogate w składniki wspierające odporność, takie jak cynk, witaminy A, C i D oraz kwasy omega-3.  

Chociaż przynoszą ulgę, to domowe sposoby na grypę w ciąży nie zastąpią leczenia zaleconego przez lekarza, zwłaszcza z uwagi na możliwe zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka.

Szczepienia ochronne przeciwko grypie dla kobiet w ciąży

Najlepszym sposobem zapobiegania grypie w ciąży jest szczepienie. Kobiety spodziewające się dziecka (jak również planujące ciążę) należą do grup ryzyka ciężkiego i powikłanego przebiegu grypy. Z tego powodu, WHO zaleca w tej grupie wykonywanie szczepień profilaktycznych co roku.

Szczepionka na grypę stymuluje układ odpornościowy do produkcji przeciwciał skierowanych przeciwko wybranym szczepom wirusa grypy zawartym w szczepionce. Organizm kobiety w ciąży, w przypadku ekspozycji na wirusa grypy, może skuteczniej się przed nim bronić. W efekcie szczepionka zmniejsza ryzyko zachorowania i łagodzi przebieg choroby. 

Szczepienie zapewnia ochronę przed różnymi szczepami wirusa grypy krążącymi w danym sezonie. Ochrona po szczepieniu zazwyczaj utrzymuje się przez okres około 6-12 miesięcy. 

Szczepionka przeciw grypie jest w pełni bezpieczna dla przyszłych mam i może zapewnić skuteczną ochronę przed zachorowaniem. Szczepienie przeciwko grypie mogą być wykonane w każdym trymestrze ciąży. Szczepionka jest w 100% refundowana dla kobiet w ciąży. Pacjentkę do szczepienia kwalifikuje lekarz.

Profilaktyka grypy w ciąży

Działania profilaktyczne poza szczepieniem obejmują:

• przestrzeganie zasad higieny – częste mycie i dezynfekcję rąk,
• zakrywanie ust i nosa w trakcie kichania i kaszlu przy pomocy jednorazowych chusteczek,
• unikanie dużych skupisk ludzi w okresie zwiększonej zachorowalności na grypę,
• dbałość o zbilansowaną dietę, wspierającą naturalną odporność organizmu,
• suplementacja witaminy C i cynku – może pomóc w wzmocnieniu układu odpornościowego. Jednak przed rozpoczęciem suplementacji w ciąży zawsze warto skonsultować się z lekarzem.

FAQ 

Najczęściej zadawane pytania dotyczące grypy w ciąży.